Μέτρα της ΕΕ για τον τερματισμό της βίας κατά των γυναικών
Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της εργάζονται από κοινού για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών, την προστασία των θυμάτων και την τιμωρία των δραστών.
Στοιχεία και αριθμοί σχετικά με τη βία με βάση το φύλο
Η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών συνιστά μία από τις συστηματικότερες και συνηθέστερες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως. Οι χώρες της ΕΕ δεν αποτελούν εξαίρεση. Δυστυχώς, μία στις τρεις γυναίκες έχει υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία, κυρίως από συντρόφους.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 καταγράφηκε σημαντική αύξηση της σωματικής και ψυχικής βίας κατά των γυναικών. Σύμφωνα με τα αναφερόμενα περιστατικά, οι κλήσεις σε τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας για ενδοοικογενειακή βία έχουν πενταπλασιαστεί σε ορισμένες χώρες.
Η βία στο διαδίκτυο αυξάνεται επίσης, στοχεύοντας ιδίως τις νέες γυναίκες και τις γυναίκες στον δημόσιο βίο, για παράδειγμα δημοσιογράφους και πολιτικούς. Οι γυναίκες υφίστανται βία και στην εργασία: περίπου το ένα τρίτο των γυναικών στην ΕΕ που έχουν αντιμετωπίσει σεξουαλική παρενόχληση την υπέστησαν στην εργασία τους.
Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της εργάζονται σε διάφορα μέτωπα για τον τερματισμό της έμφυλης βίας, την προστασία των θυμάτων αυτού του ειδεχθούς εγκλήματος και την τιμωρία των δραστών.
Δείκτης ισότητας των φύλων (Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων)
Νέοι κανόνες για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών
Επί του παρόντος, δεν υπάρχει ειδική νομοθεσία της ΕΕ για την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας. Ωστόσο, το ζήτημα καλύπτεται από ορισμένες οδηγίες και κανονισμούς της ΕΕ, ιδίως στους τομείς της δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις, της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών και της πολιτικής ασύλου.
Για παράδειγμα, οδηγία της ΕΕ για τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων σχετικά με τα δικαιώματα, την υποστήριξη και την προστασία όλων των θυμάτων κάθε εγκληματικής πράξης διασφαλίζει ότι τα δικαιώματα των θυμάτων έμφυλης βίας διασφαλίζονται σε όλα τα στάδια της ποινικής διαδικασίας.
Στις 8 Μαρτίου 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε νέα οδηγία για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας. Η πρόταση αποσκοπεί στη διασφάλιση ενός ελάχιστου επιπέδου προστασίας σε ολόκληρη την ΕΕ από αυτή τη βία.
Οι νέοι κανόνες θα ποινικοποιήσουν σειρά αδικημάτων, συμπεριλαμβανομένων του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων και της βίας στον κυβερνοχώρο.
Η βία στον κυβερνοχώρο αφορά τη μη συναινετική ανταλλαγή προσωπικών εικόνων, την επίμονη παρακολούθηση μέσω διαδικτύου, την παρενόχληση στον κυβερνοχώρο και την κυβερνοϋποκίνηση βίας ή μίσους.
Η οδηγία θα εξασφαλίζει επίσης ότι τα θύματα:
-έχουν πρόσβαση στη δικαιοσύνη
-έχουν δικαίωμα αποζημίωσης
-έχουν πρόσβαση σε δωρεάν τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας και κέντρα υποστήριξης θυμάτων βιασμού
Στις 9 Ιουνίου 2023 το Συμβούλιο καθόρισε τη θέση του σχετικά με την πρόταση οδηγίας για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας.
Ποινικοποίηση του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων και της κυβερνοβίας
Ο νέος νόμος θα ποινικοποιήσει τα ακόλουθα αδικήματα σε ολόκληρη την ΕΕ:
-ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων
-καταναγκαστικός γάμος
-παρενοχλητική κυβερνοπαρακολούθηση
-κυβερνοπαρενόχληση
-μη συναινετική κοινοχρησία προσωπικών εικόνων
-κυβερνοϋποκίνηση βίας ή μίσους
Στις 6 Φεβρουαρίου 2024, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε συμφωνία για αυτό το πρώτο νομοθέτημα της ΕΕ για τη βία κατά των γυναικών.
Στις 7 Μαΐου 2024, το Συμβούλιο εξέδωσε το νομοθέτημα, το οποίο θα εναρμονίσει τις ποινές και τις προθεσμίες παραγραφής για τα αδικήματα αυτά.
Για παράδειγμα, ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων πρέπει να τιμωρείται σε όλα τα κράτη μέλη με ανώτατη ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 5 ετών.
Διεθνείς συμφωνίες
Η σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας —η «σύμβαση της Κωνσταντινούπολης»— αποτελεί το σημείο αναφοράς για τα διεθνή πρότυπα στον συγκεκριμένο τομέα.
Η σύμβαση:
-είναι η πρώτη διεθνής πράξη που περιέχει ορισμό του φύλου
-ποινικοποιεί αδικήματα, όπως ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων, ο καταναγκαστικός γάμος, η παρενοχλητική παρακολούθηση, η αναγκαστική άμβλωση και η αναγκαστική στείρωση
-αναγνωρίζει ότι η βία κατά των γυναικών αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μορφή διάκρισης
-καθιστά τα κράτη υπεύθυνα όταν δεν αντιδρούν επαρκώς σε αυτή τη μορφή βίας
Η σύμβαση καθορίζει ολοκληρωμένα νομικά και πολιτικά μέτρα για την πρόληψη αυτής της βίας και για την προστασία και την παροχή βοήθειας στα θύματα. Σε αυτά περιλαμβάνονται μέτρα για τη συλλογή δεδομένων, την ευαισθητοποίηση, νομικά μέτρα για την ποινικοποίηση αυτής της βίας και για την παροχή υπηρεσιών υποστήριξης. Η σύμβαση εξετάζει επίσης τη διάσταση της έμφυλης βίας σε θέματα ασύλου και μετανάστευσης.
Η σύμβαση της Κωνσταντινούπολης τέθηκε σε ισχύ τον Απρίλιο 2014 και υπεγράφη από την ΕΕ στις 13 Ιουνίου 2017. Τον Φεβρουάριο του 2023, το Συμβούλιο ζήτησε την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την έκδοση της απόφασης σχετικά με τη σύναψη της σύμβασης από την ΕΕ.
Την 1η Ιουνίου 2023, το Συμβούλιο εκδίδει απόφαση σχετικά με την προσχώρηση της ΕΕ στη σύμβαση.
Το δικαίωμα της γυναίκας να ζει χωρίς να υφίσταται βία κατοχυρώνεται επίσης από διεθνείς συμφωνίες, όπως η Σύμβαση για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών (1979) και η Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών (1993).
Στρατηγική για την ισότητα των φύλων
Το 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τη στρατηγική για την ισότητα των φύλων για την περίοδο 2020-2025.
Η στρατηγική προβλέπει μια φιλόδοξη δέσμη μέτρων για τον τερματισμό της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας. Με τη στρατηγική αυτή, η ΕΕ επιβεβαίωσε τη δέσμευσή της όσον αφορά:
-την πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας
-τη στήριξη και προστασία των θυμάτων
-τη λογοδοσία των δραστών
Αριθμός γραμμής βοήθειας της ΕΕ: 116 016
Τον Νοέμβριο του 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε τη δημιουργία ενωσιακής ενιαίας γραμμής βοηθείας για τα θύματα βίας κατά των γυναικών. Ο αριθμός της είναι το 116 016.
Οι γυναίκες που είναι θύματα βίας θα μπορούν να καλούν τον ίδιο αριθμό σε ολόκληρη την ΕΕ για να έχουν πρόσβαση σε συμβουλές και στήριξη. Η προθεσμία εντός της οποίας τα κράτη μέλη πρέπει να δεσμεύσουν τον κοινό αριθμό της ΕΕ για να συνδέεται με τις εθνικές γραμμές βοήθειας είναι το τέλος του Απριλίου 2023.
Ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων
Εκτιμάται ότι τουλάχιστον 600.000 γυναίκες στην Ευρώπη και 200 εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως έχουν υποστεί ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Εάν η πρακτική συνεχιστεί με τον σημερινό ρυθμό, 68 εκατομμύρια κορίτσια θα έχουν υποστεί ακρωτηριασμό μεταξύ του 2015 και του 2030 σε 25 χώρες όπου αυτή η αποτρόπαια πρακτική είναι συνήθης και υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία.
Η ΕΕ συμμετέχει ενεργά στις διεθνείς προσπάθειες για την προώθηση της εξάλειψης του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Οι συζητήσεις για το θέμα αυτό περιλαμβάνονται στους διαλόγους για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους πολιτικούς διαλόγους με τρίτες χώρες και περιφερειακούς οργανισμούς, καθώς και στους τακτικούς διαλόγους για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών με την κοινωνία των πολιτών και τις οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η ΕΕ χρηματοδοτεί επίσης και στηρίζει ορισμένα προγράμματα διεθνώς που αποσκοπούν στην εξάλειψη αυτής της επιβλαβούς πρακτικής.
Χρηματοδότηση και έρευνα
Η ΕΕ παρέχει χρηματοδότηση σε οργανώσεις για προγράμματα αντιμετώπισης της έμφυλης βίας μέσω του προγράμματος «Πολίτες, ισότητα, δικαιώματα και αξίες».
Διευκολύνει την εξεύρεση κοινών λύσεων μεταξύ των χωρών της ΕΕ οργανώνοντας ανταλλαγές ορθών πρακτικών σε θέματα ισότητας των φύλων.
Υποστηρίζει επίσης την έρευνα σχετικά με την έμφυλη βία. Για παράδειγμα, η ΕΕ ανέθεσε την εκπόνηση μελετών σχετικά με:
-την ποινικοποίηση της έμφυλης βίας κατά των γυναικών στις χώρες της ΕΕ
-την εκτίμηση του κόστους της βίας με βάση το φύλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Πρόγραμμα «Πολίτες, ισότητα, δικαιώματα και αξίες» (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
Πηγή και Εικόνα: consilium.europa.eu
