Ευρωεκλογές 2014: Απέδωσαν οι πρωτοβουλίες της Επιτροπής για έναν πιο ουσιαστικό προεκλογικό διάλογο;

Δύο μήνες πριν από τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δύο νέες εκθέσεις που δημοσιεύτηκαν από την Επιτροπή παρέχουν μια συνολική ανασκόπηση των αποφασιστικών ενεργειών που έγιναν για να καταστούν οι εκλογές αυτές δημοκρατικότερες και να φέρουν την ευρωπαϊκή πολιτική πιο κοντά στους πολίτες. Η πρώτη έκθεση αναλύει το πώς οι συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αύξηση της διαφάνειας και της δημοκρατικής νομιμότητας των ευρωπαϊκών εκλογών που διατυπώθηκαν πέρυσι (IP/13/215), λήφθηκαν υπόψη από τα κράτη μέλη και τα πολιτικά κόμματα. Καθοριστικής σημασίας ήταν η σύσταση με την οποία ζητήθηκε από τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα να ορίσουν υποψηφίους για τη θέση του Προέδρου της Επιτροπής. Η δεύτερη έκθεση παρουσιάζει το νέο μέσο επικοινωνίας, αυτό του «Διαλόγου με τους Πολίτες», που αναπτύχθηκε από την Επιτροπή τους τελευταίους 18 μήνες ως μέσο για την ενημέρωση του κοινού, την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στα ευρωπαϊκά και εθνικά θεσμικά όργανα και τη συνειδητοποίηση, από τους πολίτες, της απήχησης της γνώμης τους στην ΕΕ. Η δημοσίευση των δύο αυτών εκθέσεων συνέπεσε με τον πανευρωπαϊκό διάλογο με τους πολίτες που πραγματοποιήθηκε στις 27 Μαρτίου στις Βρυξέλλεςμε τη συμμετοχή πάνω από 150 πολιτών απ’ όλη την Ευρώπη (IP/14/295).

«Οι ευρωπαϊκές εκλογές πρέπει να είναι πραγματικά ευρωπαϊκές. Οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν τον τρόπο με τον οποίο η επιλογή τους εντάσσεται στην ευρύτερη ευρωπαϊκή εικόνα. Για πρώτη φορά στην ιστορία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, ξεκίνησε συζήτηση σχετικά με τον σαφή ορισμό υποψηφίων για την προεδρία της Επιτροπής. Πρόκειται για τη γέννηση μιας αληθινής ευρωπαϊκής δημοκρατίας», δήλωσε η αντιπρόεδρος κα Viviane Reding, Επίτροπος της ΕΕ για θέματα Δικαιοσύνης, Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και Ιθαγένειας. «Αλλά δημοκρατία δεν υπάρχει μόνον την ημέρα των εκλογών. Η δημοκρατία υπάρχει στη συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης, με τους πολίτες, σε τοπικό επίπεδο, ολόκληρο τον χρόνο. Πραγματοποιήσαμε πάνω από 50 διαλόγους με τους πολίτες σε κάθε κράτος μέλος της ΕΕ και διαπιστώσαμε ότι οι πολίτες διψούν πραγματικά να συζητούν ευρωπαϊκά θέματα πρόσωπο με πρόσωπο με τους πολιτικούς. Στην Ευρώπη έχουμε περισσότερη ανάγκη να συζητάμε μεταξύ μας από το να συζητάμε ο ένας για τον άλλο».

Δημιουργία των προϋποθέσεων για τις Ευρωπαϊκές εκλογές

Πραγματοποιήθηκαν περίπου 50 Διάλογοι σε όλα τα κράτη μέλη, στους οποίους συμμετείχαν 22 Ευρωπαίοι Επίτροποι, συνήθως μαζί με μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και πολιτικούς σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο. Πάνω από 16.000 πολίτες παρευρέθησαν στους Διαλόγους των Πολιτών, στους οποίους πάνω από 105.000 πολίτες συμμετείχαν σε ζωντανή διαδικτυακή μετάδοση και από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στις 27 Μαρτίου διεξήχθη στις Βρυξέλλες ο τελικός πανευρωπαϊκός ολοήμερος διάλογος με τους πολίτες (πανευρωπαϊκός διάλογος με τους πολίτες), με τον Πρόεδρο José Manuel Barroso και δέκα ευρωπαίους Επιτρόπους, ο οποίος συγκέντρωσε τους συμμετέχοντες από προηγούμενους διαλόγους από όλη την Ευρώπη.

Σε έκθεση για τους Διαλόγους με τους πολίτες που δημοσιεύτηκε την ίδια μέρα αναφέρεται ότι οι Διάλογοι αυτοί συνέβαλαν κατά πολύ στο να δοθεί ένα ανθρώπινο πρόσωπο στην ευρωπαϊκή πολιτική. Η μορφή των διαλόγων άρχισε να καθιερώνεται σε ορισμένα κράτη μέλη, ενώ πολιτικοί σε χώρες όπως η Γερμανία, η Βουλγαρία και η Ιρλανδία ξεκίνησαν δικούς τους διαλόγους.

Οι εθνικοί αυτοί διάλογοι με πολιτικούς σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο απέδειξαν ότι αποτελούν τον μοναδικό τρόπο άμεσης συμμετοχής των πολιτών, και αποτελούν μέρος της προετοιμασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις ευρωπαϊκές εκλογές του Μαΐου. Ξεκίνησαν έναν διάλογο στο πλαίσιο του οποίου μπορούν οι πολίτες να απευθύνουν τις ερωτήσεις τους σχετικά με τις μελλοντικές πολιτικές της Ένωσης σε πολιτικούς, σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Αυτό βοήθησε στο να μετατραπούν οι Διάλογοι σε πραγματικά ευρωπαϊκές εκδηλώσεις, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη ενός Ευρωπαϊκού Δημόσιου Χώρου.

Η ανάγκη για τέτοιους διαλόγους επιβεβαιώθηκε από τους πολίτες: Σήμερα, δύο στους τρεις Ευρωπαίους αισθάνονται ότι η φωνή τους δεν ακούγεται  και σχεδόν 9 στους 10 συμμετέχοντες στους διαλόγους με τους πολίτες (88%) εξέφρασαν τη μεγάλη τους επιθυμία να γίνονται περισσότεροι τέτοιοι διάλογοι.

Όπως ανακοινώθηκε στην έκθεση του 2013 για την ιθαγένεια της ΕΕ, θα δημοσιευθεί ένα εγχειρίδιο για τα βασικά δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ με τίτλο «Το γνωρίζατε; 10 δικαιώματα στην ΕΕ με μια ματιά» («Did you know: 10 EU rights at a glance»), που συμπληρώνει αυτές τις προσπάθειες. Το εγχειρίδιο περιέχει πληροφορίες για το δικαίωμα συμμετοχής στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στην ΕΕ, περιλαμβανομένων των ευρωπαϊκών εκλογών.

Αυτή τη φορά, κάτι διαφορετικό

Στις 12 Μαρτίου του 2013, η Επιτροπή εξέδωσε σύσταση με την οποία κάλεσε τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα να ορίσουν τους υποψηφίους τους για την Προεδρία της Επιτροπής και να κοινοποιήσουν σε ποιο ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα πρόσκεινται. Εδώ και ένα χρόνο, έξι ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα ανακοίνωσαν την ταυτότητα των υποψηφίων τους και σχεδιάζουν να ενημερώσουν το κοινό για τα προγράμματα των τελευταίων. Η πολιτικοποίηση των εκλογών με σημαντικούς υποψηφίους έτυχε μεγάλης υποστήριξης και εκ μέρους των πολιτών, η πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου «Το μέλλον της Ευρώπης» , που δημοσιεύτηκε στα τέλη Μαρτίου, δείχνει ότι επτά στους δέκα Ευρωπαίους θα προχωρούσαν πιο πέρα, εκφράζοντας την άποψη ότι ο πρόεδρος της Επιτροπής θα έπρεπε να εκλέγεται απευθείας από τους πολίτες της ΕΕ.

Χάρη στη δράση της Επιτροπής, τα κράτη μέλη μετέφεραν επίσης γρήγορα στο εθνικό τους δίκαιο τους ευρωπαϊκούς κανόνες (οδηγία 2013/1/ΕΕ) που θα διευκολύνουν τους υποψηφίους να θέτουν υποψηφιότητα στα κράτη μέλη διαμονής τους (IP/14/87). Όλα τα κράτη μέλη θέσπισαν νόμους μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο και όλα πλην ενός (της Τσεχικής Δημοκρατίας, βλ. MEMO/14/241) έχουν ήδη κοινοποιήσει τη σχετική νομοθεσία στην Επιτροπή.

Εξακολουθούν να υφίστανται κάποια προβλήματα: Οι εκκλήσεις της Επιτροπής για μια ενιαία ημέρα εκλογών σε ολόκληρη την Ευρώπη και για την επισήμανση, στα ψηφοδέλτια, της σχέσης των υποψηφίων με τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα δεν έχουν ακόμη ευρεία απήχηση. Στη δεύτερη περίπτωση, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η εκλογική νομοθεσία ορισμένων κρατών δεν επιτρέπει να εμφανίζονται στα ψηφοδέλτια ονόματα και λογότυποι ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων.

Η Επιτροπή θα συντάξει πλήρη έκθεση που θα περιλαμβάνει την εφαρμογή των συστάσεών της μετά τις Ευρωπαϊκές εκλογές.

Περισσότερες πληροφορίες

Έκθεση για τη σύσταση σχετικά με τις Ευρωπαϊκές εκλογές:

http://ec.europa.eu/justice/newsroom/citizen/news/140327_en.htm

Διαδικτυακός πίνακας της εφαρμογής της σύστασης της Επιτροπής για τις Ευρωπαϊκές εκλογές:

http://ec.europa.eu/justice/citizen/voting-rights/index_en.htm

Περισσότερα για τους Διαλόγους με τους πολίτες και τη Συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης:

ec.europa.eu/debate-future-europe

«Μέλλον της Ευρώπης» Ευρωβαρόμετρο:

http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/eb_special_419_400_en.htm#413