Δικαιώματα των εργαζομένων σε πλατφόρμες: Καθορισμός της θέσης του Συμβουλίου

Το Συμβούλιο είναι έτοιμο να αρχίσει διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τη θέσπιση νέας νομοθετικής πράξης που θα βοηθήσει εκατομμύρια περιστασιακά απασχολούμενους εργαζόμενους να αποκτήσουν πρόσβαση σε εργασιακά δικαιώματα.

Σήμερα οι υπουργοί Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων συμφώνησαν επί της γενικής προσέγγισης του Συμβουλίου σχετικά με προτεινόμενη οδηγία για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας των εργαζομένων σε πλατφόρμες.

Η πρόταση εισάγει δύο βασικές βελτιώσεις: συμβάλλει στον προσδιορισμό του ορθού καθεστώτος απασχόλησης για πρόσωπα που εργάζονται σε ψηφιακές πλατφόρμες και θεσπίζει τους πρώτους ενωσιακούς κανόνες σχετικά με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στον χώρο εργασίας.

Η οικονομία της περιστασιακής απασχόλησης έχει αποφέρει πολλά οφέλη στη ζωή μας, αλλά αυτό δεν πρέπει να αποβαίνει εις βάρος των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Η προσέγγιση του Συμβουλίου επιτυγχάνει μια καλή ισορροπία μεταξύ της προστασίας των εργαζομένων και της παροχής ασφάλειας δικαίου στις πλατφόρμες που τους απασχολούν.

-Paulina Brandberg, Υπουργός Ισότητας των Φύλων και Επαγγελματικής Ζωής της Σουηδίας

Ορθή κατηγοριοποίηση των αυτοαπασχολούμενων

Επί του παρόντος, η πλειονότητα των 28 εκατομμυρίων εργαζομένων σε πλατφόρμες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των οδηγών ταξί, των οικιακών βοηθών και των οδηγών διανομής τροφίμων, επισήμως είναι αυτοαπασχολούμενοι. Ωστόσο, ορισμένοι από αυτούς πρέπει να συμμορφώνονται με πολλούς από τους ίδιους κανόνες και περιορισμούς που ισχύουν για τους μισθωτούς εργαζομένους. Αυτό δείχνει ότι βρίσκονται πράγματι σε σχέση εργασίας και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να απολαύουν των εργασιακών δικαιωμάτων και της κοινωνικής προστασίας που παρέχονται στους εργαζομένους βάσει του εθνικού δικαίου και του δικαίου της ΕΕ.

Στόχος του Συμβουλίου είναι να αντιμετωπίσει αυτές τις περιπτώσεις εσφαλμένης κατηγοριοποίησης και να διευκολύνει τον επαναχαρακτηρισμό των εν λόγω εργαζομένων ως μισθωτών. Σύμφωνα με τη γενική προσέγγιση του Συμβουλίου, οι εργαζόμενοι τεκμαίρεται νομικά ότι είναι μισθωτοί εργαζόμενοι ψηφιακής πλατφόρμας (και όχι αυτοαπασχολούμενοι) εάν η σχέση τους με την πλατφόρμα πληροί τουλάχιστον τρία από τα επτά κριτήρια που ορίζονται στην οδηγία. Στα κριτήρια αυτά περιλαμβάνονται:

-ανώτατα όρια στην αμοιβή που μπορούν να λαμβάνουν οι εργαζόμενοι

-περιορισμοί της δυνατότητάς τους να απορρίπτουν την εκτέλεση μιας εργασίας

-κανόνες που διέπουν την εμφάνιση ή τη συμπεριφορά τους

Στις περιπτώσεις όπου ισχύει το νομικό τεκμήριο, εναπόκειται στην ψηφιακή πλατφόρμα να αποδείξει ότι δεν υπάρχει σχέση εργασίας σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και πρακτική.

Πιο διαφανής χρήση αλγορίθμων

Οι ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας χρησιμοποιούν τακτικά αλγόριθμους για τη διαχείριση των ανθρώπινων πόρων. Ως εκ τούτου, οι εργαζόμενοι σε πλατφόρμες αντιμετωπίζουν συχνά έλλειψη διαφάνειας όσον αφορά τον τρόπο λήψης των αποφάσεων και τον τρόπο χρήσης των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Το Συμβούλιο επιθυμεί να διασφαλίσει ότι οι εργαζόμενοι ενημερώνονται σχετικά με τη χρήση αυτοματοποιημένων συστημάτων παρακολούθησης και λήψης αποφάσεων. Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, τα συστήματα αυτά θα παρακολουθούνται από ειδικευμένο προσωπικό, το οποίο θα απολαμβάνει ειδικής προστασίας έναντι δυσμενούς μεταχείρισης. Η ανθρώπινη εποπτεία είναι επίσης εγγυημένη για ορισμένες σημαντικές αποφάσεις, όπως η αναστολή λογαριασμών.

Επόμενα βήματα

Το Συμβούλιο θα αρχίσει διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με βάση τη γενική προσέγγιση που συμφωνήθηκε σήμερα, με σκοπό την επίτευξη προσωρινής συμφωνίας.

Γενικές πληροφορίες

Η οικονομία των πλατφορμών έχει αναπτυχθεί εκθετικά τα τελευταία χρόνια, με τα έσοδα να αυξάνονται από περίπου 3 δισ. ευρώ σε περίπου 14 δισ. ευρώ μεταξύ 2016 και 2020, ενώ ο αριθμός των εργαζομένων σε πλατφόρμες να αναμένεται να ανέλθει σε 43 εκατ. ευρώ έως το 2025.

Ενώ η ανάπτυξη των ψηφιακών πλατφορμών έχει ωφελήσει τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τους καταναλωτές, έχει οδηγήσει στη διαμόρφωση μιας γκρίζας ζώνης για πολλούς εργαζομένους σε πλατφόρμες όσον αφορά το καθεστώς απασχόλησής τους. Σύμφωνα με την Επιτροπή, περίπου 5,5 εκατομμύρια εργαζόμενοι που επί του παρόντος χαρακτηρίζονται ως αυτοαπασχολούμενοι βρίσκονται σε de facto εργασιακή σχέση με ψηφιακές πλατφόρμες και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να δικαιούνται τα ίδια εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα που παρέχονται στους μισθωτούς εργαζομένους βάσει του δικαίου της ΕΕ.

Επιπλέον, η χρήση αλγορίθμων στην εργασία σε πλατφόρμα έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με την επεξεργασία των δεδομένων των εργαζομένων, καθώς και τη διαφάνεια και τη λογοδοσία κατά τη λήψη αποφάσεων.

Η πρόταση οδηγίας της Επιτροπής δημοσιεύθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 2021. Σκοπός της είναι:

-να διασφαλιστεί ότι τα άτομα που εργάζονται μέσω πλατφορμών έχουν —ή μπορούν να αποκτήσουν— το σωστό καθεστώς απασχόλησης με βάση την πραγματική τους σχέση με την ψηφιακή πλατφόρμα εργασίας και ότι μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση στα σχετικά εργασιακά δικαιώματα και δικαιώματα κοινωνικής προστασίας

-να διασφαλιστεί η δίκαιη μεταχείριση, η διαφάνεια και η λογοδοσία στη διαχείριση μέσω αλγορίθμων στο πλαίσιο της εργασίας σε πλατφόρμα

-να ενισχυθεί η διαφάνεια, η ιχνηλασιμότητα και η ευαισθητοποίηση σχετικά με τις εξελίξεις στον τομέα της εργασίας σε πλατφόρμες και να βελτιωθεί η επιβολή των σχετικών κανόνων για όλα τα άτομα που εργάζονται μέσω πλατφορμών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δραστηριοποιούνται σε διασυνοριακό επίπεδο

Οι υπουργοί Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων έκαναν μία προηγούμενη προσπάθεια να καθορίσουν τη γενική προσέγγιση του Συμβουλίου σχετικά με την οδηγία για τους εργαζομένους σε πλατφόρμες κατά τη σύνοδό τους στις 8 Δεκεμβρίου 2022.

Πηγή:consilium.europa.eu

Εικόνα: Etienne Girardet on Unsplash