Άμυνα: 500 εκατ. ευρώ και νέα μέτρα για την επείγουσα ενίσχυση των ικανοτήτων της αμυντικής βιομηχανίας της ΕΕ στην παραγωγή πυρομαχικών

H Επιτροπή ενέκρινε την Πράξη για τη στήριξη της παραγωγής πυρομαχικών (ASAP) ως απάντηση στο σκέλος 3 του σχεδίου που συμφωνήθηκε από το Συμβούλιο στις 20 Μαρτίου, για την επείγουσα παράδοση πυρομαχικών και πυραύλων στην Ουκρανία και για να βοηθήσει τα κράτη μέλη να αναπληρώσουν τα αποθέματά τους. Με τη θέσπιση στοχευμένων μέτρων, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης, η πράξη αποσκοπεί στην αύξηση της παραγωγικής ικανότητας της ΕΕ και στην αντιμετώπιση της τρέχουσας έλλειψης πυρομαχικών και βλημάτων, καθώς και των συστατικών τους. Θα υποστηρίξει την απομάκρυνση των αποθεμάτων από τα κράτη μέλη (κομμάτι 1) και την κοινή προμήθεια πυρομαχικών (κομμάτι 2).

Ειδικότερα, θα ενισχύσει την ανταπόκριση και την ικανότητα της αμυντικής βιομηχανίας της Ένωσης να διασφαλίζει την έγκαιρη προμήθεια πυρομαχικών και βλημάτων στην Ευρώπη. Υπό το πρίσμα της επιστροφής των συγκρούσεων υψηλής έντασης στην Ευρώπη, η έγκαιρη διαθεσιμότητα σε επαρκείς ποσότητες αυτών των προϊόντων είναι ζωτικής σημασίας για την ασφάλειά μας και για τις συνεχείς προσπάθειές μας να στηρίξουμε την Ουκρανία. Η παρούσα πρόταση νέου κανονισμού περιλαμβάνει:

-Ένα μέσο για τη χρηματοδοτική στήριξη της ενίσχυσης της βιομηχανικής παραγωγικής ικανότητας της Ένωσης για τα σχετικά αμυντικά προϊόντα,
-Ένα μηχανισμό για τη χαρτογράφηση, την παρακολούθηση και την καλύτερη πρόβλεψη της ύπαρξης σημείων συμφόρησης σε αυτές τις αλυσίδες εφοδιασμού,
-Τη θέσπιση προσωρινού ρυθμιστικού πλαισίου για την αντιμετώπιση της έλλειψης εφοδιασμού πυρομαχικών.

Η Επιτροπή προτείνει να διατεθεί προϋπολογισμός 500 εκατ. ευρώ σε τρέχουσες τιμές. Ο προϋπολογισμός αυτός προέρχεται από την αναδιάταξη διαφόρων μέσων, ιδίως του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας και του μελλοντικού EDIRPA.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, δήλωσε: «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει την ευθύνη για την προστασία των στρατιωτικών δυνάμεων: «Η Ουκρανία αντιστέκεται ηρωικά στον βάναυσο Ρώσο εισβολέα. Τηρούμε την υπόσχεσή μας να στηρίξουμε την Ουκρανία και τον λαό της, για όσο διάστημα χρειαστεί. Αλλά οι γενναίοι στρατιώτες της Ουκρανίας χρειάζονται επαρκή στρατιωτικό εξοπλισμό για να υπερασπιστούν τη χώρα τους. Η Ευρώπη εντείνει την υποστήριξή της σε τρεις κατευθύνσεις. Πρώτον, τα κράτη μέλη παραδίδουν πρόσθετα πυρομαχικά από τα υπάρχοντα αποθέματά τους, με νέα στήριξη από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ειρήνης ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ. Δεύτερον, από κοινού με τα κράτη μέλη, θα προμηθευτούμε από κοινού περισσότερα πυρομαχικά για την Ουκρανία – και διαθέτουμε ένα επιπλέον δισεκατομμύριο ευρώ γι’ αυτό. Και σήμερα, υλοποιούμε το τρίτο σκέλος. Ενισχύουμε και επιταχύνουμε την αμυντική βιομηχανική παραγωγή πυρομαχικών στην Ευρώπη.

Αυτό θα συμβάλει στην προμήθεια περισσότερων πυρομαχικών για την Ουκρανία προκειμένου να υπερασπιστεί τους πολίτες της και θα ενισχύσει επίσης τις ευρωπαϊκές αμυντικές μας ικανότητες. Μαζί με τα κράτη μέλη, θα κινητοποιήσουμε επιπλέον 1 δισεκατομμύριο ευρώ για την αύξηση των ικανοτήτων σε όλη την Ευρώπη. Αυτό αποτελεί κρίσιμο μέρος της στρατηγικής ικανότητας της Ευρώπης να υπερασπιστεί τα συμφέροντα και τις αξίες της και να συμβάλει στη διατήρηση της ειρήνης στην ήπειρό μας».

Παροχή οικονομικής στήριξης για την παραγωγή περισσότερων και ταχύτερα
Ο προτεινόμενος κανονισμός περιλαμβάνει μέτρα για τη στήριξη της βιομηχανικής ενίσχυσης της παραγωγής πυρομαχικών και βλημάτων στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων εισροών τους. Η χρηματοδοτική στήριξη θα παρέχεται με τη μορφή επιχορηγήσεων σε διάφορους τύπους δράσεων που συμβάλλουν στις προσπάθειες της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας να αυξήσει τις παραγωγικές της ικανότητες και να αντιμετωπίσει τα εντοπισμένα σημεία συμφόρησης. Χρηματοδοτική στήριξη θα παρασχεθεί σε δράσεις που συμβάλλουν στα εξής:

-Βελτιστοποίηση, επέκταση, εκσυγχρονισμό, αναβάθμιση ή επαναχρησιμοποίηση των υφιστάμενων παραγωγικών ικανοτήτων,
-Δημιουργία νέων παραγωγικών ικανοτήτων,
-Δημιουργία διασυνοριακών βιομηχανικών συμπράξεων, μεταξύ άλλων μέσω συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, με στόχο, για παράδειγμα, την εξασφάλιση πρόσβασης ή τη δέσμευση αποθεμάτων στρατηγικών εξαρτημάτων ή πρώτων υλών,
-Δημιουργία και διάθεση δεσμευμένων παραγωγικών δυνατοτήτων,
-Δοκιμές ή διαδικασίες ανακατασκευής (για την αντιμετώπιση της παλαίωσης) με σκοπό να καταστούν τα υπάρχοντα πυρομαχικά και βλήματα χρησιμοποιήσιμα,
-Επανακατάρτιση και αναβάθμιση του σχετικού εργατικού δυναμικού.

Επιπλέον, ο νόμος θα διευκολύνει την πρόσβαση σε χρηματοδότηση για τις εταιρείες της ΕΕ στον τομέα των πυρομαχικών και των πυραύλων, ενδεχομένως μέσω ειδικής διευκόλυνσης, του «Ταμείου επανεκκίνησης». Το ταμείο αυτό θα έχει ως στόχο να στηρίξει τις επιχειρήσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού πυρομαχικών και πυραύλων ώστε να έχουν πρόσβαση τόσο σε δημόσια όσο και σε ιδιωτική χρηματοδότηση, για να επιταχύνουν τις επενδύσεις που απαιτούνται για την αύξηση των παραγωγικών ικανοτήτων.

Εντοπισμός, παρακολούθηση και πρόβλεψη σημείων συμφόρησης και ελλείψεων
Η παρούσα πράξη θα εξασφαλίσει την απαραίτητη συλλογή πληροφοριών σε επίπεδο ΕΕ και θα επιτρέψει στην Επιτροπή και τα κράτη μέλη να προβλέπουν τις ελλείψεις που επηρεάζουν την ασφάλεια του εφοδιασμού πυρομαχικών και βλημάτων. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα διεξάγει, μαζί με τα κράτη μέλη, σύμφωνα με την Κοινή Ομάδα Δράσης για τις αμυντικές προμήθειες, μια άσκηση χαρτογράφησης για τον εντοπισμό και τη συνεχή παρακολούθηση της διαθεσιμότητας πυρομαχικών και βλημάτων, καθώς και των συστατικών τους και των αντίστοιχων εισροών τους. Η άσκηση αυτή θα ενημερώσει καλύτερα για τη χρήση της χρηματοδοτικής στήριξης και των ρυθμιστικών μέτρων.

Εξασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού
Τα ρυθμιστικά μέτρα που προβλέπονται από την παρούσα πράξη θα προστατεύσουν την εσωτερική αγορά από κάθε τρέχουσα ή δυνητική εντοπισμένη δυσλειτουργία και, ως εκ τούτου, θα ενισχύσουν την ανθεκτικότητα της τεχνολογικής και βιομηχανικής βάσης άμυνας της ΕΕ (EDTIB), καθώς και θα εγγυηθούν την ασφάλεια εφοδιασμού πυρομαχικών και βλημάτων. Ειδικότερα, η Επιτροπή προτείνει:

-Προσωρινά μέτρα έκτακτης ανάγκης, όπως η δυνατότητα ενεργοποίησης, κατόπιν αιτήματος ενός κράτους μέλους προμηθεύτριας εταιρείας και σε συμφωνία με τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, κατά προτεραιότητα βαθμολογημένων παραγγελιών προς τις σχετικές ευρωπαϊκές εταιρείες,
-Στοχευμένα μέτρα για την επιτάχυνση των διοικητικών διαδικασιών σε εθνικό επίπεδο, ενθαρρύνοντας την ιεράρχηση των σχετικών διαδικασιών χορήγησης αδειών και πιστοποίησης,
-Προσαρμοσμένα μέτρα με στόχο την επιτάχυνση των κοινών προμηθειών (τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να ανοίξουν μια υφιστάμενη συμφωνία-πλαίσιο σε άλλα κράτη μέλη που δεν ήταν αρχικά συμβαλλόμενα μέρη) και των μεταβιβάσεων (οι μεταβιβάσεις θα απαλλάσσονται από την υποχρέωση προηγούμενης έγκρισης εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης).

Επόμενα βήματα
Ανταποκρινόμενη στον επείγοντα χαρακτήρα της κατάστασης, εντός 5 εβδομάδων από τη συμφωνία για την τριμερή προσέγγιση στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Επιτροπή ενέκρινε την παρούσα πρόταση κανονισμού ως θέμα υψηλής προτεραιότητας και θα τη διαβιβάσει στους συννομοθέτες. Η Επιτροπή υπολογίζει στην ταχεία έκδοση, πριν από το καλοκαίρι του 2023, ώστε να είναι σε θέση να αρχίσει να στηρίζει την αύξηση των παραγωγικών δυνατοτήτων της αμυντικής βιομηχανίας της ΕΕ σε πυρομαχικά και πυραύλους. Το μέσο θα παύσει να ισχύει στα μέσα του 2025.

Ιστορικό
Στις 20 Μαρτίου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε σε μια τριμερή προσέγγιση που καλεί τα κράτη μέλη να προμηθεύονται από κοινού πυρομαχικά και, εάν ζητηθεί, πυραύλους, για να αναπληρώσουν τα αποθέματά τους, επιτρέποντας παράλληλα τη συνέχιση της στήριξης προς την Ουκρανία. Καθώς οι κοινές αυτές προσπάθειες μπορούν να είναι αποτελεσματικές μόνο εάν η πλευρά του εφοδιασμού της ΕΕ μπορεί να παραδώσει εγκαίρως τα απαιτούμενα αμυντικά προϊόντα, το Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να υποβάλει συγκεκριμένες προτάσεις για την επείγουσα στήριξη της αύξησης των παραγωγικών ικανοτήτων της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, την εξασφάλιση των αλυσίδων εφοδιασμού, τη διευκόλυνση αποτελεσματικών διαδικασιών προμηθειών, την αντιμετώπιση των ελλείψεων σε παραγωγικές ικανότητες και την προώθηση των επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένης, κατά περίπτωση, της κινητοποίησης του προϋπολογισμού της ΕΕ. Οι τρεις κατευθύνσεις είναι αλληλένδετες και θα ακολουθηθούν παράλληλα.

Όπως επισημαίνεται στην κοινή ανακοίνωση για την ανάλυση των κενών στις αμυντικές επενδύσεις και την πορεία προς τα εμπρός, η πολυετής υποεπένδυση στην άμυνα είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν κενά τόσο σε επίπεδο ικανοτήτων όσο και σε επίπεδο βιομηχανίας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο παράνομος επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας συνέβαλε στη σημαντική αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης για συγκεκριμένα αμυντικά προϊόντα, ιδίως πυρομαχικά και πυραύλους, με αποτέλεσμα να υπάρχει αναντιστοιχία μεταξύ παραγωγικής ικανότητας και ζήτησης.

Τον Ιούλιο του 2022, η Επιτροπή παρουσίασε την Ευρωπαϊκή Πράξη για τη Βιομηχανική Ενίσχυση της Άμυνας μέσω κοινών δημοσίων συμβάσεων (EDIRPA), με στόχο τη στήριξη της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών στη φάση των δημοσίων συμβάσεων για την κάλυψη των πιο επειγόντων και κρίσιμων κενών, με τρόπο συνεργατικό. Η Επιτροπή ενθαρρύνει τους συννομοθέτες να καταλήξουν γρήγορα σε συμφωνία.

Στο πλαίσιο αυτό, κατά το προηγούμενο έτος, η κοινή ομάδα δράσης για τις αμυντικές προμήθειες (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης και Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας) υποστήριξε τον συντονισμό των πιο επειγουσών και κρίσιμων αναγκών των κρατών μελών και συνέταξε μια χαρτογράφηση των δυνατοτήτων εφοδιασμού της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας για την κάλυψη της προσδιορισθείσας ζήτησης.

Πηγή: ec.europa.eu

Εικόνα:Joseph Hersh on Unsplash