Καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης: καλύτερη διαχείριση των συνόρων της ΕΕ

Για την καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης, η ΕΕ ενισχύει τους συνοριακούς ελέγχους, βελτιώνοντας τη διαχείριση των νέων αφίξεων και καθιστά αποτελεσματικότερες τις επιστροφές παράνομων μεταναστών. Εργάζεται επίσης για να ενισχύσει τη νόμιμη μετανάστευση εργατικού δυναμικού και να αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά τις αιτήσεις ασύλου.

Τι είναι η παράτυπη μετανάστευση;

Παράτυπη μετανάστευση είναι η μετακίνηση ατόμων από χώρες εκτός ΕΕ πέρα από τα σύνορα της ΕΕ χωρίς να πληρούν τις νομικές απαιτήσεις για είσοδο, διαμονή ή κατοικία σε μία ή περισσότερες από τις χώρες της ΕΕ.

Αριθμός παράνομων διελεύσεων συνόρων προς την Ευρώπη

Το 2015, σημειώθηκε σημαντική αύξηση στον αριθμό των παράνομων διελεύσεων των συνόρων προς την ΕΕ. Σύμφωνα με στοιχεία της Frontex, της υπηρεσίας συνόρων της ΕΕ, σημειώθηκαν πάνω από 1,8 εκατομμύρια παράνομες διελεύσεις των συνόρων, ο υψηλότερος αριθμός που έχει καταγραφεί ποτέ. Έκτοτε, αυτός ο αριθμός έχει μειωθεί σημαντικά.

Το 2021, περίπου 140.000 άτομα εισήλθαν παράνομα στην ΕΕ. Η μείωση οφείλεται κυρίως στα ενισχυμένα μέτρα ελέγχου των συνόρων της ΕΕ, την συνεργασία μεταξύ των χωρών της ΕΕ και την μείωση του αριθμού των προσφύγων που εγκαταλείπουν τις ζώνες συγκρούσεων.

Ενίσχυση της διαχείρισης και της ασφάλειας των συνόρων της ΕΕ

Η έλλειψη ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα στη ζώνη Σένγκεν πρέπει να συμβαδίζει με αντισταθμιστικά μέτρα για την ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων. Οι βουλευτές υπογράμμισαν τη σοβαρότητα της κατάστασης με ψήφισμα τους τον Απρίλιο του 2016.

Συστηματικοί έλεγχοι για όλους στα εξωτερικά σύνορα ΕΕ και Σένγκεν

Τον Απρίλιο του 2017 επιβλήθηκαν συστηματικοί έλεγχοι σε όλα τα πρόσωπα που διέρχονται τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των πολιτών της. Τον Οκτώβριο του 2017, το Κοινοβούλιο ενέκρινε τη δημιουργία ενός κοινού ηλεκτρονικού συστήματος που θα επιταχύνει τους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα του χώρου Σένγκεν και θα καταγράφει όλους τους ταξιδιώτες εκτός ΕΕ.

Εξουσιοδότηση για ταξιδιώτες εκτός ΕΕ που δεν έχουν υποχρέωση θεώρησης – ETIAS

Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών και Εξουσιοδότησης Ταξιδιών (ETIAS) είναι ένα ηλεκτρονικό πρόγραμμα απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης που θα απαιτεί από ταξιδιώτες από χώρες που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης να λάβουν ηλεκτρονική άδεια ταξιδιού πριν ταξιδέψουν στην ΕΕ. Η εξουσιοδότηση θα ισχύει για τρία χρόνια ή μέχρι τη λήξη του διαβατηρίου και θα επιτρέπει πολλαπλές εισόδους στον χώρο Σένγκεν για διαμονές έως και 90 ημερών εντός περιόδου έξι μηνών.

Μεταρρύθμιση των διαδικασιών ελέγχου των συνόρων της ΕΕ για παράτυπους μετανάστες

Τον Απρίλιο του 2023, το Κοινοβούλιο ενέκρινε τη θέση του σχετικά με τις αναθεωρήσεις της διαδικασίας των εξωτερικών συνόρων για τη διαχείριση των παράτυπων μεταναστών και τώρα θα ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο.

Οι αλλαγές στοχεύουν στην καλύτερη αντιμετώπιση της πολυπλοκότητας και των προκλήσεων της διαχείρισης της μετανάστευσης, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι τα δικαιώματα και οι ανάγκες των παράτυπων μεταναστών γίνονται σεβαστά και προστατεύονται.

Προτείνει τη δυνατότητα ταχύτερης και απλουστευμένης διαδικασίας για αιτήσεις ασύλου αμέσως μετά τον έλεγχο. Αυτά θα πρέπει να ολοκληρωθούν σε 12 εβδομάδες, συμπεριλαμβανομένων των προσφυγών. Σε περίπτωση απόρριψης ή απόρριψης αξίωσης, ο αποτυχημένος αιτών θα πρέπει να επιστραφεί εντός 12 εβδομάδων.

Οι νέοι κανόνες θα περιορίσουν επίσης τη χρήση της κράτησης. Ενώ εξετάζεται το αίτημα ασύλου ή διεκπεραιώνεται η διαδικασία επιστροφής, ο αιτών άσυλο πρέπει να φιλοξενείται από τη χώρα της ΕΕ. Η κράτηση θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο ως έσχατη λύση.

Οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να δημιουργήσουν ανεξάρτητους μηχανισμούς για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των συνθηκών υποδοχής και κράτησης, με στόχο τη διασφάλιση του σεβασμού της νομοθεσίας της ΕΕ και της διεθνούς νομοθεσίας για τους πρόσφυγες και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Έλεγχος μεταναστών στα σύνορα της ΕΕ

Τον Απρίλιο του 2023, το Κοινοβούλιο ενέκρινε επίσης τη θέση του για αναθεώρηση του κανονισμού ελέγχου. Οι ευρωβουλευτές πρόκειται τώρα να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις με χώρες της ΕΕ. Οι αναθεωρημένοι κανόνες για τον έλεγχο ασφαλείας θα ισχύουν στα σύνορα της ΕΕ για άτομα που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις εισόδου κράτους μέλους της ΕΕ και που υποβάλλουν αίτηση για διεθνή προστασία σε συνοριακό σημείο διέλευσης. Περιλαμβάνουν ταυτοποίηση, δακτυλικά αποτυπώματα, ελέγχους ασφαλείας και προκαταρκτική αξιολόγηση υγείας και ευπάθειας.

Η διαδικασία διαλογής θα πρέπει να διαρκέσει έως και πέντε ημέρες ή 10 σε περίπτωση κρίσης. Στη συνέχεια, οι εθνικές αρχές θα αποφασίσουν εάν θα χορηγήσουν διεθνή προστασία ή θα ξεκινήσουν διαδικασίες επιστροφής.

Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής

Το Δεκέμβριο του 2015, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τη δημιουργία Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής με στόχο την ενίσχυση της διαχείρισης και της ασφάλειας των ευρωπαϊκών εξωτερικών συνόρων αλλά και την υποστήριξη των εθνικών αρχών. Ο νέος οργανισμός, που ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Οκτώβριο του 2016, ενώνει την Frontex με τις εθνικές αρχές που είναι υπεύθυνες για τη διαχείριση των συνόρων. Για την ομοιόμορφη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων και την ικανότητα αντίδρασης σε καταστάσεις κρίσης, αναμένεται να συσταθεί, ως το 2027, ένα μόνιμο σώμα με επιχειρησιακό προσωπικό έως και 10.000 άτομα.

Ταμείο Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Συνόρων

Σε ψήφισμα που εγκρίθηκε τον Ιούλιο του 2021, οι ευρωβουλευτές ενέκριναν τη δημιουργία του νέου Ταμείου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης των Συνόρων, με προϋπολογισμό ύψους 6,24 δισ. ευρώ. Το ανανεωμένο ταμείο προορίζεται για την ενίσχυση της διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, διασφαλίζοντας παράλληλα το σεβασμό στα θεμελιώδη δικαιώματα. Το ταμείο θα συμβάλει επίσης σε μια κοινή, εναρμονισμένη πολιτική θεωρήσεων («βίζα») και θα θεσπίσει προστατευτικά μέτρα για τα ευάλωτα άτομα που καταφθάνουν στην Ευρώπη, ιδίως τα ασυνόδευτα παιδιά.

Το ταμείο θα λειτουργεί σε στενή συνεργασία με το νέο Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας, το οποίο εστιάζει στην αντιμετώπιση διασυνοριακών απειλών όπως η τρομοκρατία, το οργανωμένο έγκλημα και το κυβερνοέγκλημα. Το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο τον Ιούλιο του 2021 με προϋπολογισμό ύψους 1,9 δισ. ευρώ.

Αποτελεσματικότερη επιστροφή παράνομων μεταναστών:

Ευρωπαϊκό ταξιδιωτικό έγγραφο για την επιστροφή των παράνομα διαμενόντων μεταναστών

Τον Σεπτέμβριο του 2016, το Κοινοβούλιο ενέκρινε πρόταση της Επιτροπής για ένα τυποποιημένο ταξιδιωτικό έγγραφο της ΕΕ για την επιτάχυνση της επιστροφής υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν παράτυπα στην ΕΕ χωρίς έγκυρα διαβατήρια ή δελτία ταυτότητας. Ο κανονισμός ισχύει από τον Απρίλιο του 2017.

Το Πληροφοριακό Σύστημα Σένγκεν

Το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν ενισχύθηκε τον Νοέμβριο του 2018 για να βοηθήσει τις χώρες της ΕΕ με την επιστροφή των παράνομα διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών στη χώρα καταγωγής τους. Το SIS περιλαμβάνει πλέον:

– ειδοποιήσεις για αποφάσεις επιστροφής από χώρες της ΕΕ
– πρόσβαση στα δεδομένα SIS για τις εθνικές αρχές που είναι αρμόδιες για την έκδοση αποφάσεων επιστροφής
-εγγυήσεις για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων των μεταναστών

Οδηγία της ΕΕ για την επιστροφή

Σε έκθεση που εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 2020, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν την καλύτερη εφαρμογή της Οδηγίας της ΕΕ για τις Επιστροφές, προτρέποντας τις χώρες της ΕΕ να σεβαστούν τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις διαδικαστικές εγγυήσεις κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για τις επιστροφές, καθώς και να δώσουν προτεραιότητα στις εθελούσιες επιστροφές.

Πρόληψη της παράνομης μετανάστευσης με την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών της μετανάστευσης

Οι συγκρούσεις, οι διώξεις, η εθνοκάθαρση, η ακραία φτώχεια και οι φυσικές καταστροφές μπορούν όλα να είναι βασικές αιτίες της μετανάστευσης. Τον Ιούλιο του 2015, οι ευρωβουλευτές προέτρεψαν την ΕΕ να υιοθετήσει μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση αυτών των παραγόντων.

Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι βαθύτερες αιτίες της μετανάστευσης, στις 6 Ιουλίου 2017 οι ευρωβουλευτές υποστήριξαν ένα πρόγραμμα της ΕΕ που στοχεύει στην κινητοποίηση 44 δισεκατομμυρίων ευρώ σε ιδιωτικές επενδύσεις σε γειτονικές χώρες και στην Αφρική.

Ο νέος Οργανισμός της ΕΕ για το Άσυλο και το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης

Ο Οργανισμός της ΕΕ για το Άσυλο, παλαιότερα γνωστός ως EASO, είναι υπεύθυνος για την υποστήριξη των χωρών της ΕΕ στην εφαρμογή του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου.

Το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (AMIF) είναι ένα χρηματοδοτικό μέσο που υποστηρίζει τις προσπάθειες της ΕΕ για τη διαχείριση της μετανάστευσης.

Τον Δεκέμβριο του 2021, το Κοινοβούλιο ενέκρινε τον προϋπολογισμό του AMIF για την περίοδο 2021-2027, ο οποίος αυξήθηκε σε 9,88 δισεκατομμύρια ευρώ.

Πηγή και Φωτογραφία: europarl.europa.eu