Διαβούλευση για την πρόταση για μερική προσαρμογή του χρονοδιαγράμματος σταδιακής κατάργησης του προσωρινού πλαισίου κρίσης και μετάβασης για τις κρατικές ενισχύσεις

Τετάρτη, 8 Νοέμβριος, 2023 | NEA

Η Επιτροπή διαβουλεύεται με τα κράτη μέλη σχετικά με πρόταση για μερική προσαρμογή του χρονοδιαγράμματος σταδιακής κατάργησης του προσωρινού πλαισίου κρίσης και μετάβασης για τις κρατικές ενισχύσεις ενόψει της επικείμενης χειμερινής περιόδου θέρμανσης.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέστειλε στα κράτη μέλη προς διαβούλευση σχέδιο πρότασης για τη μερική προσαρμογή του χρονοδιαγράμματος σταδιακής κατάργησης των διατάξεων του προσωρινού πλαισίου κρίσης και μετάβασης για τις κρατικές ενισχύσεις, με στόχο την αντιμετώπιση της κρίσης μετά την επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και την άνευ προηγουμένου αύξηση των τιμών της ενέργειας.

Από την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και στο πλαίσιο των άμεσων και έμμεσων επιπτώσεών του στην οικονομία της ΕΕ, το προσωρινό πλαίσιο κρίσης για τις κρατικές ενισχύσεις, που εγκρίθηκε στις 23 Μαρτίου 2022 έδωσε στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να παρέχουν έγκαιρη, στοχευμένη και αναλογική στήριξη σε επιχειρήσεις που έχουν ανάγκη. Το πλαίσιο επέτρεψε στα κράτη μέλη να δράσουν γρήγορα και αποτελεσματικά για να βοηθήσουν τις εταιρείες που πλήττονται από τις σημαντικές οικονομικές αβεβαιότητες, τη διαταραχή των εμπορικών ροών και των αλυσίδων εφοδιασμού, καθώς και τις εξαιρετικά μεγάλες και απροσδόκητες αυξήσεις των τιμών, ιδίως του φυσικού αερίου, της ηλεκτρικής ενέργειας, πολλών άλλων εισροών και πρώτων υλών, καθώς και των βασικών προϊόντων. Οι επιπτώσεις αυτές, εξεταζόμενες από κοινού, είχαν προκαλέσει σοβαρή διαταραχή στην οικονομία όλων των κρατών μελών σε ευρύ φάσμα οικονομικών τομέων.

Στις 9 Μαρτίου 2023 η Επιτροπή ενέκρινε το προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης, το οποίο τροποποίησε και παρέτεινε εν μέρει το προσωρινό πλαίσιο κρίσης, και προωθεί μέτρα στήριξης σε τομείς που είναι καίριας σημασίας για τη μετάβαση προς μια οικονομία μηδενικών καθαρών εκπομπών, σύμφωνα με το βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας

Καθώς συνεχίζεται ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας , η οικονομική κατάσταση της ΕΕ επιδεικνύει ανθεκτικότητα απέναντι στους κλυδωνισμούς που έχει υποστεί. Στις θερινές οικονομικές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2023

επισημαίνεται ότι η οικονομία της ΕΕ εξακολουθεί να αναπτύσσεται, αν και με μειωμένη δυναμική. Η κατάσταση στις αγορές ενέργειας και ιδίως οι μέσες τιμές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας φαίνεται να έχουν σταθεροποιηθεί. Επιπλέον, οι κίνδυνοι έλλειψης ενεργειακού εφοδιασμού έχουν μειωθεί, μεταξύ άλλων λόγω των μέτρων που έλαβαν τα κράτη μέλη για τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας. Ταυτόχρονα, στις θερινές οικονομικές προβλέψεις για το 2023 επισημαίνεται ότι ο συνεχιζόμενος πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και οι ευρύτερες γεωπολιτικές εντάσεις, ιδίως στη Μέση Ανατολή, εξακολουθούν να ενέχουν κινδύνους και παραμένουν πηγή αβεβαιότητας.

Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή προτείνει περιορισμένη παράταση 3 μηνών των διατάξεων που επιτρέπουν στα κράτη μέλη να συνεχίσουν να χορηγούν περιορισμένα ποσά ενισχύσεων (τμήμα 2.1 του πλαισίου) και ενισχύσεις για την αντιστάθμιση του υψηλού ενεργειακού κόστους (τμήμα 2.4 του πλαισίου), έως τις 31 Μαρτίου 2024. Αυτό θα επιτρέψει στα κράτη μέλη, όπου χρειάζεται, να παρατείνουν τα καθεστώτα στήριξής τους και να διασφαλίσουν ότι οι εταιρείες που εξακολουθούν να πλήττονται από την κρίση δεν θα αποκλειστούν από την αναγκαία στήριξη κατά την προσεχή χειμερινή περίοδο θέρμανσης. Βάσει του τμήματος 2.4 του πλαισίου, τα κράτη μέλη δύνανται να συνεχίσουν την παροχή υποστήριξης, καλύπτοντας τμήματα του επιπλέον ενεργειακού κόστους, μόνον στον βαθμό που οι τιμές ενέργειας υπερβαίνουν σημαντικά τα επίπεδα τιμών πριν από την κρίση.

Το σχέδιο πρότασης της Επιτροπής που εστάλη σήμερα στα κράτη μέλη δεν επηρεάζει τις υπόλοιπες διατάξεις του προσωρινού πλαισίου κρίσης και μετάβασης. Τα άλλα τμήματα του πλαισίου που σχετίζονται με την κρίση (δηλαδή η στήριξη ρευστότητας με τη μορφή κρατικών εγγυήσεων και επιδοτούμενων δανείων, και τα μέτρα που αποσκοπούν στη στήριξη της μείωσης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας) δεν θα παραταθούν πέραν της τρέχουσας ημερομηνίας λήξης τους, η οποία είναι η 31η Δεκεμβρίου 2023. Τα τμήματα που αποσκοπούν στην επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης και στη μείωση της εξάρτησης από τα καύσιμα δεν επηρεάζονται από το σχέδιο πρότασης και θα παραμείνουν διαθέσιμα βάσει του ισχύοντος πλαισίου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025.

Τα κράτη μέλη έχουν τώρα τη δυνατότητα να σχολιάσουν το σχέδιο πρότασης της Επιτροπής. Η Επιτροπή προτίθεται να εγκρίνει την περιορισμένη τροποποίηση στο προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης τις προσεχείς εβδομάδες, λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που θα λάβει από τα κράτη μέλη.

Ιστορικό

Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης για τις κρατικές ενισχύσεις, που εγκρίθηκε στις 23 Μαρτίου 2022, έδωσε στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν την ευελιξία που προβλέπουν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, ώστε να στηρίξουν την οικονομία εν μέσω του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης τροποποιήθηκε στις 20 Ιουλίου 2022 προκειμένου να συμπληρωθεί η δέσμη μέτρων ετοιμότητας για τον χειμώνα και σύμφωνα με τους στόχους του σχεδίου REPowerEU. Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης τροποποιήθηκε περαιτέρω στις 28 Οκτωβρίου 2022 σύμφωνα με τον κανονισμό σχετικά με παρέμβαση έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών ενέργειας και τον κανονισμό για την ενίσχυση της αλληλεγγύης μέσω καλύτερου συντονισμού των αγορών αερίου, αξιόπιστων δεικτών αναφοράς για τις τιμές και διασυνοριακών ανταλλαγών αερίου.

Στις 9 Μαρτίου 2023 η Επιτροπή ενέκρινε το τρέχον προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης για την προώθηση μέτρων στήριξης σε τομείς που είναι καίριας σημασίας για τη μετάβαση προς μια οικονομία μηδενικών καθαρών εκπομπών, σύμφωνα με το βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας.

Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης, όπως ισχύει σήμερα, προβλέπει τα ακόλουθα είδη ενισχύσεων που μπορούν να χορηγούν τα κράτη μέλη:

– Περιορισμένα ποσά ενίσχυσης (τμήμα 2.1), υπό οποιαδήποτε μορφή, για επιχειρήσεις που πλήττονται από την τρέχουσα κρίση ή από τις επακόλουθες κυρώσεις και αντίμετρα έως το ποσό των 250 000 EUR και 300 000 EUR στον τομέα της γεωργίας και στον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας αντίστοιχα, και έως 2 εκατομμύρια EUR σε όλους τους άλλους τομείς·

– Στήριξη ρευστότητας με τη μορφή κρατικών εγγυήσεων και επιδοτούμενων δανείων (τμήματα 2.2 και 2.3). Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και υπό αυστηρές διασφαλίσεις, τα κράτη μέλη μπορούν να παρέχουν στις επιχειρήσεις κοινής ωφελείας του τομέα της ενέργειας για τις εμπορικές τους δραστηριότητες δημόσιες εγγυήσεις που υπερβαίνουν κάλυψη 90 %, εφόσον παρέχονται ως μη χρηματοδοτούμενη χρηματοοικονομική ασφάλεια σε κεντρικούς αντισυμβαλλομένους ή εκκαθαριστικά μέλη·

– Ενισχύσεις για την αντιστάθμιση των υψηλών τιμών της ενέργειας (τμήμα 2.4). Οι ενισχύσεις, οι οποίες θα μπορούν να χορηγηθούν υπό οποιαδήποτε μορφή, θα αποζημιώνουν εν μέρει τις επιχειρήσεις, ιδίως τις πλέον ενεργοβόρες, για το πρόσθετο κόστος λόγω των έκτακτωναυξήσεων των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας. Το ποσό της μεμονωμένης ενίσχυσης μπορεί να υπολογίζεται με βάση είτε την προηγούμενη είτε την τρέχουσα κατανάλωση, λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη να διατηρηθούν τα κίνητρα της αγοράς για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και για τη διασφάλιση της συνέχειας των οικονομικών δραστηριοτήτων. Επιπλέον, τα κράτη μέλη μπορούν να παρέχουν στήριξη με ευελιξία, μεταξύ άλλων σε ιδιαίτερα πληγέντες ενεργοβόρους τομείς, με την επιφύλαξη διασφαλίσεων για την αποφυγή της υπεραντιστάθμισης και την παροχή κινήτρων για τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα σε περίπτωση ενισχύσεων άνω των 50 εκατ. EUR. Τα κράτη μέλη καλούνται επίσης να εξετάσουν, χωρίς διακρίσεις, τη θέσπιση απαιτήσεων σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος ή την ασφάλεια του εφοδιασμού. Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις δυνατότητες στήριξης για υψηλές τιμές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της μεθοδολογίας για τον υπολογισμό των ποσών των μεμονωμένων ενισχύσεων, είναι διαθέσιμες εδώ.

– Μέτρα για την επιτάχυνση της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (τμήμα 2.5). Τα κράτη μέλη μπορούν να θεσπίσουν προγράμματα για επενδύσεις σε όλες τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων του ανανεώσιμου υδρογόνου, του βιοαερίου και του βιομεθανίου, της αποθήκευσης και της θερμότητας από ανανεώσιμες πηγές, μεταξύ άλλων μέσω αντλιών θερμότητας, με απλουστευμένες διαδικασίες διαγωνισμών που μπορούν να εφαρμοστούν γρήγορα, ενώ παράλληλα θα περιλαμβάνονται επαρκείς διασφαλίσεις για την προστασία των ισότιμων όρων ανταγωνισμού. Ειδικότερα, τα κράτη μέλη μπορούν να σχεδιάσουν προγράμματα για μια συγκεκριμένη τεχνολογία, η οποία χρειάζεται στήριξη ενόψει του συγκεκριμένου εθνικού ενεργειακού μείγματος. Οι όροι για τη χορήγηση ενισχύσεων σε μικρά έργα και λιγότερο ώριμες τεχνολογίες, όπως το ανανεώσιμο υδρογόνο, έχουν απλουστευθεί με την κατάργηση της υποχρέωσης πραγματοποίησης ανταγωνιστικής διαδικασίας υποβολής προσφορών, εφόσον υπάρχουν ορισμένες διασφαλίσεις·

– Μέτρα για τη διευκόλυνση της απανθρακοποίησης των βιομηχανικών διεργασιών (τμήμα 2.6). Για την περαιτέρω επιτάχυνση της διαφοροποίησης του ενεργειακού εφοδιασμού, τα κράτη μέλη μπορούν να στηρίξουν επενδύσεις με σκοπό τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, ιδίως μέσω του εξηλεκτρισμού, της ενεργειακής απόδοσης και της μετάβασης στη χρήση ανανεώσιμου υδρογόνου που βασίζεται στην ηλεκτρική ενέργεια και πληροί ορισμένες προϋποθέσεις, με την επέκταση των δυνατοτήτων στήριξης για την απανθρακοποίηση των βιομηχανικών διαδικασιών κατά τη μετάβαση σε καύσιμα που παράγονται από υδρογόνο. Τα κράτη μέλη μπορούν είτε i) να θεσπίσουν νέα προγράμματα βασισμένα σε διαγωνισμούς είτε ii) να στηρίξουν απευθείας έργα, χωρίς διαγωνισμούς, με ορισμένα όρια όσον αφορά το μερίδιο της δημόσιας στήριξης ανά επένδυση. Προβλέπονται ειδικές συμπληρωματικές πριμοδοτήσεις για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και για λύσεις ιδιαίτερα υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Στην περίπτωση που δεν γίνουν διαγωνισμοί, θεσπίστηκε μια περαιτέρω απλούστερη μέθοδος για τον καθορισμό του επιπέδου της μέγιστης στήριξης·

– Μέτρα υπέρ της μείωσης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας (τμήμα 2.7), σύμφωνα με τον κανονισμό σχετικά με παρέμβαση έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών της ενέργειας· και

– Μέτρα για την περαιτέρω επιτάχυνση των επενδύσεων σε τομείς που είναι καίριας σημασίας για τη μετάβαση προς μια οικονομία μηδενικών καθαρών εκπομπών (τμήμα 2.8), με την παροχή της δυνατότητας επενδυτικής στήριξης για την κατασκευή εξοπλισμού στρατηγικής σημασίας, και συγκεκριμένα συσσωρευτών, ηλιακών συλλεκτών, ανεμογεννητριών, αντλιών θερμότητας, ηλεκτρολυτικών κυψελών και εξοπλισμού για τη δέσμευση, χρήση και αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και για την παραγωγή βασικών κατασκευαστικών στοιχείων και για την παραγωγή και ανακύκλωση των σχετικών κρίσιμων πρώτων υλών. Ειδικότερα, τα κράτη μέλη μπορούν να σχεδιάσουν απλά και αποτελεσματικά καθεστώτα, παρέχοντας στήριξη με ανώτατο όριο ένα ορισμένο ποσοστό του επενδυτικού κόστους έως συγκεκριμένα ονομαστικά ποσά, ανάλογα με την τοποθεσία της επένδυσης και το μέγεθος του δικαιούχου, με τη μεγαλύτερη δυνατή στήριξη για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (στο εξής: ΜΜΕ), καθώς και για τις επιχειρήσεις που βρίσκονται σε μειονεκτούσες περιοχές, ώστε να διασφαλίζεται ότι λαμβάνονται δεόντως υπόψη οι στόχοι συνοχής. Επιπλέον, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, τα κράτη μέλη μπορούν να παρέχουν υψηλότερη στήριξη σε μεμονωμένες εταιρείες, όταν υπάρχει πραγματικός κίνδυνος εκτροπής των επενδύσεων από την Ευρώπη, με την επιφύλαξη μιας σειράς διασφαλίσεων. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις δυνατότητες στήριξης μέτρων για την επιτάχυνση της μετάβασης σε μια οικονομία μηδενικών καθαρών εκπομπών διατίθενται εδώ.

Οι ρωσικές, λευκορωσικές και ιρανικές οντότητες στις οποίες έχουν επιβληθεί κυρώσεις για ενέργειες που υπονομεύουν ή απειλούν την εδαφική ακεραιότητα, την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής των εν λόγω μέτρων.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης και τα άλλα μέτρα που έχει λάβει η Επιτροπή για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων του ρωσικού πολέμου κατά της Ουκρανίας και για την προαγωγή της μετάβασης σε μια οικονομία μηδενικών καθαρών εκπομπών είναι διαθέσιμες εδώ

Πηγή και Εικόνα: greece.representation.ec.europa.eu