Το Κοινοβούλιο έχει επανειλημμένως ζητήσει τη θέσπιση μέτρων για τη βιώσιμη διαχείριση των δασών στην ΕΕ και την προστασία τους σε τρίτες χώρες.

Τον Σεπτέμβριο, το Κοινοβούλιο ενέκρινε τη θέση του σχετικά με την πρόταση κανονισμού της Επιτροπής για την κατάργηση προϊόντων που συμβάλλουν στην αποψίλωση των δασών από τις αλυσίδες εφοδιασμού της ΕΕ. Οι ευρωβουλευτές ζητούν, επίσης, τη θέσπιση νομοθεσίας που να προστατεύει τα δικαιώματα των αυτόχθονων πληθυσμών και να βοηθάει τους μικροκαλλιεργητές να συμμορφωθούν με τα νέα ευρωπαϊκά πρότυπα.

Το Κοινοβούλιο υπογράμμισε ότι ο αντίκτυπος της κατανάλωσης προϊόντων που θέτουν σε κίνδυνο τα δάση και τα οικοσυστήματα πρέπει να ληφθεί υπόψη επαρκώς σε οποιεσδήποτε μέτρα της νέας στρατηγικής της ΕΕ για τα δάση με ορίζοντα το 2030, η οποία παρουσιάστηκε από την Επιτροπή τον Ιούλιο του 2021 και συσχετίζει τη βιώσιμη διαχείριση και μείωση της αποψίλωσης των δασών με την επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ, της στρατηγικής «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» και της στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα. Η στρατηγική στοχεύει στην αύξηση της ποσότητας και της ποιότητας των δασών της ΕΕ και στην προώθηση του ρόλου του ως δεξαμενές άνθρακα.

Η έκθεση του Κοινοβουλίου υπογραμμίζει την ποικιλομορφία των δασών της ΕΕ και την ανάγκη για στενή συνεργασία με τους ιδιοκτήτες δασών. Εκτός του κρίσιμου τους ρόλου στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, τα δάση παρέχουν και σημαντικές κοινωνικοοικονομικές λειτουργίες. Οι πολλαπλοί αυτοί ρόλοι των δασών πρέπει να εναρμονιστούν.

Γιατί είναι σημαντικά τα δάση;

Τα δάση έχουν σπουδαία κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική αξία. Καλύπτουν το 43% της επιφάνειας της ΕΕ και φιλοξενούντο 80% της χερσαίας βιοποικιλότητας. Τα υγιή δάση είναι ζωτικής σημασίας για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής παγκοσμίως, επειδή δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Τα δάση απορροφούν το ισοδύναμο του 8,9% όλων των ετήσιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ. Χάρη στις ικανότητες αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα, τα δάση είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για την ουδετερότητα του άνθρακα. Είναι απαραίτητη, επομένως, η προστασία των δασών και των κοινοτήτων που εξαρτώνται από αυτά.

Ποιες είναι οι αιτίες της αποψίλωσης των δασών;

Η αποψίλωση των δασών συντελείται με ανησυχητικό ρυθμό σε όλο τον πλανήτη, έχοντας ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση αερίων του θερμοκηπίου και την απώλεια βιοποικιλότητας. Υπολογίζεται ότι πάνω από τα μισά τροπικά δάση παγκοσμίως έχουν καταστραφεί από τη δεκαετία του 1960.

Υπάρχει σαφής σύνδεση μεταξύ της αποψίλωσης των δασών και της διεθνούς ζήτησης για εμπορεύματα των οποίων η εξαγωγή ή η παραγωγή συμβάλλει στην αποψίλωση και υποβάθμιση των δασών παγκοσμίως. Η ΕΕ είναι σημαντικός εισαγωγέας αυτών των εμπορευμάτων, και ως εκ τούτου έχει την ικανότητα να αντιμετωπίσει την αποψίλωση των δασών μέσω της εμπορικής της πολιτικής.

Η παράνομη υλοτομία επιδεινώνει το πρόβλημα και παρά τη νομοθεσία της ΕΕ, όπως είναι για παράδειγμα η επιβολή της δασικής νομοθεσίας, η διακυβέρνηση και το εμπόριο (FLEGT), εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική αιτία αποψίλωσης στην ΕΕ και σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Η κλιματική αλλαγή και η απώλεια της βιοποικιλότητας προκαλούν εντονότερα φαινόμενα ξηρασίας, πλημμύρων και πυρκαγιών, που οδηγούν στην περαιτέρωαποψίλωση των δασών, επιδεινώνοντας το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής. Η έκταση των δασικών πυρκαγιών του Αμαζονίου του 2019 ανέδειξε την ανάγκη για αντίδραση της διεθνούς κοινότητας.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η αποψίλωση των δασών;

Η αειφόρος διαχείριση των δασών εξισορροπεί τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της δασοκομίας με τους περιβαλλοντικούς στόχους για τη βελτίωση της υγείας των δασών και την αύξηση της προσαρμοστικότητας στις μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες. Τα δάση αντιπροσωπεύουν έναν πολλά υποσχόμενο τομέα της πράσινης οικονομίας, με δυνατότητα δημιουργίας 10 έως 16 εκατ. επιπλέον θέσεων εργασίας παγκοσμίως.

Η χρήση δορυφόρων για έγκαιρη προειδοποίηση φυσικών καταστροφών, όπως τα φαινόμενα ξηρασίας και πυρκαγιών, μπορεί να βοηθήσει στον μετριασμό των κινδύνων και στη βελτίωση της προστασίας των δασών.

Πώς μπορεί η ΕΕ να προστατεύσει τα δάση και να υποστηρίξει τη βιώσιμη δασοκομία;

Στην ΕΕ, πάνω από το 60% των παραγωγικών δασών έχουν πιστοποιηθεί ήδη ως δάση αειφόρου διαχείρισης. Περίπου 500.000 άτομα απασχολούνται άμεσα και 2,6 εκατ. έμμεσα στη δασική βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένων .

Το Κοινοβούλιο αναγνωρίζει ότι η αειφόρος διαχείριση των δασών μπορεί να συμβάλει στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, ενώ παράλληλα υποστηρίζει έναν σημαντικό οικονομικό τομέα και ζητά μεγαλύτερη χρηματοδότηση από την Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) για τη βιώσιμη δασοκομία στην ΕΕ.

Οι ευρωβουλευτές ζητούν την ενίσχυση των συνολικών οφελών που προσφέρουν τα δάση και η αλυσίδα αξίας των δασών στο κλίμα, δηλαδή την απορρόφηση CO2 και την αποθήκευση του άνθρακα σε προϊόντα ξυλείας. Το Κοινοβούλιο τονίζει επίσης την ανάγκη αύξησης της χρηματοδότησης της έρευνας που σχετίζεται με την υποκατάσταση των ορυκτών καυσίμων. Τα δάση και ολόκληρη η αλυσίδα αξίας των δασών είναι θεμελιώδη για την περαιτέρω ανάπτυξη της κυκλικής βιοοικονομίας, η οποία προσφέρει σημαντικά οφέλη μετριασμού και προσαρμογής της κλιματικής αλλαγής.

Το Κοινοβούλιο επιθυμεί αποτελεσματικότερα μέτρα κατά της παράνομης υλοτομίας και την αφαίρεση βασικών προϊόντων που φυτεύονται ή παράγονται σε πρώην δασικές περιοχές από τις αλυσίδες εφοδιασμού της ΕΕ. Τα μέλη του θέλουν επίσης να διασφαλίσουν τη συστηματική αυιολόγηση του αντικτύπου των εμπορικών συμφωνιών στην κατάσταση των δασών, της βιοποικιλότητας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Οι ευρωβουλευτές ζήτησαν την προώθηση της βιώσιμης δασοκομίας σε παγκόσμιο επίπεδο καθώς και τη χρήση δορυφόρων της ΕΕ (Copernicus και Galileo) για την παρακολούθηση της αποψίλωσης των δασών και των πυρκαγιών σε τρίτες χώρες. Ζητούν, επίσης, την παροχή επαρκούς χρηματοδότησης για την έρευνα και την καινοτομία, ώστε να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα των δασών στις κλιματολογικές συνθήκες.

Το Κοινοβούλιο επιθυμεί τον καθορισμό δεσμευτικών στόχων για την προστασία και την αποκατάσταση των δασικών οικοσυστημάτων, ιδίως των πρωτογενών δασών (εκείνων που δεν έχουν υποστεί σημαντικές ανθρώπινες επιδράσεις στην πρόσφατη ιστορία).