Αλληλεγγύη της ΕΕ προς την Ουκρανία
Η ΕΕ στέκεται αταλάντευτα στο πλευρό της Ουκρανίας και του λαού της και θα συνεχίσει να στηρίζει σθεναρά την οικονομία, την κοινωνία, τις ένοπλες δυνάμεις και τη μελλοντική ανασυγκρότηση της Ουκρανίας.
Από την έναρξη του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν διαθέσει περίπου 67 δισ. € προς στήριξη της Ουκρανίας και του λαού της:
37,8 δισ. € σε οικονομική βοήθεια
17 δισ. € σε στήριξη των προσφύγων
12 δισ. € σε στρατιωτική υποστήριξη
Οικονομική βοήθεια
Μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή
Το 2022, η ΕΕ διέθεσε 7,2 δισ. € σε μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή της ΕΕ, με τη μορφή δανείων και επιχορηγήσεων. Σκοπός αυτής της χρηματοδοτικής βοήθειας είναι η ενίσχυση της σταθερότητας στην Ουκρανία και η αντιμετώπιση των άμεσων και πλέον επειγουσών χρηματοδοτικών αναγκών της.
Τον Δεκέμβριο του 2022, το Συμβούλιο ενέκρινε νομοθετική δέσμη που θα επιτρέψει στην ΕΕ να βοηθήσει οικονομικά την Ουκρανία καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023 με 18 δισ. €. Σκοπός της βοήθειας αυτής είναι:
η παροχή βραχυπρόθεσμης οικονομικής ελάφρυνσης
η χρηματοδότηση των άμεσων αναγκών της Ουκρανίας
η στήριξη της αποκατάστασης κρίσιμων υποδομών
η παροχή αρχικής στήριξης για βιώσιμη μεταπολεμική ανασυγκρότηση
σε απώτερο στάδιο, η στήριξη της Ουκρανίας στην πορεία της προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση
Εμπορικά μέτρα
Στις 24 Μαΐου 2022, το Συμβούλιο εξέδωσε κανονισμό που επιτρέπει την προσωρινή ελευθέρωση του εμπορίου και άλλες εμπορικές παραχωρήσεις όσον αφορά ορισμένα ουκρανικά προϊόντα. Η απόφαση θα ισχύσει για περίοδο ενός έτους και θα αναστείλει συγκεκριμένα:
όλους τους δασμούς που προβλέπονται στον τίτλο IV της συμφωνίας σύνδεσης μεταξύ ΕΕ και Ουκρανίας
την είσπραξη δασμών αντιντάμπινγκ επί εισαγωγών καταγωγής Ουκρανίας
την εφαρμογή των κοινών κανόνων για τις εισαγωγές όσον αφορά εισαγωγές καταγωγής Ουκρανίας
Τον Ιούλιο του 2022, η Επιτροπή εξέδωσε απόφαση που επιτρέπει στα κράτη μέλη να παραιτούνται προσωρινά από τελωνειακούς δασμούς και από τον ΦΠΑ κατά την εισαγωγή από τρίτες χώρες τροφίμων, κουβερτών, σκηνών, ηλεκτρικών γεννητριών και άλλου σωστικού εξοπλισμού που προορίζεται για Ουκρανούς που πλήττονται από τον πόλεμο.
Επίσης τον Ιούλιο, το Συμβούλιο εξέδωσε κανονισμό για την προσωρινή ελευθέρωση του εμπορίου των επτά μολδαβικών γεωργικών προϊόντων που δεν έχουν ήδη ελευθερωθεί πλήρως.
Άλλα μέτρα προς στήριξη της ουκρανικής οικονομίας
Μέχρι στιγμής, η ΕΕ έχει διαθέσει 1,8 δισ. € για στήριξη προϋπολογισμού και έργων. Η ΕΕ παρέχει επίσης στήριξη μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, παρέχοντας επιχορηγήσεις και δάνεια της ΕΕ που επιτρέπουν στις τράπεζες αυτές να δανείζουν στην ουκρανική κυβέρνηση και σε εταιρείες που παρέχουν ζωτικές υπηρεσίες.
Από κοινού με την Ουκρανία και τη Δημοκρατία της Μολδαβίας, η ΕΕ δημιούργησε τις λωρίδες αλληλεγγύης ΕΕ-Ουκρανίας τον Μάιο του 2022. Σκοπός αυτών των αναγκαίων διαδρόμων είναι να διασφαλιστεί ότι η Ουκρανία μπορεί να εξάγει σιτηρά και άλλα γεωργικά προϊόντα, αλλά και να εισάγει τα αγαθά που χρειάζεται, από ανθρωπιστική βοήθεια έως ζωοτροφές και λιπάσματα. 23 εκατ. τόνοι σιτηρών και συναφών αγαθών —αξίας 20 δισ. € σε έσοδα— εξήχθησαν από την Ουκρανία χάρη στις λωρίδες αλληλεγγύης της ΕΕ.
Τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας και της Μολδαβίας συγχρονίστηκαν επιτυχώς με το δίκτυο της ηπειρωτικής Ευρώπης τον Μάρτιο του 2022. Τον Ιούνιο, άρχισε το εμπόριο ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ Ουκρανίας και ΕΕ.
Επισιτιστική ασφάλεια και οικονομική προσιτότητα των τροφίμων (γενικές πληροφορίες)
Ανθρωπιστική βοήθεια
Η ΕΕ διέθεσε 668 εκατ. € για ανθρωπιστική βοήθεια προκειμένου να βοηθήσει τους αμάχους που πλήττονται από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το ποσό αυτό περιλαμβάνει 630 εκατ. € για την Ουκρανία και 38 εκατ. € για τη Μολδαβία. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν κινητοποιήσει από κοινού 1,7 δισ. €.
Η χρηματοδότηση βοηθά ανθρώπους που βρίσκονται εντός Ουκρανίας, καθώς και όσους έχουν καταφύγει σε γειτονικές χώρες, παρέχοντας:
τρόφιμα και νερό
βασικά οικιακά είδη
υγειονομική περίθαλψη και ψυχοκοινωνική στήριξη
καταφύγια έκτακτης ανάγκης και χειμερινά καταλύματα
προστασία, συμπεριλαμβανομένης εκπαίδευσης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης
βοήθεια σε μετρητά για την κάλυψη βασικών αναγκών
Η παροχή χειμερινών καταλυμάτων και στέγασης αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για την περίοδο του χειμώνα.
Πάνω από 13,9 εκατομμύρια άτομα έχουν επωφεληθεί μέχρι στιγμής από την ανθρωπιστική βοήθεια στην Ουκρανία, χάρη στην ΕΕ και σε άλλους δωρητές.
Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 15ης Δεκεμβρίου 2022, οι ηγέτες και οι ηγέτιδες της ΕΕ τόνισαν ότι η ΕΕ θα εντείνει επειγόντως την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας και βοήθειας πολιτικής προστασίας ώστε να βοηθήσει την Ουκρανία να περάσει τον χειμώνα.
Βοήθεια της ΕΕ προς την Ουκρανία (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
Ανθρωπιστική βοήθεια σε όσους επιθυμούν να βοηθήσουν την Ουκρανία (κυβέρνηση της Ουκρανίας)
Στήριξη σε επίπεδο πολιτικής προστασίας
Ως απάντηση στη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας, η ΕΕ συντονίζει τη μεγαλύτερη επιχείρηση του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ μέχρι σήμερα.
Όλες οι χώρες της ΕΕ καθώς και η Ισλανδία, η Βόρεια Μακεδονία, η Νορβηγία, η Σερβία και η Τουρκία παρέχουν υλική βοήθεια στην Ουκρανία, η οποία περιλαμβάνει:
ιατροφαρμακευτικό υλικό
ηλεκτρογεννήτριες
είδη καταυλισμού και προστατευτικό ρουχισμό
εξοπλισμό πυρόσβεσης
τρόφιμα και αντλίες νερού
Λόγω της τεράστιας ανάγκης για ιατρικά εφόδια στην Ουκρανία, η ΕΕ χρησιμοποιεί τα στρατηγικά της αποθέματα του rescEU. Η ΕΕ συντονίζει επίσης ιατρικές διακομιδές ουκρανών ασθενών που χρήζουν επείγουσας θεραπείας και έχει ανοίξει ειδικό ιατρικό κόμβο στο Rzeszów της Πολωνίας.
Η βοήθεια που έχει παρασχεθεί μέσω του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ υπερβαίνει τα 535 εκατ. €.
Επιπλέον, η ΕΕ στηρίζει τους πρόσφυγες από την Ουκρανία σε ολόκληρη την Ευρώπη μέσω του μηχανισμού πολιτικής προστασίας που διαθέτει, παρέχοντας προμήθειες στο Βέλγιο, στην Τσεχία, τη Λιθουανία, την Πολωνία, τη Δημοκρατία της Μολδαβίας, τη Σλοβακία και ορισμένους οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών.
Πολιτική προστασία στην ΕΕ (γενικές πληροφορίες)
Στήριξη του ουκρανικού στρατού
Ευρωπαϊκός Μηχανισμός για την Ειρήνη
Στις 15 Νοεμβρίου 2022, το Συμβούλιο ενέκρινε μέτρο συνδρομής αξίας 16 εκατ. € για τη στήριξη της ανάπτυξης ικανοτήτων εντός των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων.
Μεταξύ του 2022 και του 2023, η ΕΕ κινητοποίησε 3,6 δισ. € στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού για την Ειρήνη, με στόχο:
να ενισχυθούν οι δυνατότητες και η ανθεκτικότητα των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων
να προστατευθεί ο άμαχος πληθυσμός από τις συνεχιζόμενες στρατιωτικές επιθέσεις
Τα συμφωνηθέντα μέτρα συνδρομής θα χρηματοδοτήσουν την παροχή εξοπλισμού και προμηθειών, όπως μέσων ατομικής προστασίας, κιβωτίων πρώτων βοηθειών και καυσίμων, καθώς και θανατηφόρου στρατιωτικού εξοπλισμού και πλατφορμών για αμυντικούς σκοπούς.
Μαζί με τη στρατιωτική υποστήριξη που παρέχουν τα κράτη μέλη της ΕΕ, η συνολική στρατιωτική υποστήριξη της ΕΕ προς την Ουκρανία εκτιμάται σε περίπου 12 δισ. €.
Ευρωπαϊκός Μηχανισμός για την Ειρήνη (γενικές πληροφορίες)
Αποστολή στρατιωτικής συνδρομής της ΕΕ
Στις 7 Οκτωβρίου 2022, κατά τη διάρκεια άτυπης συνόδου των αρχηγών κρατών, οι ηγέτες και οι ηγέτιδες της ΕΕ συζήτησαν —στο πλαίσιο της στρατιωτικής υποστήριξης της ΕΕ— σχετικά με στρατιωτικές εκπαιδευτικές αποστολές για την Ουκρανία προκειμένου να τη βοηθήσουν να επικρατήσει στο πεδίο της μάχης.
Η νέα αποστολή για τη στρατιωτική συνδρομή της ΕΕ (EUMAM) με σκοπό τη στήριξη της Ουκρανίας συστάθηκε τον Οκτώβριο του 2022 και ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2022. Στόχος της αποστολής είναι:
να συμβάλει στην ενίσχυση της ικανότητας των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων να διεξάγουν αποτελεσματικά στρατιωτικές επιχειρήσεις
να επιτρέψει στην Ουκρανία να υπερασπίζεται την εδαφική της ακεραιότητα εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της, να ασκεί αποτελεσματικά την κυριαρχία της και να προστατεύει τους αμάχους
Η αποστολή θα διαρκέσει αρχικά δύο έτη. Διασφαλίζει τον συντονισμό με διμερείς δραστηριότητες των κρατών μελών υπέρ της Ουκρανίας, καθώς και με άλλους ομονοούντες διεθνείς εταίρους, και είναι ανοικτή στη συμμετοχή χωρών εκτός ΕΕ. Στις 6 Δεκεμβρίου 2022, η ΕΕ και η Νορβηγία υπέγραψαν συμφωνία για τη στήριξη της EUMAM Ukraine.
Ουκρανία: Η ΕΕ εγκαινιάζει αποστολή στρατιωτικής συνδρομής (δελτίο Τύπου, 15 Νοεμβρίου 2022)
ΕΕ και Νορβηγία υπογράφουν συμφωνία προς στήριξη της EUMAM Ukraine (δελτίο Τύπου, 6 Δεκεμβρίου 2022)
Υποδοχή προσφύγων
Μηχανισμός προσωρινής προστασίας
Η στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας είχε ως αποτέλεσμα να καταφθάσουν στην ΕΕ και στη Δημοκρατία της Μολδαβίας εκατομμύρια άνθρωποι αναζητώντας καταφύγιο.
Στις 4 Μαρτίου 2022, η ΕΕ ενεργοποίησε την οδηγία περί προσωρινής προστασίας. Στόχος της είναι η αποφόρτιση των εθνικών συστημάτων χορήγησης ασύλου και η αναγνώριση εναρμονισμένων δικαιωμάτων στους εκτοπισθέντες οπουδήποτε στην ΕΕ. Στα δικαιώματα αυτά περιλαμβάνονται:
διαμονή
πρόσβαση στην αγορά εργασίας και δικαίωμα στέγης
ιατρική αρωγή
κοινωνική πρόνοια
πρόσβαση στην εκπαίδευση για τα παιδιά
Η προσωρινή προστασία είναι μηχανισμός έκτακτης ανάγκης που μπορεί να ενεργοποιηθεί σε περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων και αποσκοπεί στην παροχή προστασίας άμεσου και γενικού χαρακτήρα για εκτοπισθέντες που δεν μπορούν να επιστρέψουν στη χώρα καταγωγής τους.
Η τρέχουσα προσωρινή προστασία θα διαρκέσει τουλάχιστον ένα έτος (έως τις 4 Μαρτίου 2023) και έως και τρία έτη, ανάλογα με την εξέλιξη της κατάστασης στην Ουκρανία.
Εισροή προσφύγων από την Ουκρανία (γενικές πληροφορίες)
Πώς μπορείτε να βοηθήσετε εάν είστε εγκατεστημένος/εγκατεστημένη στην ΕΕ (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
Άλλα μέτρα στήριξης των προσφύγων
Τον Απρίλιο του 2022, το Συμβούλιο ενέκρινε σύσταση σχετικά με την ανταλλαγή ουκρανικών τραπεζογραμματίων γρίβνα με νομίσματα της ΕΕ προς υποστήριξη των ατόμων που εγκαταλείπουν την Ουκρανία λόγω του πολέμου. Τα συστήματα αυτά επιτρέπουν σε εκτοπισθέντες από την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, να ανταλλάσσουν έως και 10 000 γρίβνα (περίπου 310 €) ανά άτομο. Η ανταλλαγή θα γίνεται χωρίς χρέωση και στην επίσημη συναλλαγματική ισοτιμία που δημοσιεύει η Εθνική Τράπεζα της Ουκρανίας.
Επιπλέον, υπάρχει εθελοντική συμφωνία μεταξύ φορέων της ΕΕ και της Ουκρανίας, η οποία επιτρέπει σε εκατομμύρια ουκρανούς πρόσφυγες να καλούν την Ουκρανία δωρεάν ή σε προσιτές τιμές. Αυτή η εθελοντική πρωτοβουλία επεκτάθηκε, και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επεξεργάζεται μια πιο μακροπρόθεσμη ρύθμιση για την ένταξη της Ουκρανίας στον χώρο περιαγωγής της ΕΕ.
Στήριξη στις χώρες της ΕΕ που φιλοξενούν πρόσφυγες
Κεντρική θέση στην κοινή αντίδραση των κρατών μελών στον πόλεμο έχει η θερμή υποδοχή που επιφυλάσσει η ΕΕ σε όσους εγκαταλείπουν τις εστίες τους. Η δράση σε επίπεδο ΕΕ αντικατοπτρίζει την αλληλεγγύη που επιδεικνύουν οι λαοί ολόκληρης της ΕΕ, καθώς και τις τεράστιες προσπάθειες που καταβάλλουν εθνικές και τοπικές αρχές, ΜΚΟ, κοινοτικές ενώσεις και επιχειρήσεις.
Η ΕΕ παρέχει συνεχή στήριξη στα κράτη μέλη και λαμβάνει περαιτέρω μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση.
Χρηματοδοτική στήριξη
Η ΕΕ έχει εγκρίνει κανονισμούς για την αποδέσμευση κεφαλαίων προς βοήθεια όσων διαφεύγουν από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Τα κονδύλια αυτά θα εξασφαλίσουν ότι τα κράτη μέλη που φιλοξενούν πρόσφυγες διαθέτουν επαρκείς πόρους για να ανταποκριθούν στις αυξανόμενες ανάγκες στέγασης, εκπαίδευσης και υγειονομικής περίθαλψης.
Για να στηρίξει τις χώρες και τις περιφέρειες της ΕΕ στη διαχείριση των επιπτώσεων του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία και στη φιλοξενία ουκρανών προσφύγων, η ΕΕ έχει λάβει μέτρα για να επιτρέψει μεγαλύτερη ευελιξία στη χρήση κονδυλίων πολιτικής συνοχής της ΕΕ, για παράδειγμα επεκτείνοντας τις δυνατότητες μεταφοράς πόρων μεταξύ προγραμμάτων και εξασφαλίζοντας 100 % χρηματοδότηση από την ΕΕ, καθώς και προβλέποντας πρόσθετη προχρηματοδότηση έργων για την παροχή άμεσης βοήθειας στα κράτη μέλη.
Όταν ξεκίνησε η επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η ΕΕ εντόπισε συνολικά περίπου 17 δισ. € σε κονδύλια για συνοχή και ανάκαμψη από την πανδημία, τα οποία τα κράτη μέλη μπορούν να αναδιανείμουν προκειμένου να στηρίξουν πρόσφυγες από την Ουκρανία που αντιμετωπίζουν επείγουσες ανάγκες, όπως στέγασης, εκπαίδευσης, υγειονομικής περίθαλψης και παιδικής φροντίδας. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονταν μη δαπανηθέντα κονδύλια πολιτικής συνοχής ύψους περίπου 7 δισ. € από την περίοδο 2014-2020 και περίπου 10 δισ. € από κονδύλια που προορίζονται για την ανάκαμψη μετά την πανδημία στο πλαίσιο της Συνδρομής στην Ανάκαμψη για τη Συνοχή και τις Περιοχές της Ευρώπης (REACT-EU).
Τα μέτρα ευελιξίας θα διευκολύνουν τη χρηματοδότηση ενός ευρέος φάσματος δράσεων για τη στήριξη των ατόμων που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο και θα εξασφαλίσουν επαρκή άμεση στήριξη σε όσους εργάζονται με πρόσφυγες σε τοπικές κοινότητες.
Τον Απρίλιο του 2022, το Συμβούλιο εξέδωσε κανονισμό για:
να αποδεσμευθούν έως και 420 εκατ. € σε εναπομένοντα κονδύλια από το ταμείο εσωτερικών υποθέσεων της περιόδου 2014-2020
να δοθεί στα κράτη μέλη και σε άλλους δημόσιους ή ιδιωτικούς δωρητές η δυνατότητα να καταβάλλουν επιπρόσθετες συνεισφορές στο πλαίσιο του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης για την περίοδο 2021-2027
Ουκρανία: 17 δισ. € από ταμεία της ΕΕ για βοήθεια στους πρόσφυγες (δελτίο Τύπου, 4 Απριλίου 2022)
Τεχνική υποστήριξη
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκδώσει επιχειρησιακές κατευθυντήριες γραμμές για τη στήριξη των κρατών μελών στην εφαρμογή της οδηγίας για την προσωρινή προστασία. Προσφέρει επίσης τεχνική εμπειρογνωμοσύνη —στο πλαίσιο του Μέσου τεχνικής υποστήριξης— προκειμένου να συνδράμει τα κράτη μέλη:
στην απορρόφηση κονδυλίων της ΕΕ για σκοπούς υποδοχής και ένταξης
στην εφαρμογή του μηχανισμού προσωρινής προστασίας
Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
Στήριξη για τη διαχείριση των συνόρων
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε επιχειρησιακές κατευθυντήριες γραμμές για να βοηθήσει τους συνοριοφύλακες των κρατών μελών να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τις αφίξεις στα σύνορα με την Ουκρανία και να μειώσουν το χρόνο αναμονής, διατηρώντας παράλληλα υψηλό επίπεδο ασφάλειας.
Στις 17 Μαρτίου, η ΕΕ υπέγραψε με τη Μολδαβία συμφωνία περί καθεστώτος όσον αφορά τις επιχειρησιακές δραστηριότητες του Frontex. Η συμφωνία επιτρέπει στον Frontex να συνδράμει τη Μολδαβία στη διαχείριση των συνόρων, μέσω της ανάπτυξης ομάδων που είναι ικανές να υποστηρίξουν τις αρχές της Μολδαβίας σε καθήκοντα όπως η καταγραφή και οι συνοριακοί έλεγχοι.
Πλατφόρμα αλληλεγγύης της ΕΕ
Κατόπιν αιτήματος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Συμβουλίου Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων τον Μάρτιο του 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε σχέδιο 10 σημείων για τη στήριξη των κρατών μελών κατά την εντατικοποίηση των προσπαθειών τους να υποδεχθούν πρόσφυγες από την Ουκρανία.
Ο στενός συντονισμός σε επίπεδο ΕΕ έχει καίρια σημασία για την αποτελεσματική αντίδραση. Η πλατφόρμα αλληλεγγύης της ΕΕ θα λειτουργεί ως επιχειρησιακός άξονας για τον συντονισμό αυτόν, μεταξύ άλλων με τις αρμόδιες ουκρανικές αρχές και τους ομολόγους.
Διερεύνηση και δίωξη εγκλημάτων πολέμου
Μετά το ξέσπασμα του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, πληθώρα πληροφοριών οδηγούν δυστυχώς στο συμπέρασμα ότι στην Ουκρανία έχουν διαπραχθεί και εξακολουθούν να διαπράττονται εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου.
Οι ηγέτες της ΕΕ έχουν καταδικάσει επανειλημμένα τις τυφλές επιθέσεις της Ρωσίας κατά αμάχων και μη στρατιωτικών υποδομών και επανέλαβαν ότι το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο πρέπει να τηρείται.
Η Ρωσία, η Λευκορωσία και όλοι όσοι φέρουν ευθύνες για τα εγκλήματα πολέμου και τα άλλα σοβαρότατα εγκλήματα θα λογοδοτήσουν για τις πράξεις τους σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, 23-24 Ιουνίου 2022
Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της στηρίζουν αμέριστα την Ουκρανία προκειμένου να διασφαλιστεί η προσαγωγή στη δικαιοσύνη των υπευθύνων για τις φρικαλεότητες που διαπράττονται. Η ΕΕ έχει λάβει συναφώς διάφορα μέτρα.
Τον Μάρτιο του 2022, όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, από κοινού με άλλες χώρες εταίρους, αποφάσισαν να παραπέμψουν συλλογικά την κατάσταση στην Ουκρανία στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ). Εκτός από την έρευνα του Εισαγγελέα του ΔΠΔ, έρευνες έχουν επίσης κινήσει η Γενική Εισαγγελέας της Ουκρανίας, καθώς και οι αρχές διαφόρων κρατών μελών.
Όπως εξαγγέλθηκε στη σύνοδο κορυφής ΕΕ–Ουκρανίας της 3ης Φεβρουαρίου 2023, η ΕΕ στηρίζει τη σύσταση διεθνούς κέντρου για τη δίωξη του εγκλήματος της επίθεσης κατά της Ουκρανίας (ICPA) στη Χάγη. Στόχος είναι ο συντονισμός της διερεύνησης του εγκλήματος της επίθεσης κατά της Ουκρανίας, η διατήρηση και η αποθήκευση αποδεικτικών στοιχείων για μελλοντικές δίκες.
EUAM Ουκρανία
Τον Απρίλιο του 2022, το Συμβούλιο τροποποίησε την εντολή της συμβουλευτικής αποστολής της ΕΕ για τη μεταρρύθμιση του τομέα της μη στρατιωτικής ασφάλειας στην Ουκρανία (EUAM Ukraine). Οι νέοι κανόνες επιτρέπουν στην αποστολή να παρέχει στρατηγικές συμβουλές και κατάρτιση στις ουκρανικές αρχές για να διευκολύνει τη διερεύνηση και τη δίωξη ενδεχόμενων διεθνών εγκλημάτων.
Η EUAM Ukraine μπορεί επίσης να δωρίσει κονδύλια ή εξοπλισμό στις ουκρανικές αρχές και θα συνεργαστεί στενά με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο και με την Eurojust, τον οργανισμό της ΕΕ για τη δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις.
EUAM Ukraine (δικτυακός τόπος)
Eurojust
Τον Μάρτιο του 2022, ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία στον Τομέα της Ποινικής Δικαιοσύνης (Eurojust) υποστήριξε τη σύσταση κοινής ομάδας έρευνας για βασικά διεθνή εγκλήματα που καταγγέλλεται ότι διαπράττονται στην Ουκρανία.
Για την περαιτέρω στήριξη της έρευνας και της δίωξης των εγκλημάτων αυτών, το Συμβούλιο εξέδωσε τον Μάιο του 2022 νέους κανόνες που επιτρέπουν στην Eurojust:
να αποθηκεύει και να διατηρεί αποδεικτικά στοιχεία που σχετίζονται με εγκλήματα πολέμου, όπως δορυφορικές εικόνες, φωτογραφίες, βίντεο, ηχογραφήσεις, προφίλ DNA και δακτυλικά αποτυπώματα
να επεξεργάζεται και να αναλύει τα αποδεικτικά αυτά στοιχεία και να τα κοινοποιεί στις αρμόδιες εθνικές και διεθνείς αρχές
Eurojust και πόλεμος στην Ουκρανία (δικτυακός τόπος)
Συμβουλευτική ομάδα για τα αποτρόπαια εγκλήματα
Επίσης τον Μάιο του 2022, η ΕΕ, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσαν τη δημιουργία της συμβουλευτικής ομάδας για τα αποτρόπαια εγκλήματα, σκοπός της οποίας είναι να στηρίξει τη Γενική Εισαγγελία της Ουκρανίας στη διερεύνηση και τη δίωξη εγκλημάτων στο πλαίσιο συγκρούσεων.
Η συμβουλευτική ομάδα θα ενισχύσει τις προσπάθειες που ήδη καταβάλλουν η ΕΕ, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο να ενισχύσουν τη λογοδοσία για αποτρόπαια εγκλήματα στο πλαίσιο του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Προστασία των παιδιών
Εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά, μεταξύ των οποίων ορφανά και παιδιά από ιδρύματα, έφυγαν εσπευσμένα από την Ουκρανία λόγω του πολέμου.
Η προστασία και η προαγωγή των δικαιωμάτων του παιδιού αποτελεί προτεραιότητα για την ΕΕ· τα δικαιώματα του παιδιού είναι ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ.
Στις 8 Ιουνίου 2022, το Συμβούλιο εξέδωσε συμπεράσματα σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού, όπου τονίζεται ιδιαίτερα η προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού σε καταστάσεις κρίσης ή έκτακτης ανάγκης.
Στο πλαίσιο του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, το Συμβούλιο σημείωσε την ανάγκη να προστατεύονται τα παιδιά που βρίσκονται αντιμέτωπα με ένοπλες συγκρούσεις και τις συνέπειές τους, ιδίως από:
στρατολόγηση από ένοπλες δυνάμεις
εμπορία ανθρώπων
παράνομη υιοθεσία
σεξουαλική εκμετάλλευση
χωρισμό από τις οικογένειές τους
Το Συμβούλιο εγκρίνει συμπεράσματα για τα δικαιώματα του παιδιού (δελτίο Τύπου, 9 Ιουνίου 2022)
Σε πολιτική δήλωση που εκδόθηκε στις 27 Ιουνίου 2022, το Συμβούλιο επιβεβαίωσε την προσήλωσή του στην προστασία όλων των παιδιών που έχουν φύγει εσπευσμένα από την Ουκρανία λόγω του πολέμου, ιδίως εκείνων που έχουν χωριστεί από τις οικογένειές τους, από οιονδήποτε κίνδυνο παράνομης υιοθεσίας, απαγωγής ή εκμετάλλευσης.
Το Συμβούλιο παρότρυνε τα κράτη μέλη:
να παρέχουν δωρεάν νομική συνδρομή και δωρεάν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης στα εκτοπισμένα παιδιά από την Ουκρανία
να ενημερώνουν τα ασυνόδευτα και τα χωρισμένα από τις οικογένειές τους παιδιά που ταξιδεύουν από την Ουκρανία για τα δικαιώματά τους
να λαμβάνουν κάθε δυνατό μέτρο ώστε να εξασφαλίζουν ποιοτική υποδοχή στα παιδιά που εγκαταλείπουν την Ουκρανία
να διασφαλίζουν ότι όλα τα ασυνόδευτα και τα χωρισμένα από τις οικογένειές τους παιδιά εντάσσονται απόλυτα στα εθνικά συστήματα για την προστασία του παιδιού
να στηρίζουν την πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση και φροντίδα
Εγκαταλείποντας την Ουκρανία: Προστασία των παιδιών (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
Ειρήνη, ανάκαμψη και ανασυγκρότηση
Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν επαναλάβει πολλάκις τη δέσμευσή τους να στηρίξουν την αποκατάσταση, την ανάκαμψη και την ανασυγκρότηση της Ουκρανίας, μόλις τερματιστεί η ρωσική επέλαση.
Στις 5 Μαΐου 2022, η Πολωνία και η Σουηδία διοργάνωσαν διεθνή διάσκεψη δωρητών για την Ουκρανία. Η διάσκεψη αποτέλεσε την αφετηρία για τη δημιουργία του Καταπιστευματικού Ταμείου Αλληλεγγύης για την Ουκρανία, και στόχος της ήταν η συγκέντρωση κεφαλαίων για ανθρωπιστική βοήθεια, βραχυπρόθεσμες ανάγκες ρευστότητας και ανασυγκρότηση.
Τον Ιανουάριο του 2023, η ΕΕ εγκαινίασε την πλατφόρμα συντονισμού δωρητών, η οποία επιτρέπει τον στενό συντονισμό μεταξύ διεθνών δωρητών και χρηματοπιστωτικών οργανισμών και εξασφαλίζει συνεκτική, διαφανή και υπεύθυνη στήριξη. Στόχος της είναι να εξασφαλίσει ενισχυμένο συντονισμό μεταξύ όλων των βασικών παραγόντων που παρέχουν βραχυπρόθεσμη χρηματοδοτική στήριξη, αλλά και πιο μακροπρόθεσμη βοήθεια για τη φάση της ανασυγκρότησης.
Στο έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Φεβρουαρίου του 2023, οι ηγέτες και οι ηγέτιδες της ΕΕ επανέλαβαν την υποστήριξή τους προς την πρωτοβουλία της Ουκρανίας για δίκαιη ειρήνη, που περιλαμβάνει:
το ειρηνευτικό σχέδιο 10 σημείων του Προέδρου Zelensky
σύνοδο κορυφής για την ειρηνευτική φόρμουλα
Σχόλια του Προέδρου Charles Michel στη διεθνή διάσκεψη δωρητών υψηλού επιπέδου για την Ουκρανία
Ανασυγκρότηση της Ουκρανίας (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
Πηγή και Φωτογραφία: consilium.europa.eu
