Φθινοπωρινές οικονομικές προβλέψεις 2023: συγκρατημένη ανάκαμψη μετά από ένα δύσκολο έτος

Η ευρωπαϊκή οικονομία έχασε τη δυναμική της φέτος σε ένα περιβάλλον υψηλού κόστους ζωής, ασθενούς εξωτερικής ζήτησης και αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής. Μολονότι η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να ανακάμψει σταδιακά στο μέλλον, οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναθεωρούν την αύξηση του ΑΕΠ της ΕΕ προς τα κάτω σε σύγκριση με τις θερινές προβολές της. Ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ εκτιμάται ότι τον Οκτώβριο μειώθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας διετίας και αναμένεται να συνεχίσει να μειώνεται εντός του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων.  

Η ανάπτυξη έχει χάσει τη δυναμική της, αλλά αναμένεται να ανακάμψει

Μετά από ισχυρή επέκταση κατά το μεγαλύτερο μέρος του 2022, το πραγματικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε προς το τέλος του έτους και αυξήθηκε ελάχιστα κατά τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2023. Ο ακόμη υψηλός, αν και μειούμενος, πληθωρισμός και η αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής είχαν δυσμενέστερες επιπτώσεις από τις αναμενόμενες, σε συνδυασμό με την ασθενή εξωτερική ζήτηση. Οι πλέον πρόσφατοι επιχειρηματικοί δείκτες και τα στοιχεία ερευνών για τον Οκτώβριο δείχνουν υποτονική οικονομική δραστηριότητα και στο τέταρτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, εν μέσω αυξημένης αβεβαιότητας. Συνολικά, σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις, η αύξηση του ΑΕΠ το 2023 θα ανέλθει στο 0,6 % τόσο στην ΕΕ όσο και στη ζώνη του ευρώ, ποσοστό χαμηλότερο κατά 0,2 εκατοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με τις θερινές προβλέψεις της Επιτροπής.

Η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να αυξηθεί σταδιακά, καθώς η κατανάλωση ανακάμπτει χάρη στη σταθερά εύρωστη αγορά εργασίας, στη διαρκή αύξηση των μισθών και στη συνεχιζόμενη χαλάρωση του πληθωρισμού. Παρά την αυστηρότερη νομισματική πολιτική, οι επενδύσεις προβλέπεται να συνεχίσουν να αυξάνονται, υποστηριζόμενες από συνολικά υγιείς εταιρικούς ισολογισμούς και από τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Το 2024 η αύξηση του ΑΕΠ της ΕΕ προβλέπεται να βελτιωθεί σε 1,3 %. Πρόκειται και πάλι για αναθεώρηση προς τα κάτω κατά 0,1 εκατοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με τις θερινές προβλέψεις. Στη ζώνη του ευρώ η αύξηση του ΑΕΠ προβλέπεται να είναι ελαφρώς χαμηλότερη και να ανέλθει στο 1,2 %.

Το 2025, λόγω της υποχώρησης του πληθωρισμού και της επιβάρυνσης από την αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής, η ανάπτυξη αναμένεται να αυξηθεί σε 1,7 % για την ΕΕ και 1,6 % για τη ζώνη του ευρώ.

Συνέχιση της χαλάρωσης του πληθωρισμού μετά τη μείωσή του στο χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας διετίας

Ο πληθωρισμός παραμένει σε πτωτική τροχιά. Εκτιμάται ότι υποχώρησε στο 2,9 % στη ζώνη του ευρώ τον Οκτώβριο από την κορύφωσή του στο 10,6 % πριν από ένα έτος. Πρόκειται για το χαμηλότερο επίπεδο από τον Ιούλιο του 2021.

Μολονότι η συγκράτηση κατά το προηγούμενο έτος οφειλόταν κυρίως στην απότομη πτώση των τιμών της ενέργειας, επεκτείνεται πλέον ολοένα και περισσότερο σε όλες τις κύριες κατηγορίες κατανάλωσης, πέραν της ενέργειας και των τροφίμων.

Καθώς τα αποτελέσματα της αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής διαχέονται στην οικονομία, ο πληθωρισμός αναμένεται να συνεχίσει να υποχωρεί, αν και με πιο συγκρατημένο ρυθμό, αντικατοπτρίζοντας τη βραδύτερη, αλλά σε πιο ευρεία βάση, χαλάρωση των πληθωριστικών πιέσεων στα είδη διατροφής, τα μεταποιημένα αγαθά και τις υπηρεσίες. Ο ονομαστικός πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ προβλέπεται να μειωθεί από 5,6 % το 2023 σε 3,2 % το 2024 και σε 2,2 % το 2025. Στην ΕΕ ο ονομαστικός πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί από 6,5 % το 2023 σε 3,5 % το 2024 και σε 2,4 % το 2025.

Η αγορά εργασίας θα παραμείνει ανθεκτική

Η αγορά εργασίας της ΕΕ συνέχισε να παρουσιάζει υψηλές επιδόσεις κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023 παρά την επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης. Κατά το δεύτερο τρίμηνο, το ποσοστό του ενεργού πληθυσμού και το ποσοστό απασχόλησης στην ΕΕ έφθασαν στο υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί και τον Σεπτέμβριο το ποσοστό ανεργίας παρέμεινε στο 6 % του εργατικού δυναμικού, κοντά στο ιστορικά χαμηλό επίπεδο.

Αν και οι τελευταίες πληροφορίες από έρευνες δείχνουν κάποια επιβράδυνση και ορισμένα κράτη μέλη κατέγραψαν αύξηση της ανεργίας, η αγορά εργασίας αναμένεται να παραμείνει ανθεκτική εντός του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων. Η αύξηση της απασχόλησης στην ΕΕ προβλέπεται να ανέλθει σε 1,0 % φέτος και έπειτα να μειωθεί στο 0,4 % το 2024 και το 2025. Το ποσοστό ανεργίας στην ΕΕ προβλέπεται το 2023 και το 2024 να παραμείνει σε γενικές γραμμές σταθερό στο 6,0 % και το 2025 να μειωθεί στο 5,9 %. Οι πραγματικοί μισθοί αναμένεται να καταστούν θετικοί από το επόμενο έτος λόγω της συνεχιζόμενης αύξησης των ονομαστικών μισθών και της μείωσης του πληθωρισμού.

Μείωση των δημόσιων ελλειμμάτων, καθώς καταργείται σταδιακά η δημοσιονομική στήριξη

Η σταδιακή κατάργηση των προσωρινών μέτρων που σχετίζονται με την πανδημία, η μείωση των επιδοτήσεων για ιδιωτικές επενδύσεις και ο χαμηλότερος καθαρός δημοσιονομικός αντίκτυπος των μέτρων που σχετίζονται με την ενέργεια αναμένεται να αντισταθμίσουν την πίεση που ασκείται στα δημοσιονομικά ισοζύγια από το λιγότερο ευνοϊκό οικονομικό περιβάλλον και τις υψηλότερες δαπάνες για τόκους. Κατά συνέπεια, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης σε επίπεδο ΕΕ προβλέπεται να μειωθεί ελαφρώς σε 3,2 % του ΑΕΠ το 2023. Η συνεχιζόμενη συγκράτηση της δημοσιονομικής στήριξης με μέτρα διακριτικής ευχέρειας αναμένεται να μειώσει περαιτέρω το δημόσιο έλλειμμα σε επίπεδο ΕΕ στο 2,8 % του ΑΕΠ το 2024 και στο 2,7 % το 2025. Η μείωση αυτή θα οφείλεται κυρίως στον σημαντικό περιορισμό των μέτρων που σχετίζονται με την ενέργεια το επόμενο έτος και στη σταδιακή κατάργησή τους το 2025.

Ο δείκτης χρέους ως προς το ΑΕΠ σε επίπεδο ΕΕ προβλέπεται να μειωθεί περαιτέρω το 2023 στο 83 %. Αυτό ενισχύεται από τον υψηλό πληθωρισμό, ενώ τα υψηλότερα επιτόκια για νέες εκδόσεις χρεωστικών τίτλων αυξάνουν τις δαπάνες για τόκους μόνο σταδιακά, δεδομένης της μακράς μέσης ληκτότητας των δημόσιων χρεών στην ΕΕ. Το 2024 και το 2025 ο δείκτης χρέους προβλέπεται να σταθεροποιηθεί σε γενικές γραμμές πάνω από το επίπεδο του 2019, περίπου στο 79 %.

Οι κίνδυνοι και η αβεβαιότητα αυξάνονται εν μέσω γεωπολιτικών εντάσεων

Η αβεβαιότητα και οι κίνδυνοι δυσμενέστερων εξελίξεων για τις οικονομικές προοπτικές έχουν αυξηθεί τους τελευταίους μήνες εν μέσω του παρατεταμένου επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή. Μέχρι στιγμής, ο αντίκτυπος της τελευταίας στις αγορές ενέργειας έχει περιοριστεί, αλλά υπάρχει κίνδυνος διαταραχών του ενεργειακού εφοδιασμού που θα μπορούσαν δυνητικά να επηρεάσουν σημαντικά τις τιμές της ενέργειας, την παγκόσμια παραγωγή και το συνολικό επίπεδο τιμών. Οι οικονομικές εξελίξεις στους σημαντικότερους εμπορικούς εταίρους της ΕΕ, ιδίως στην Κίνα, θα μπορούσαν επίσης να ενέχουν κινδύνους.

Σε εγχώριο επίπεδο, η μετάδοση των συνεπειών από την αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την οικονομική δραστηριότητα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι αναμένεται σε αυτές τις προβλέψεις, καθώς η προσαρμογή των επιχειρήσεων, των νοικοκυριών και των δημόσιων οικονομικών στο περιβάλλον υψηλών επιτοκίων θα μπορούσε να αποδειχθεί δυσκολότερη. Τέλος, ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως καύσωνες, πυρκαγιές, ξηρασίες και πλημμύρες, τα οποία εκδηλώνονται σε ολόκληρη την ήπειρο και πέραν αυτής με αυξανόμενη συχνότητα και έκταση, καταδεικνύουν τις δραματικές συνέπειες που μπορεί να έχει η κλιματική αλλαγή όχι μόνο για το περιβάλλον και τον πληθυσμό που πλήττεται, αλλά και για την οικονομία.

Οι νέες υποψήφιες χώρες καλύπτονται για πρώτη φορά

Οι φετινές φθινοπωρινές οικονομικές προβλέψεις καλύπτουν για πρώτη φορά τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, τη Μολδαβία και την Ουκρανία, στις οποίες το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χορήγησε πέρυσι καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ χώρας. Η οικονομία της Ουκρανίας επέδειξε αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα το 2023. Η ανάπτυξη προβλέπεται να ανέλθει σε 4,8 % το 2023, σε 3,7 % το 2024 και σε 6,1 % το 2025, αφού είχε καταρρεύσει κατά 29 % το 2022 μετά τη γενική εισβολή της Ρωσίας.

Αυτή η ανάκαμψη μπορεί να αποδοθεί, αφενός, στις εξαιρετικές συγκομιδές και στα κρατικά μέτρα τόνωσης της οικονομίας χάρη στην αταλάντευτη στήριξη των διεθνών εταίρων και, αφετέρου, στη δέσμευση των αρχών να διασφαλίσουν τη μακροοικονομική χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

Ιστορικό

Οι προβλέψεις αυτές βασίζονται σε ένα σύνολο τεχνικών παραδοχών που αφορούν τις συναλλαγματικές ισοτιμίες, τα επιτόκια και τις τιμές των βασικών εμπορευμάτων, με καταληκτική ημερομηνία την 25η Οκτωβρίου. Για όλες τις υπόλοιπες εισροές δεδομένων, καθώς και τις παραδοχές σχετικά με κρατικές πολιτικές, στις προβλέψεις αυτές λαμβάνονται υπόψη στοιχεία που συγκεντρώθηκαν έως και τις 31 Οκτωβρίου. Οι προβλέψεις στηρίζονται στην παραδοχή αμετάβλητων πολιτικών, εκτός αν έχουν εξαγγελθεί νέες πολιτικές και έχουν προσδιοριστεί με επαρκείς λεπτομέρειες.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιεύει κάθε χρόνο δύο ολοκληρωμένες σειρές προβλέψεων (εαρινές και φθινοπωρινές) και δύο ενδιάμεσες (χειμερινές και θερινές). Οι δύο ολοκληρωμένες σειρές προβλέψεων καλύπτουν ευρύ φάσμα οικονομικών δεικτών για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, τις υποψήφιες χώρες, τις χώρες της ΕΖΕΣ και άλλες σημαντικές προηγμένες και αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς. Οι ενδιάμεσες προβλέψεις καλύπτουν τα ετήσια και τριμηνιαία στοιχεία για το ΑΕΠ και τον πληθωρισμό για το τρέχον και το επόμενο έτος για όλα τα κράτη μέλη, καθώς και συγκεντρωτικά στοιχεία σε επίπεδο ΕΕ και ζώνης του ευρώ.

Οι χειμερινές οικονομικές προβλέψεις 2024 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα επικαιροποιήσουν τις προβολές για το ΑΕΠ και τον πληθωρισμό σε αυτήν τη δημοσίευση και αναμένεται να υποβληθούν τον Φεβρουάριο του 2024.

Πηγή και Φωτογραφία: greece.representation.ec.europa.eu