«Στις 9 Μαΐου του 1950…» – Αφιέρωμα στην ιστορία της ΕΕ, Μέρος Α’
Από το τέλος του πολέμου ως την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα
Οι ιστορικές ρίζες της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκονται στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ανείπωτη δυστυχία και οι φοβερές καταστροφές που προκάλεσε ο πόλεμος αυτός κατέστησαν σαφές σε όλους ότι ήταν απαραίτητο να γίνει κάτι για να διασφαλιστεί μια μόνιμη ειρήνη στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Η ανάπτυξη της πυρηνικής βόμβας, του νέου αυτού υπερόπλου που μπορούσε να εξοντώσει χιλιάδες μέσα σε μερικά μόνο δευτερόλεπτα, και τα πρώτα σημάδια του Ψυχρού Πολέμου, που είχαν τότε ήδη αρχίσει να διαφαίνονται, καθιστούσαν την ανάγκη αυτή ακόμη πιο επιτακτική, καθώς μια νέα, πιθανώς μοιραία σύγκρουση φάνταζε πολύ πιθανή.
Η τάση αυτή υπέρ μιας ευρωπαϊκής ενοποίησης είναι ξεκάθαρη ήδη από τα μέσα τις δεκαετίας του ’40. Το Σεπτέμβριο του 1946, σε ομιλία του στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας κατά τη διάρκεια του πολέμου, κάνει έκκληση για τη δημιουργία ενός «είδους Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης». Το Δεκέμβριο του ίδιου έτους δημιουργείται στο Παρίσι η Ευρωπαϊκή Ένωση Φεντεραλιστών (European Federalists Union).
Το Μάιο του 1947 ιδρύεται το Κίνημα για την Ενωμένη Ευρώπη (United Europe Movement). Τον επόμενο μήνα ο Rene Courtin δημιουργεί το Γαλλικό Συμβούλιο για μια Ενωμένη Ευρώπη (Conseil français pour l’Europe unie), το οποίο λίγα χρόνια αργότερα θα απορροφηθεί από το Ευρωπαϊκό Κίνημα. Με την υποστήριξη των χριστιανοδημοκρατών, δημιουργείται επίσης το Nouvelles Equipes Internationales, το οποίο το 1965 μετονομάζεται σε Ευρωπαϊκή Ένωση Χριστιανοδημοκρατών (Union europeenne des democrates chretiens). Την ίδια εποχή ιδρύεται και το Κίνημα για τις Σοσιαλιστικές Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης (Socialist United States of Europe Movement), το οποίο το 1961 μετονομάζεται σε Ευρωπαϊκή Αριστερά. Στο τέλος του έτους οι οργανώσεις των Φεντεραλιστών και των Ενωτικών συνέρχονται στο πλαίσιο της Επιτροπής για τον Διεθνή Συντονισμό των Κινημάτων για την ενωμένη Ευρώπη.
Το 1948 αρχίζουν να ξεπηδούν οι πρώτοι ευρωπαϊκοί θεσμοί. Το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία συνδέονται με τελωνειακή ένωση. Το Βέλγιο, η Γαλλία, το Λουξεμβούργο και η Βρετανία δημιουργούν τη Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση. Και ιδρύεται ο Οργανισμός Ευρωπαϊκής Οικονομικής Συνεργασίας με στόχο το συντονισμό του σχεδίου Marshall για την ανοικοδόμηση της Ευρώπης. Το Μάιο, με την υποστήριξη του διεθνούς συντονισμού κινημάτων για την Ένωση της Επιτροπής της Ευρώπης, διεξάγεται στη Χάγη το συνέδριο για την Ευρώπη, στο οποίο συμμετέχουν περίπου 800 αντιπρόσωποι υπό την προεδρία του Ουίνστον Τσώρτσιλ. Οι συμμετέχοντες προτείνουν τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής συνέλευσης διαβούλευσης και ενός ευρωπαϊκού ειδικού συμβουλίου, που θα επιφορτιστούν με το καθήκον να προετοιμάσουν την πολιτική και οικονομική ολοκλήρωση των ευρωπαϊκών χωρών. Συστήνουν επίσης τη θέσπιση ενός χάρτη ανθρωπίνων δικαιωμάτων και, προκειμένου να εξασφαλιστεί η τήρηση αυτού του χάρτη, τη δημιουργία ενός δικαστηρίου.
Το 1949 ιδρύεται, με πρωτοβουλία της Γαλλίας, της Μ. Βρετανίας και των χωρών Μπενελούξ (Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο) το Συμβούλιο της Ευρώπης. Στην πρώτη σύνοδο της συμβουλευτικής συνέλευσης του Συμβουλίου, οι φεντεραλιστές ζητούν τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής πολιτικής αρχής.
Στις 9 Μαΐου του 1950, στην ιστορική πλέον ομιλία του, ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας, Ρομπέρ Σουμάν, προτείνει τη συνένωση των βιομηχανιών άνθρακα και χάλυβα της Δυτικής Ευρώπης. Στις 3 Ιουνίου Βέλγιο, Γαλλία, Λουξεμβούργο, Ιταλία, Ολλανδία και Γερμανία προσυπογράφουν τη σχέδιο Σουμάν, το οποίο λίγο αργότερα εγκρίνεται και από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Συνέλευσης.
Το 1951 η πρόταση του Ρομπέρ Σουμάν γίνεται πραγματικότητα. Στις 18 Απριλίου Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Λουξεμβούργο και Ολλανδία υπογράφουν τη Συνθήκη των Παρισίων για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ανθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ). Το πρώτο βήμα για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση έχει γίνει…
