Διεύρυνση: Η Κροατία υπέγραψε Συνθήκη Προσχώρησης στην ΕΕ

Η υπογραφή της Συνθήκης ανοίγει τον δρόμο για τις διαδικασίες επικύρωσης που θα επιτρέψουν στην Κροατία να γίνει το 28^ο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης την 1^η Ιουλίου του 2013.

Η Κροατία κατέθεσε αίτηση προσχώρησης  στην ΕΕ το 2003, όμως οι συζητήσεις ξεκίνησαν μόλις στο τέλος του 2005, εξαιτίας της αδυναμίας της χώρας να συλλάβει τον καταζητούμενο από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία (ΔΠΔπΓ), στρατηγό Ante Gotovina, ο οποίος κατηγορούνταν για εγκλήματα πολέμου. Ακολούθησε μια διαμάχη με την Ιταλία για θέματα εδαφικής κυριότητας, η οποία συνεχίστηκε έως τα μέσα του 2006. Πιο πρόσφατα, μια μακροχρόνια συνοριακή διαμάχη με την  Σλοβενία πάγωσε τις συζητήσεις για περισσότερο από ένα χρόνο. Τον Ιούνιο του 2010 συμφωνήθηκε μια διαδικασία για την επίλυση της διαμάχης, γεγονός που σήμαινε ότι οι τελικές διαπραγματεύσεις για την είσοδο στην ΕΕ μπορούσαν πλέον να συνεχιστούν.

Στην τελική έκθεση προόδου, η Επιτροπή τονίζει ότι η Κροατία διαθέτει μια λειτουργούσα οικονομία της αγοράς, ότι έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στον τομέα της δικαιοσύνης και των διοικητικών μεταρρυθμίσεων και πληροί τα πολιτικά κριτήρια για την ένταξη της στην ΕΕ.

Η Συμφωνία Προσχώρησης υπεγράφη στις 9 Δεκεμβρίου. Στην Κροατία θα διεξαχθεί δημοψήφισμα για να αποφασισθεί η είσοδος της χώρας στην ΕΕ την 1^η Ιουλίου του 2013.

Λίγα λόγια για τη διεύρυνση

Επί μισό αιώνα τώρα, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει μια ολοκλήρωση εις βάθος και ταυτόχρονα διευρύνεται με την προσχώρηση νέων μελών. Τις περισσότερες φορές, οι δύο αυτές διαδικασίες προχωρούν παράλληλα. Ευθύς εξ αρχής, η αύξηση του αριθμού των μελών ήταν μία από τις συνιστώσες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η σημερινή ΕΕ, με 27 κράτη μέλη και πληθυσμό που αγγίζει τα 500 εκατομμύρια, είναι περισσότερο ασφαλής, ευημερούσα και ισχυρή και ασκεί μεγαλύτερη επιρροή απ΄ ό,τι η αρχική Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα πριν από 50 χρόνια, με 6 μέλη και πληθυσμό λιγότερο από 200 εκατομμύρια.

Οι όροι της διεύρυνσης

Κάθε ευρωπαϊκή χώρα που τηρεί τις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, καθώς και του κράτους δικαίου, μπορεί να υποβάλει αίτηση προσχώρησης στην Ένωση. Οι όροι προσχώρησης καθορίζονται στη συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ( Άρθρο 6, Άρθρο 49).

Η υποβολή αίτησης προσχώρησης στην ΕΕ είναι η απαρχή μιας μακράς και αυστηρής διαδικασίας. Το επίσημο σημείο εκκίνησης είναι η υποβολή της αίτησης από μία υποψήφια χώρα – αν και συνήθως αυτό προκύπτει από μία ήδη ισχυρή διμερή σχέση με την ΕΕ. Μία έγκυρη αίτηση σηματοδοτεί και την έναρξη μιας σειράς διαδικασιών αξιολόγησης οι οποίες μπορεί – ή όχι – να καταλήξουν στην πρόσκληση μιας χώρας να γίνει μέλος. Η ταχύτητα με την οποία κάθε υποψήφια χώρα προχωρά εξαρτάται αποκλειστικά από την πρόοδο που σημειώνει η ίδια προς την επίτευξη των κοινών μας στόχων.

Η αίτηση υποψηφιότητας υποβάλλεται στο Συμβούλιο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διατυπώνει επίσημη γνώμη σχετικά με την αιτούσα χώρα και το Συμβούλιο αποφασίζει αν θα κάνει δεκτή την αίτηση. Μόλις το Συμβούλιο αποφασίσει ομόφωνα την ανάθεση εντολής διαπραγμάτευσης, μπορούν να αρχίσουν επίσημα οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της υποψήφιας χώρας και όλων των κρατών μελών. Ωστόσο, αυτό δεν γίνεται αυτόματα. Για να αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις, η αιτούσα χώρα πρέπει να πληροί ορισμένα κριτήρια.

Τα αποκαλούμενα » κριτήρια της Κοπεγχάγης «, που καθορίστηκαν τον Δεκέμβριο 1993 από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κοπεγχάγης, ορίζουν ότι κάθε υποψήφια χώρα πρέπει να διαθέτει:
– σταθερούς θεσμούς που εγγυώνται τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον σεβασμό και την προστασία των μειονοτήτων
– λειτουργική οικονομία της αγοράς, καθώς και ικανότητα να αντιμετωπίζει τις ανταγωνιστικές πιέσεις και τις δυνάμεις της αγοράς στο εσωτερικό της Ένωσης
– ικανότητα να αναλάβει τις υποχρεώσεις του μέλους, ειδικότερα να συμμορφωθεί με τους στόχους της πολιτικής, οικονομικής και νομισματικής ένωσης.

Το 1995 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Μαδρίτης αποσαφήνισε περαιτέρω ότι μία υποψήφια χώρα πρέπει επίσης να μπορεί να εφαρμόζει τους κανόνες και τις διαδικασίες της ΕΕ. Επίσης, πρέπει να έχει δημιουργήσει τις προϋποθέσεις ένταξής της, προσαρμόζοντας ανάλογα τις διοικητικές της δομές. Αν και είναι σημαντική η ενσωμάτωση του κοινοτικού δικαίου στο εθνικό δίκαιο, είναι ακόμη σημαντικότερη η εφαρμογή και η επιβολή της νομοθεσίας μέσω των κατάλληλων διοικητικών και δικαστικών δομών. Αυτό υπαγορεύει η αμοιβαία εμπιστοσύνη που απαιτείται μεταξύ των μερών για την προσχώρησης στην ΕΕ.

Επιπλέον, η ΕΕ πρέπει να είναι σε θέση να ενσωματώνει τα νέα μέλη: πρέπει να εξασφαλίζει ότι τα θεσμικά της όργανα παραμένουν υπεύθυνα και οι διαδικασίες της λήψης αποφάσεων αποτελεσματικές πρέπει να είναι σε θέση, καθώς διευρύνεται, να συνεχίσει να αναπτύσσει και να εφαρμόζει κοινές πολιτικές σε όλους τους τομείς Και, επίσης, να είναι σε θέση να συνεχίζει τη βιώσιμη χρηματοδότηση των πολιτικών της.

Χώρες καθ’ οδόν προς την προσχώρηση στην ΕΕ

Η Ισλανδία, η Κροατία, το Μαυροβούνιο, η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και η Τουρκία είναι υποψήφιες χώρες. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με το Μαυροβούνιο και την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας δεν έχουν ξεκινήσει ακόμη.

Οι υπόλοιπες χώρες των δυτικών Βαλκανίων, δηλαδή η Αλβανία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Σερβία, Κοσσυφοπέδιο βάσει της απόφασης 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, έχουν ήδη λάβει υπόσχεση για μελλοντική προσχώρηση στην ΕΕ, όταν και εφόσον είναι έτοιμες. Οι χώρες αυτές θεωρούνται δυνάμει υποψήφιοι.

Με όλες τις χώρες των δυτικών Βαλκανίων, η ΕΕ έχει καθιερώσει μία διαδικασία – γνωστή ως διαδικασία σταθεροποίησης και σύνδεσης– με στόχο τη σταδιακή προσέγγιση των χωρών αυτών με την ΕΕ. Χάρη στη διαδικασία αυτή, οι συγκεκριμένες χώρες έχουν ήδη πλήρη πρόσβαση στην ενιαία αγορά της ΕΕ για όλες σχεδόν τις εξαγωγές τους και μπορούν να λαμβάνουν κοινοτική χρηματοδοτική στήριξη για τις μεταρρυθμιστικές τους προσπάθειες. Πυρήνας της διαδικασίας είναι η σύναψη μιας συμφωνίας σταθεροποίησης και σύνδεσης (όπως για παράδειγμα, η συμφωνία μεταξύ ΕΕ και Κροατίας), η οποία συνιστά μία συμβατική σχέση μεταξύ της ΕΕ και των χωρών των δυτικών Βαλκανίων, με αμοιβαία δικαιώματα και υποχρεώσεις. Κύριος άξονας των συμφωνιών σταθεροποίησης και σύνδεσης είναι αφενός ο σεβασμός των θεμελιωδών δημοκρατικών αρχών και αφετέρου τα βασικά στοιχεία που συνιστούν την ενιαία αγορά της ΕΕ. Με τη δημιουργία μιας ζώνης ελεύθερου εμπορίου με την ΕΕ και τη θέσπιση συναφών κανόνων (π.χ., για ανταγωνισμό και τις κρατικές ενισχύσεις, την πνευματική ιδιοκτησία κ.λπ) και ευεργετημάτων (π.χ. δικαιώματα εγκατάστασης), καθώς και με τις μεταρρυθμίσεις που σχεδιάζονται με στόχο την υιοθέτηση των προτύπων της ΕΕ, η διαδικασία αυτή διευκολύνει την ενσωμάτωση των οικονομιών της περιοχής στην οικονομία της ΕΕ.

Η διαδικασία της διεύρυνσης

Κάθε υποψήφια χώρα πρέπει να αποδείξει ότι θα είναι σε θέση να ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις της ως πλήρες μέλος – γεγονός που προϋποθέτει ευρεία στήριξη εκ μέρους των πολιτών, καθώς και συμμόρφωση, στον πολιτικό, νομικό και τεχνικό τομέα, με τις αυστηρές προϋποθέσεις και τα πρότυπα της ΕΕ.

Η ΕΕ εφαρμόζει συνολικές διαδικασίες έγκρισης που εξασφαλίζουν ότι τα νέα μέλη γίνονται δεκτά μόνο εφόσον πληρούν όλες τις προϋποθέσεις, και μόνο με την ενεργό συγκατάθεση των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και των κυβερνήσεων των κρατών μελών της ΕΕ αλλά και της ενδιαφερόμενης χώρας. Οι όροι προσχώρησης έχουν προσδιοριστεί με μεγάλη σαφήνεια κατά την εξελικτική πορεία της ΕΕ, έτσι ώστε, αφενός, αποτελούν τον πλέον χρήσιμο οδηγό για τις χώρες που επιθυμούν να προσχωρήσουν και, αφετέρου, διασφαλίζουν στην ΕΕ τη συνεχή διαδικασία της δικής της ολοκλήρωσης.

Οι χώρες που επιθυμούν να προσχωρήσουν μπορούν να περνούν από το ένα στάδιο της διαδικασίας στο επόμενο, μόνον εφόσον πληρούν όλες τις προϋποθέσεις που υπαγορεύει το κάθε στάδιο. Η πολιτική διεύρυνσης της ΕΕ εξασφαλίζει ότι η διαδικασία υπόκειται σε ενδελεχή διαχείριση, έτσι ώστε η προσχώρηση να προσφέρει ταυτόχρονα οφέλη τόσο στην ΕΕ όσο και στις χώρες που προσχωρούν.

– Η εντολή και το πλαίσιο
– Αναλυτική εξέταση και παρακολούθηση
– Ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων και συνθήκη προσχώρησης

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία της ευρωπαϊκής διεύρυνσης επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της αρμόδιας Γενικής Διεύθυνσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: http://ec.europa.eu/enlargement/index_el.htm