Νέα μέτρα για την ενίσχυση της προστασίας των εργαζομένων που έχουν αποσπασθεί στο εξωτερικό

Για να βελτιώσει τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς της ΕΕ για τους εργαζομένους και τις επιχειρήσεις, η Επιτροπή πρότεινε την προηγούμενη εβδομάδα μια σειρά από νέους κανόνες για να ενισχυθεί η προστασία των εργαζομένων που έχουν αποσπαστεί προσωρινά στο εξωτερικό. Παρόλο που η προστασία των εργαζομένων και ο θεμιτός ανταγωνισμός είναι οι δύο όψεις του νομίσματος της ενιαίας αγοράς της ΕΕ, έχει διαπιστωθεί ότι, στην περίπτωση των περίπου ενός εκατομμυρίου αποσπασμένων εργαζομένων στην ΕΕ, συχνά οι ελάχιστοι όροι απασχόλησης και εργασίας δεν τηρούνται. Για να αντιμετωπίσει τα ειδικά προβλήματα κατάχρησης, όταν οι εργαζόμενοι δεν απολαύουν των πλήρων δικαιωμάτων τους όσον αφορά, για παράδειγμα, τις αμοιβές ή τις άδειες, ιδίως στον τομέα των κατασκευών, η Επιτροπή έχει καταρτίσει συγκεκριμένες πρακτικές προτάσεις στο πλαίσιο μιας οδηγίας εφαρμογής με στόχο να αυξηθεί η παρακολούθηση και η συμμόρφωση, καθώς και να βελτιωθεί ο τρόπος εφαρμογής των υφιστάμενων κανόνων για τους αποσπασμένους εργαζομένους στην πράξη. Κατ’ αυτό τον τρόπο θα εξασφαλίζονται συνθήκες ισότιμου ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων που συμμετέχουν, δεδομένου ότι όσες εταιρείες δεν τηρούν τους κανόνες θα αποκλείονται.

Για να στείλει το ισχυρό μήνυμα ότι τα δικαιώματα των εργαζομένων και η ελευθερία της απεργίας βρίσκονται σε ισότιμη βάση με την ελευθερία της παροχής υπηρεσιών, η Επιτροπή πρότεινε, επίσης, ένα νέο κανονισμό ο οποίος ενσωματώνει την υπάρχουσα νομολογία. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στο πλαίσιο της διασυνοριακής παροχής υπηρεσιών όπως η απόσπαση εργαζομένων. Ο γενικός στόχος και των δύο προτάσεων είναι η ενίσχυση θέσεων εργασίας υψηλής ποιότητας και η αύξηση της ανταγωνιστικότητας στην ΕΕ με την επικαιροποίηση και τη βελτίωση του τρόπου λειτουργίας της ενιαίας αγοράς, ενώ παράλληλα διαφυλάσσονται τα δικαιώματα των εργαζομένων.

Μετά την έγκριση της νομοθετικής δέσμης μέτρων ο Πρόεδρος Barroso δήλωσε: «Το 2009 υποσχέθηκα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ότι θα αποσαφηνίσουμε την άσκηση των κοινωνικών δικαιωμάτων στον τομέα της απόσπασης εργαζομένων. Η ελευθερία παροχής υπηρεσιών στην εσωτερική αγορά αντιπροσωπεύει μια μεγάλη ευκαιρία ανάπτυξης. Οι κανόνες, όμως, πρέπει να εφαρμόζονται με τον ίδιο τρόπο για όλους. Αυτό δεν ισχύει πάντα για τους εργαζομένους που έχουν αποσπαστεί σε άλλο κράτος μέλος. Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλαμβάνει συγκεκριμένη δράση για να εξαλείψει τις απαράδεκτες περιπτώσεις κατάχρησης.  Θέλουμε να εξασφαλίσουμε την πλήρη άσκηση των κοινωνικών δικαιωμάτων των αποσπασμένων εργαζομένων σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Σχολιάζοντας τη σημασία των προτάσεων τόσο για τους εργαζομένους όσο και για τις επιχειρήσεις, ο κ. László Andor, Επίτροπος της ΕΕ αρμόδιος για την απασχόληση, τις κοινωνικές υποθέσεις και την κοινωνική ένταξη τόνισε: «Η προσωρινή απόσπαση εργαζομένων θα πρέπει να είναι επωφελής τόσο για τις αγορές εργασίας της ΕΕ όσο και για τις επιχειρήσεις, αλλά δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως μέσο παράκαμψης των ελάχιστων κοινωνικών προτύπων». Ο κ. Andor υπογράμμισε ότι η ενιαία αγορά λειτουργεί αποτελεσματικά μόνο υπό συνθήκες θεμιτού ανταγωνισμού και πρόσθεσε: «Οι σημερινές προτάσεις αποσαφηνίζουν τους κανόνες σχετικά με τους αποσπασμένους εργαζομένους που ισχύουν για όλους και προβλέπουν πρακτικές διασφαλίσεις κατά του κοινωνικού ντάμπινγκ και των κακών συνθηκών εργασίας, ιδιαίτερα στον τομέα των κατασκευών όπου η απόσπαση εργαζομένων είναι πιο εμφανής και οι αναφορές περιπτώσεων κατάχρησης είναι περισσότερες».

Ιστορικό

Η προτεινόμενη οδηγία εφαρμογής έχει στόχο να βελτιώσει τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζεται στην πράξη η οδηγία του 1996 σχετικά με την απόσπαση  εργαζομένων, χωρίς να αλλάξει τις διατάξεις της. Συγκεκριμένα, η οδηγία εφαρμογής:

– θέτει πιο φιλόδοξα πρότυπα όσον αφορά την ενημέρωση των εργαζομένων και των επιχειρήσεων σχετικά με τα δικαιώματά τους και τις υποχρεώσεις τους,

– θεσπίζει σαφείς κανόνες για τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών που είναι αρμόδιες για την απόσπαση,

– περιλαμβάνει στοιχεία για τη βελτίωση της εφαρμογής και της παρακολούθησης της έννοιας της απόσπασης ώστε να αποφευχθεί ο πολλαπλασιασμός των εταιρειών «γραμματοκιβωτίων» που χρησιμοποιούν την απόσπαση ως μέσο παράκαμψης των κανόνων απασχόλησης,

– καθορίζει το πεδίο εφαρμογής της εποπτείας και τις αρμοδιότητες των σχετικών εθνικών αρχών,

– βελτιώνει την εφαρμογή των δικαιωμάτων των εργαζομένων, μεταξύ άλλων με την καθιέρωση της εις ολόκληρον ευθύνης στον τομέα των κατασκευών για τους μισθούς των αποσπασμένων εργαζομένων, καθώς και για τον χειρισμό των καταγγελιών.

Ο προτεινόμενος κανονισμός Monti II καθησυχάζει τις ανησυχίες ότι, στην εσωτερική αγορά, οι οικονομικές ελευθερίες θα υπερισχύουν του δικαιώματος απεργίας, τονίζοντας ότι δεν υπάρχει υπεροχή ανάμεσα στο δικαίωμα ανάληψης συλλογικής δράσης και στην ελευθερία παροχής υπηρεσιών. Καθορίζει επίσης ένα νέο μηχανισμό προειδοποίησης για τις εργασιακές συγκρούσεις σε διασυνοριακές καταστάσεις που έχουν σοβαρές επιπτώσεις. Ο κανονισμός δεν θίγει σε καμία περίπτωση τις εθνικές νομοθετικές διατάξεις σχετικά με το δικαίωμα της απεργίας, ούτε θα δημιουργήσει εμπόδια στο δικαίωμα αυτό.

Κάθε χρόνο, περίπου ένα εκατομμύριο εργαζόμενοι αποσπώνται από τους εργοδότες τους σε άλλες χώρες της ΕΕ για την παροχή υπηρεσιών (0,4% του εργατικού δυναμικού της ΕΕ). Οι μεγαλύτερες χώρες «αποστολής» είναι η Πολωνία, η Γερμανία, η Γαλλία, το Λουξεμβούργο, το Βέλγιο και η Πορτογαλία. Οι εργαζόμενοι αυτοί διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην κάλυψη των ελλείψεων εργατικού δυναμικού και δεξιοτήτων σε διάφορους τομείς και περιοχές, όπως οι κατασκευές, η γεωργία και οι μεταφορές. Η απόσπαση παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών υψηλής ειδίκευσης, όπως η τεχνολογία των πληροφοριών.

Η ενιαία αγορά της ΕΕ δίνει στις επιχειρήσεις τη δυνατότητα να παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε άλλα κράτη μέλη, καθώς και τη δυνατότητα να αποσπούν προσωρινά εργαζομένους σε άλλα κράτη μέλη για την εκτέλεση συγκεκριμένων έργων. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στις εταιρείες να παρέχουν τις εξειδικευμένες υπηρεσίες τους σε όλη την ενιαία αγορά της ΕΕ, συμβάλλοντας στην αύξηση της αποδοτικότητας και της οικονομικής ανάπτυξης.

Οι αποσπασμένοι εργαζόμενοι δεν εισέρχονται στην αγορά εργασίας της χώρας υποδοχής, δεδομένου ότι παραμένουν υπάλληλοι της εταιρείας τους στο κράτος μέλος αποστολής.

Για να διευκολύνεται η απόσπαση των εργαζομένων και να διασφαλίζεται θεμιτός ανταγωνισμός, καθώς και για να εξασφαλίζεται το ενδεδειγμένο επίπεδο προστασίας των αποσπασμένων εργαζομένων, η οδηγία του 1996 καθορίζει μια βασική δέσμη όρων εργασίας με τους οποίους πρέπει να συμμορφώνεται ο πάροχος υπηρεσιών κατά τη διάρκεια της απόσπασης στο κράτος μέλος υποδοχής. Σε αυτούς τους όρους περιλαμβάνονται οι ισχύουσες ελάχιστες αμοιβές, οι άδειες, ο ανώτατος χρόνος εργασίας και οι ελάχιστες περίοδοι ανάπαυσης, καθώς και η υγεία και η ασφάλεια στην εργασία.

Στην πράξη, οι εν λόγω βασικοί όροι εργασίας συχνά είτε δεν εφαρμόζονται σωστά ή δεν εφαρμόζονται στο κράτος μέλος υποδοχής. Είναι δυνατό να υπάρξει κατάχρηση της απόσπασης στην περίπτωση εταιρειών που εγκαθίστανται τεχνητά στο εξωτερικό με μοναδικό σκοπό να επωφεληθούν από χαμηλότερα επίπεδα προστασίας των εργαζομένων ή χαμηλότερες εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Οι αποσπασμένοι εργαζόμενοι είναι συχνά πιο ευάλωτοι λόγω της κατάστασής τους στο εξωτερικό. Η νέα πρόταση θα καθιερώσει αποτελεσματικότερες διατάξεις προκειμένου να εξασφαλίζεται η αποτελεσματική εφαρμογή επιτόπου της οδηγίας του 1996 για την απόσπαση εργαζομένων.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο με τις αποφάσεις Viking Line και Laval έδωσε έναυσμα για διεξοδικό διάλογο σχετικά με το βαθμό στον οποίο οι συνδικαλιστικές οργανώσεις είναι σε θέση να υπερασπίζονται τα δικαιώματα των εργαζομένων σε περιπτώσεις με διασυνοριακό χαρακτήρα, στις οποίες περιλαμβάνεται η απόσπαση ή η μετεγκατάσταση επιχειρήσεων. Οι αποφάσεις έχουν ερμηνευτεί από ορισμένα ενδιαφερόμενα μέρη υπό την έννοια ότι οι οικονομικές ελευθερίες υπερισχύουν των κοινωνικών δικαιωμάτων και, συγκεκριμένα, του δικαιώματος απεργίας. Η νέα οδηγία εφαρμογής και ο κανονισμός Monti II επιβεβαιώνουν ότι αυτό δεν ισχύει.

Για περισσότερες πληροφορίες

Δικτυακός τόπος της ΓΔ EMPL για την απόσπαση των εργαζομένων:

http://ec.europa.eu/social/posted-workers

Πρόταση οδηγίας για την επιβολή των διατάξεων που διέπουν την απόσπαση εργαζομένων στο πλαίσιο της παροχής υπηρεσιών :

http://ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId=7479&langId=en

Πρόταση κανονισμού για την άσκηση του δικαιώματος συλλογικής δράσης στο πλαίσιο των οικονομικών ελευθεριών της ενιαίας αγοράς:

http://ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId=7480&langId=en

Έγγραφο εργασίας της Επιτροπής, Εκτίμηση επιπτώσεων, Αναθεώρηση του νομοθετικού πλαισίου σχετικά με την απόσπαση εργαζομένων στο πλαίσιο της παροχής υπηρεσιών, SWD(2012) 63:

http://ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId=7481&langId=en

Βλ. επίσης MEMO/12/199 + MEMO/12/202