Μετριασμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη: αύξηση κατά 2°C

Η μέση παγκόσμια θερμοκρασία έχει αυξηθεί σημαντικά από τα χρόνια της βιομηχανικής επανάστασης και η τελευταία δεκαετία (2011 – 2020) υπήρξε η θερμότερη που έχει καταγραφεί ποτέ. Οι 20 από τις 19 θερμότερες χρονιές που έχουν καταγραφεί στην ιστορία σημειώθηκαν από το 2000 κι έπειτα.

Σύμφωνα με την Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus το 2022 ήταν το πιο ζεστό καλοκαίρι και η δεύτερη θερμότερη χρονιά στην ιστορία. Η πλειονότητα των στοιχείων δείχνουν ότι αυτό οφείλεται στην αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG) που παράγονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα.

Η μέσα παγκόσμια θερμοκρασία είναι σήμερα κατά 0.95-1.20°C υψηλότερη από εκείνη του 19ου αιώνα. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη πρέπει να διατηρηθεί κάτω από το μέγιστο όριο των +2°C, σε σύγκριση με τα επίπεδα της προβιομηχανικής περιόδου, ώστε να αποφευχθούν οι καταστροφικές συνέπειες για το κλίμα και το περιβάλλον.

Γι’ αυτό τον λόγο, η διεθνής κοινότητα συμφωνεί ως προς την ανάγκη διατήρησης της αύξησης της θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου.

Γιατί είναι σημαντική η δράση της ΕΕ για την κλιματική αλλαγή;

Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την Ευρώπη

Η κλιματική αλλαγή έχει ήδη σημαντικό αντίκτυπο στην ΕΕ, ανάλογα με την περιοχή. Μπορεί για παράδειγμα να προκαλέσει απώλεια βιοποικιλότητας, πυρκαγιές, μείωση της απόδοσης των καλλιεργειών και αυξημένες θερμοκρασίες. Μπορεί επίσης να επηρεάσει την υγεία των ανθρώπων. Οι καύσωνες, για παράδειγμα, μπορούν να στοιχίσουν ανθρώπινες ζωές.

Η ΕΕ είναι μια μεγάλη πηγή εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου

Η ΕΕ ήταν η τέταρτη μεγαλύτερη πηγή εκπομπής αερίων θερμοκηπίου στον κόσμο μετά την Κίνα, τις ΗΠΑ και την Ινδία το 2019. Το μερίδιο της ΕΕ στις παγκόσμιες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου μειώθηκε από 15,2% το 1990 σε 7,3% το 2019.

Περισσότερα στοιχεία για την κλιματική αλλαγή στην Ευρώπη.

Η ΕΕ λαμβάνει ενεργό μέρος στις διεθνείς διαπραγματεύσεις για το κλίμα

Η ΕΕ έχει διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις συνομιλίες του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή και εχει υπογράψει τη συμφωνία του Παρισίου. Όλες οι χώρες της ΕΕ την έχουν υπογράψει, αλλά συντονίζουν τις θέσεις τους και θέτουν κοινούς στόχους μείωσης των εκπομπών σε επίπεδο ΕΕ.

Στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισίου, η ΕΕ δεσμεύτηκε να μειώσει μέχρι το 2030 τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 40% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990.

Το 2021 το Κοινοβούλιο ενέκρινε τον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα καθιστώντας νομικά δεσμευτικό τον στόχο της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050 και θέτοντας τον ενδιάμεσο στόχο μείωσης των εκπομπών κατά 55% μέχρι το 2030.

Ρίξτε μια ματιά στο χρονοδιάγραμμα διαπραγματεύσεων για την κλιματική αλλαγή.

Οι προσπάθειες της ΕΕ αποφέρουν καρπούς

Το 2008, η ΕΕ έθεσε τον στόχο μείωσης των εκπομπών κατά 20% έως το 2020, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Οι εκπομπές περιορίστηκαν κατά 24% μέχρι το 2019 και 31% μέχρι το 2020, εν μέρει λόγω της πανδημίας του κορονοϊού. Νέοι στόχοι τέθηκαν το 2021.

Δείτε το γράφημά μας σχετικά με την πορεία της ΕΕ προς τους κλιματικούς της στόχους.

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία: μηδενικές εκπομπές έως το 2050

Όπως προαναφέρθηκε, το 2021 η ΕΕ κατέστησε νομικά δεσμευτικό τον στόχο της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050 και έθεσε τον ενδιάμεσο στόχο μείωσης των εκπομπών κατά 55% μέχρι το 2030. Ο στόχος αυτός κατοχυρώνεται στο νόμο για το κλίμα. Η Ευρωπϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι ο χάρτης πορείας για να γίνει η ΕΕ κλιματική ουδέτερη έως το 2030.

Η νομοθεσία που θα βοηθήσει την Ευρώπη να εκπληρώσει τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας αναφέρεται στο πακέτο «Fit for 55» που παρουσίασε η Επιτροπή τον Ιούλιο του 2021. Το εν λόγω πακέτο θα περιλαμβάνει την αναθεώρηση της υπάρχουσας νομοθεσίας για την ενέργεια και τη μείωση των εκπομπών, όπως θα δούμε παρακάτω.

Η ΕΕ εργάζεται επίσης για την επίτευξη μιας κυκλικής οικονομίας έως το 2050, τη δημιουργία βιώσιμων συστημάτων διατροφή, καθώς και την προστασία της βιοποικιλότητας και των επικονιαστών. Προκειμένου να χρηματοδοτήσει την Πράσινη Συμφωνία, τον Ιανουάριο του 2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το επενδυτικό σχέδιο «Βιώσιμη Ευρώπη», το οποίο στοχεύει να προσελκύσει δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις ύψους τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ κατά την επόμενη δεκαετία.

Στο πλαίσιο του επενδυτικού αυτού σχεδίου, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης στοχεύει να να βοηθήσει τις περιοχές που πλήττονται από τη μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία. όπως εκείνες που εξαρτώνται ιδιαίτερα από τα ορυκτά καύσιμα.

Διαβάστε περισσότερα για την Πράσινη Συμφωνία.

Περιορισμός των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου με τις κλιματικές πολιτικές της ΕΕ

Η ΕΕ έχει θέση σε εφαρμογή διάφορα είδη μηχανισμών, ανάλογα με τον κάθε τομέα.

Πυρηνικοί σταθμοί και βιομηχανία

Για τον περιορισμό των εκπομπών προερχόμενων από τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και τη βιομηχανία, η ΕΕ έχει δημιουργήσει την πρώτη μεγάλη αγορά άνθρακα μέσω του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Αερίων (ETS). Βάσει του συστήματος αυτού, που καλύπτει το 40% του συνόλου των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ, οι εταιρείες πρέπει να αγοράζουν άδειες εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα ώστε να ανταμείβονται οι εταιρείες που μειώνουν την εξάρτησή τους από τον άνθρακα.

Για να ευθυγραμμιστεί το ETS με τους πιο φιλόδοξους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας, το σύστημα ενημερώθηκε για μείωση των εκπομπών της βιομηχανίας κατά 62% έως το 2030. Το αναθεωρημένο Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (ETS II) θα περιλαμβάνει ρυπογόνους τομείς όπως τα κτίρια και οι οδικές μεταφορές από το 2027. και τις θαλάσσιες μεταφορές.

Οικοδομές, γεωργία και διαχείριση απορριμμάτων

Τομείς που δεν περιλαμβάνονται ακόμη στο ETS (Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών), όπως οι κατασκευές, η γεωργία και η διαχείριση απορριμμάτων, θα μειώσουν επίσης τις εκπομπές τους μέσω της κατανομής της προσπάθειας μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Για να συμβαδίσει με το φιλόδοξο πακέτο Fit for 55, οι στόχοι μείωσης για αυτούς τους τομείς έχουν οριστεί να αυξηθούν από 29% σε 40% έως το 2030.

Μεταφορές

Όσον αφορά τις οδικές μεταφορές, τον Ιούνιο του 2020, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε πρόταση για την επίτευξη μηδενικών εκπομπών CO2 από νέα αυτοκίνητα και ημιφορτηγά στην ΕΕ έως το 2035.

Τον Ιούνιο του 2022, το Κοινοβούλιο τάχθηκε υπέρ της αναθεώρησης του συστήματος εμπορίας εκπομπών για τις αερομεταφορές, συμπεριλαμβανομένων όλων των πτήσεων που αναχωρούν από τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο. Τον Απρίλιο του 2023, το Κοινοβούλιο ενέκρινε την αναθεωρημένη πρόταση για τη σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων για τις αερομεταφορές έως το 2026 και την προώθηση της χρήσης βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων.

Αποδάσωση και χρήση γης

Η ΕΕ θέλει, επίσης, να χρησιμοποιήσει την δυνατότητα απορρόφησης των δασών για την καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος. Την άνοιξη του 2023, οι ευρωβουλευτές ψήφισαν υπέρ της ενημέρωσης των κανόνων που διέπουν την αποψίλωση των δασών και την αλλαγή χρήσης γης (LULUCF). Οι νέοι κανόνες θα αυξήσουν τις καταβόθρες άνθρακα της ΕΕ κατά 15% έως το 2030.

Εισαγωγές από χώρες με χαμηλότερες κλιματικές φιλοδοξίες

Το Κοινοβούλιο ενέκρινε κανόνες για τον μηχανισμό προσαρμογής των συνόρων άνθρακα τον Απρίλιο του 2023. Αυτό θα επιβάλει μια τιμή άνθρακα στις εισαγωγές από βιομηχανίες έντασης άνθρακα εκτός της ΕΕ για την αντιμετώπιση της μετεγκατάστασης σε χώρες με λιγότερο φιλόδοξους κλιματικούς στόχους.

Μάθετε περισσότερα σχετικά με τα μέτρα της ΕΕ για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Ενίσχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης

Η ενέργεια είναι η μεγαλύτερη πηγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ. Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και η παραγωγή καθαρότερης ενέργειας συμβάλλουν στην επίτευξη των κλιματικών στόχων της ΕΕ και στη μείωση της εξάρτησής της από τις εισαγωγές.

Τον Μάρτιο του 2023, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε συμφωνία για την ενίσχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην τελική κατανάλωση ενέργειας της ΕΕ θα πρέπει να αυξηθεί στο 42,5% έως το 2030, ενώ μεμονωμένες χώρες θα πρέπει να στοχεύουν στο 45%.

Επιπλέον, η ΕΕ θέλει να βελτιώσει την ενεργειακή απόδοση με νέους στόχους, τους οποίους υποστήριξε το Κοινοβούλιο τον Σεπτέμβριο του 2022, για μείωση κατά 40% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας και 42,5% της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας έως το 2030.

Οι ευρωβουλευτές θα ψηφίσουν τους στόχους τόσο για το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας όσο και για την ενεργειακή απόδοση τους επόμενους μήνες.

Δημιουργία βιώσιμης και κυκλικής οικονομίας έως το 2050

Η μετάβαση σε μια ουδέτερη από τον άνθρακα ΕΕ έως το 2050 στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας σημαίνει επανεξέταση ολόκληρου του κύκλου ζωής των προϊόντων: προώθηση της βιώσιμης κατανάλωσης και της κυκλικής οικονομίας. Αυτό θα οδηγήσει σε μείωση της κατανάλωσης πόρων, λιγότερα απόβλητα και λιγότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την κυκλική οικονομία περιλαμβάνει μέτρα σχετικά με:

– συσκευασίες και πλαστικά

– βιώσιμα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα

– ηλεκτρονικά και ΤΠΕ

– κατασκευή και κτίρια

– μπαταρίες και οχήματα

– η τροφική αλυσίδα

– κρίσιμες πρώτες ύλες

– επισκευή και επαναχρησιμοποίηση αγαθών

Διαβάστε περισσότερα για το τι κάνει η ΕΕ για να επιτύχει μια κυκλική οικονομία.

Καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την αποκατάσταση της φύσης

Η αποκατάσταση των φυσικών οικοσυστημάτων και η διατήρηση της βιοποικιλότητας είναι σημαντικές για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, την αύξηση των δυνατοτήτων αποθήκευσης άνθρακα της φύσης και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή.

Τα δάση διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στην απορρόφηση και την αντιστάθμιση των εκπομπών άνθρακα. Τον Απρίλιο του 2023 το Κοινοβούλιο ενέκρινε κανόνες για να διασφαλίσει ότι τα αγαθά που εισάγονται στην ΕΕ δεν έχουν συμβάλει στην αποψίλωση ή την υποβάθμιση των δασών πουθενά στον κόσμο.

Πηγή και Εικόνες: europarl.europa.eu