Σχέσεις ΕΕ-Αφρικής

Με ποιο τρόπο συνεργάζονται οι αφρικανικές χώρες και η ΕΕ;

Οι αφρικανικές χώρες και η ΕΕ συνεργάζονται μέσω πολλαπλών πλαισίων, όπως:

-η συμφωνία του Κοτονού

-η κοινή στρατηγική ΕΕ-Αφρικής

Πέραν αυτών των πλαισίων, το Συμβούλιο ενέκρινε τρεις περιφερειακές στρατηγικές για:

-το Κέρας της Αφρικής

-τον Κόλπο της Γουινέας

-το Σαχέλ

Οι σχέσεις ΕΕ-Αφρικής αναπτύσσονται επίσης μέσω επίσημων διαλόγων, όπως οι σύνοδοι κορυφής ΕΕ-Αφρικής.

Τα πλαίσια συνεργασίας αναλυτικά

Συμφωνία του Κοτονού

Η συμφωνία του Κοτονού αποτελεί το γενικό πλαίσιο για τις σχέσεις της ΕΕ με τις χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (ΑΚΕ). Καλύπτει τις σχέσεις της ΕΕ με 79 χώρες, εκ των οποίων 48 χώρες της υποσαχάριας Αφρικής

Κοινή στρατηγική ΕΕ- Αφρικής

Η κοινή στρατηγική ΕΕ-Αφρικής εγκρίθηκε το 2007 ως ο επίσημος δίαυλος για τις σχέσεις της ΕΕ με τις αφρικανικές χώρες. Η στρατηγική αυτή συμφωνήθηκε από την Αφρικανική Ένωση και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ καθώς και από χώρες της Αφρικής και της ΕΕ.

Υλοποιείται δε μέσω περιοδικών σχεδίων δράσης. Το 2014, η ΕΕ και οι αφρικανικές χώρες ενέκριναν τον οδικό χάρτη για την περίοδο 2014-2017. Ο οδικός χάρτης ορίζει πέντε βασικές προτεραιότητες και τομείς κοινής δράσης.

Στις 4 Μαΐου 2017, η Ύπατη Εκπρόσωπος και η Επιτροπή εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση για μια νέα ώθηση στην εταιρική σχέση Αφρικής-ΕΕ. Το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων χαιρέτισε την κοινή ανακοίνωση κατά τη σύνοδό του στις 15 Μαΐου 2017.

Περιφερειακές στρατηγικές

-Κέρας της Αφρικής

Το Κέρας της Αφρικής, μια περιοχή στην Ανατολική Αφρική, επλήγη τα τελευταία έτη από επαναλαμβανόμενες περιόδους ξηρασίας, οι οποίες έχουν προκαλέσει σοβαρότατη ανθρωπιστική κρίση.

Το 2011, η ΕΕ ενέκρινε το στρατηγικό πλαίσιο για το Κέρας της Αφρικής. Το εν λόγω πλαίσιο περιγράφει τα μέτρα που πρέπει να λάβει η ΕΕ για να βοηθήσει τους πληθυσμούς της περιοχής να επιτύχουν ειρήνη, σταθερότητα, ασφάλεια, ευημερία και υπεύθυνη διακυβέρνηση.

Το στρατηγικό πλαίσιο οδήγησε μεταξύ άλλων:

-στην πρωτοβουλία για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας στο Κέρας της Αφρικής (SHARE) (2012)

-στο σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας στο Κέρας της Αφρικής και την Υεμένη (2013)

Το 2015, το Συμβούλιο ενέκρινε το περιφερειακό σχέδιο δράσης για το Κέρας της Αφρικής για την περίοδο 2015-2020. Το εν λόγω σχέδιο καθορίζει την προσέγγιση της ΕΕ για την αντιμετώπιση βασικών ζητημάτων σε όλη την περιοχή.

Το σχέδιο δράσης λαμβάνει υπόψη τις προκλήσεις που έχουν καταστεί οξύτερες με το πέρασμα του χρόνου, όπως:

-η επιρροή της ευρύτερης περιοχής στο Κέρας της Αφρικής

-η ριζοσπαστικοποίηση

-η μετανάστευση και ο αναγκαστικός εκτοπισμός

Την εφαρμογή του σχεδίου δράσης επιβλέπουν η Ύπατη Εκπρόσωπος και η Επιτροπή. Το Συμβούλιο ενημερώνεται τακτικά για την εφαρμογή του, μεταξύ άλλων μέσω ετήσιων εκθέσεων.

-Κόλπος της Γουινέας

Οι χώρες της περιοχής του Κόλπου της Γουινέας αντιμετωπίζουν αυξανόμενη αστάθεια λόγω της έλλειψης ελέγχου επί των παράκτιων υδάτων και της ίδιας της ακτής.

Κατά συνέπεια, αυξήθηκε εν γένει η εγκληματική δραστηριότητα και συγκεκριμένα:

-η παράνομη διακίνηση ναρκωτικών, ανθρώπων, όπλων, διαμαντιών, παραποιημένων φαρμάκων, παράνομων αποβλήτων, κλπ.

-η πειρατεία και η ένοπλη ληστεία στη θάλασσα

-η κλοπή πετρελαίου

-η παράνομη αλιεία

Τον Μάρτιο του 2014, το Συμβούλιο ενέκρινε στρατηγική για τον Κόλπο της Γουινέας. Στη στρατηγική αυτή περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο η ΕΕ μπορεί να βοηθήσει τις χώρες της περιοχής να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις και να ενισχύσουν τις ναυτικές τους ικανότητες, το κράτος δικαίου και την αποτελεσματική διακυβέρνηση.

Ένα έτος αργότερα, το Μάρτιο του 2015, το Συμβούλιο ενέκρινε το σχέδιο δράσης για τον Κόλπο της Γουινέας για την περίοδο 2015-2020. Στο σχέδιο δράσης προσδιορίζεται η στήριξη της ΕΕ για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της θαλάσσιας ασφάλειας και του οργανωμένου εγκλήματος στην περιοχή.

Ένας ανώτερος συντονιστής της ΕΕ είναι αρμόδιος για την υλοποίηση της στρατηγικής και του σχεδίου δράσης για τον Κόλπο της Γουινέας. Η εφαρμογή τους πραγματοποιείται σε στενό συντονισμό με την Επιτροπή Πολιτικής και Ασφάλειας του Συμβουλίου.

-Σαχέλ

Η στρατηγική της ΕΕ για την ασφάλεια και την ανάπτυξη στο Σαχέλ υποβλήθηκε το 2011 από την Ύπατη Εκπρόσωπο και την Επιτροπή, μετά από αίτημα του Συμβουλίου.

Επικεντρώνεται σε τέσσερις άξονες δράσης:

-ανάπτυξη

-χρηστή διακυβέρνηση και επίλυση των εσωτερικών διαφορών

-πολιτική και διπλωματική ασφάλεια και κράτος δικαίο

-καταπολέμηση του βίαιου εξτρεμισμού

Από την έγκρισή του το 2015, το περιφερειακό σχέδιο δράσης για το Σαχέλ 2015-2020 παρέχει μια σταθερή βάση για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής. Επικεντρώνεται στους ακόλουθους τέσσερις τομείς που έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη σταθεροποίηση της περιοχής:

πρόληψη και αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης

-δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για τους νέους

-μετανάστευση, κινητικότητα και διαχείριση των συνόρων

-καταπολέμηση του λαθρεμπορίου και του διεθνικού οργανωμένου εγκλήματος

Επίσημοι διάλογοι

Η εταιρική σχέση ΕΕ-Αφρικής αναπτύσσεται μέσω επίσημων διαλόγων σε διάφορα επίπεδα:

-σύνοδοι κορυφής ΕΕ-Αφρικής, σε επίπεδο αρχηγών κρατών ή κυβερνήσεων, οι οποίες πραγματοποιούνται κατά κανόνα ανά τριετία

-συνεδριάσεις υπουργικού επιπέδου (ή «τρόικες»), οι οποίες πραγματοποιούνται σε τακτική βάση, και στις οποίες συμμετέχουν εκπρόσωποι χωρών της ΕΕ και της Αφρικής, η Επιτροπή της Αφρικανικής Ένωσης και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του Συμβουλίου της ΕΕ

-συνεδριάσεις σε επίπεδο επιτροπών

Η πέμπτη σύνοδος κορυφής Αφρικανικής Ένωσης-ΕΕ πραγματοποιήθηκε στις 29-30 Νοεμβρίου 2017 στο Αμπιτζάν (Ακτή Ελεφαντοστού). Το κεντρικό θέμα της συνόδου κορυφής ήταν η επένδυση στους νέους, καθότι το ζήτημα αυτό έχει καταστεί βασική προτεραιότητα για την Ευρώπη και για την Αφρική.

Το 2014, στην τέταρτη σύνοδο κορυφής Αφρικανικής Ένωσης-ΕΕ συμμετείχαν πάνω από 60 ευρωπαίοι και αφρικανοί ηγέτες προκειμένου να συζητήσουν το μέλλον των σχέσεων ΕΕ-Αφρικής και να συσφίξουν τους δεσμούς μεταξύ των δύο ηπείρων.

Προπαρασκευαστικά όργανα του Συμβουλίου

Στο Συμβούλιο, αρμόδιοι για τις σχέσεις ΕΕ-Αφρικής είναι τα ακόλουθα όργανα:

-Ομάδα «Αφρική» (COAFR)

-Ομάδα «Μασρέκ/Μαγκρέμπ» (ΜΑΜΑ)

-Ομάδα «Αφρική, Καραϊβική και Ειρηνικός» (ΑΚΕ)