Επιτεύχθηκε συμφωνία για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης

Οι πρέσβεις των κρατών μελών στην ΕΕ συμφώνησαν τη θέση του Συμβουλίου σχετικά με νέα πράξη για τη διασφάλιση της ελευθερίας, της πολυφωνίας και της ανεξαρτησίας των μέσων ενημέρωσης στην ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Πράξη για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης (EMFA) θα θεσπίσει ένα κοινό πλαίσιο για τις υπηρεσίες μέσων ενημέρωσης στην εσωτερική αγορά της ΕΕ, καθώς και μέτρα για την προστασία των δημοσιογράφων και των παρόχων μέσων ενημέρωσης από πολιτικές παρεμβάσεις, ενώ παράλληλα θα διευκολύνει τη δραστηριοποίησή τους πέραν των εσωτερικών συνόρων της ΕΕ.

Αυξανόμενη απειλή για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης

Ο προτεινόμενος κανονισμός ανταποκρίνεται στις αυξανόμενες ανησυχίες στην ΕΕ σχετικά με την πολιτικοποίηση των μέσων ενημέρωσης, καθώς και στην έλλειψη διαφάνειας όσον αφορά την ιδιοκτησία των μέσων ενημέρωσης και την κατανομή της κρατικής διαφήμισης στους παρόχους υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης. Επιδιώκει να θεσπίσει διασφαλίσεις για την καταπολέμηση των πολιτικών παρεμβάσεων στις συντακτικές αποφάσεις τόσο για τους ιδιωτικούς όσο και για τους δημόσιους παρόχους μέσων ενημέρωσης, να προστατεύσει τους δημοσιογράφους και τις πηγές τους και να εγγυηθεί την ελευθερία και την πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης.

Ένα νέο συμβούλιο υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης

Η EMFA βασίζεται στις διατάξεις της οδηγίας του 2018 για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων (οδηγία ΥΟΑΜ), ιδίως προτείνοντας ένα νέο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Υπηρεσιών Μέσων Ενημέρωσης, το οποίο θα αντικαταστήσει την ομάδα ρυθμιστικών αρχών (ERGA) που συστάθηκε βάσει της οδηγίας ΥΟΑΜ. Το συμβούλιο αυτό θα απαρτίζεται από τις εθνικές αρχές μέσων ενημέρωσης και θα συμβουλεύει και θα στηρίζει την Επιτροπή για την προώθηση της συνεπούς εφαρμογής των βασικών διατάξεων της νέας πράξης σε όλα τα κράτη μέλη, μεταξύ άλλων παρέχοντας γνωμοδοτήσεις και βοηθώντας την Επιτροπή να καταρτίζει κατευθυντήριες γραμμές.

Η θέση του Συμβουλίου

Η εντολή του Συμβουλίου διατηρεί τη φιλοδοξία και τους στόχους της πρότασης της Επιτροπής, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι η νέα νομοθεσία συνάδει με την ισχύουσα νομοθεσία της ΕΕ, σέβεται τις εθνικές αρμοδιότητες στον τομέα αυτό και επιτυγχάνει τη σωστή ισορροπία μεταξύ της αναγκαίας εναρμόνισης και του σεβασμού των εθνικών διαφορών.

Ειδικότερα, η θέση του Συμβουλίου:

-αποσαφηνίζει την ευθύνη των κρατών μελών να εγγυώνται την πολυφωνία, την ανεξαρτησία και την ορθή λειτουργία των δημόσιων παρόχων μέσων ενημέρωσης που δραστηριοποιούνται εντός των συνόρων τους

-καθορίζει το πεδίο εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Υπηρεσιών Μέσων Ενημέρωσης και ενισχύει την ανεξαρτησία του

-θεσπίζει διατάξεις για την ενίσχυση της προστασίας των δημοσιογράφων και των δημοσιογραφικών πηγών και θέτει περιορισμούς στη χρήση μέτρων εξαναγκασμού, όπως η εγκατάσταση κατασκοπευτικού λογισμικού, με σκοπό την απόκτηση συναφών πληροφοριών

-διασφαλίζει ότι τα κράτη μέλη είναι σε θέση να θεσπίζουν αυστηρότερους ή λεπτομερέστερους κανόνες από τους καθοριζόμενους στα σχετικά μέρη της EMFA

-διευρύνει το πεδίο εφαρμογής των απαιτήσεων διαφάνειας, τόσο για τη διαφάνεια της ιδιοκτησίας, η οποία προτείνεται να ισχύει για όλους τους παρόχους υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης, όσο και για την κρατική διαφήμιση, όπου η δυνατότητα εθνικών εξαιρέσεων για μικρές οντότητες μειώνεται σημαντικά

-παρέχει σαφέστερους κανόνες σχετικά με τη σχέση μεταξύ των παρόχων πολύ μεγάλων επιγραμμικών πλατφορμών και των παρόχων υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης που προσχωρούν σε μηχανισμό από κοινού ρύθμισης ή αυτορρύθμισης για τον συντακτικό έλεγχο και τα δημοσιογραφικά πρότυπα στα κράτη μέλη, με στόχο να διασφαλιστεί ότι το εν λόγω περιεχόμενο αντιμετωπίζεται με ιδιαίτερη προσοχή

Επόμενα βήματα

Η Προεδρία του Συμβουλίου διαθέτει πλέον εντολή να αρχίσει διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μόλις αυτό καθορίσει τη θέση του σχετικά με τον κανονισμό EMFA. Κοινός στόχος της Επιτροπής, του Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου είναι να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις για τον κανονισμό EMFA πριν από τις επικείμενες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ιστορικό

Η ελευθερία και η πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Ωστόσο, πρόσφατες εκθέσεις της Επιτροπής και του Παρατηρητηρίου για την πολυφωνία στα μέσα ενημέρωσης έχουν επισημάνει ορισμένες ανησυχίες στην ΕΕ σχετικά με ζητήματα όπως η πολιτικοποίηση των μέσων ενημέρωσης, η διαφάνεια της ιδιοκτησίας των μέσων ενημέρωσης και η ανεξαρτησία των ρυθμιστικών αρχών των μέσων ενημέρωσης.

Στις 16 Σεπτεμβρίου 2022, η Επιτροπή δημοσίευσε την πρότασή της σχετικά με κανονισμό για τη θέσπιση κοινού πλαισίου για τις υπηρεσίες μέσων ενημέρωσης στην εσωτερική αγορά. Η πρόταση EMFA θεσπίζει νέους κανόνες για την προστασία της πολυφωνίας και της ανεξαρτησίας των μέσων ενημέρωσης στην ΕΕ. Στα βασικά στοιχεία της νέας πράξης συγκαταλέγονται τα εξής:

-ανεξάρτητα δημόσια μέσα ενημέρωσης με σταθερή πηγή χρηματοδότησης

-διαφάνεια του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των μέσων ενημέρωσης

-προστασία της συντακτικής ανεξαρτησίας

-διασφαλίσεις για την εξασφάλιση της πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης και την πρόληψη της συγκέντρωσης των μέσων ενημέρωσης

-το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Υπηρεσιών Μέσων Ενημέρωσης, ένας νέος φορέας εποπτείας για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης

Πηγή και Φωτογραφία: consilium.europa.eu