Το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο δρομολογούν επείγοντα προσωρινά μέτρα για τα ουκρανικά έγγραφα οδηγού

Αντιδρώντας στην απρόκλητη και αδικαιολόγητη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμφώνησαν να θεσπίσουν, με επείγουσα διαδικασία, ειδικά και προσωρινά μέτρα σχετικά με τα ουκρανικά έγγραφα οδηγού.

Η νομοθετική πρόταση συνδέεται με την υποδοχή των Ουκρανών προσφύγων και αποσκοπεί στη μείωση των διοικητικών απαιτήσεων που κανονικά ισχύουν για οδηγούς τρίτων χωρών όταν οδηγούν στην ΕΕ. Αυτό το καινοτόμο μέτρο μειώνει τον διοικητικό φόρτο για τους Ουκρανούς πρόσφυγες όσον αφορά τα έγγραφα οδήγησης και, ταυτόχρονα, προβλέπει εναρμονισμένη προσέγγιση για όσο διαρκεί η προσωρινή προστασία.

Η αναγνώριση και η ανταλλαγή αδειών οδήγησης τρίτων χωρών δεν διέπεται από ενωσιακούς κανόνες. Η Επιτροπή υπέβαλε την πρόταση αυτή αναγνωρίζοντας ότι, λόγω της κλίμακας και των επιπτώσεων του προβλήματος που έχει προκαλέσει ο πόλεμος, χρειάζεται ένα εναρμονισμένο κανονιστικό πλαίσιο. Το πλαίσιο θα συνδέεται αυστηρά με την προσωρινή προστασία των προσφύγων από την Ουκρανία, η οποία χορηγήθηκε αρχικά με απόφαση του Συμβουλίου στις 4 Μαρτίου. Ο σκοπός είναι διπλός: αφενός, να προαχθεί η κοινωνική και οικονομική ενσωμάτωση των Ουκρανών προσφύγων στο κράτος μέλος υποδοχής και, αφετέρου, να διατηρηθεί υψηλό επίπεδο οδικής ασφάλειας στην Ένωση.

Ο κανονισμός θεσπίζει τους όρους για την αναγνώριση των αδειών οδήγησης και των δελτίων επιμόρφωσης οδηγού που εκδόθηκαν από την Ουκρανία, την παράταση της ισχύος εγγράφων οδηγού που εκδόθηκαν από την Ουκρανία και έχουν λήξει, τις διαδικασίες εξακρίβωσης σε περίπτωση απώλειας ή κλοπής αδειών οδήγησης που εκδόθηκαν από την Ουκρανία, την πρόληψη της απάτης και της πλαστογράφησης, καθώς και την παρακολούθηση της εφαρμογής του από την Επιτροπή.

Επόμενα βήματα

Μετά τη σημερινή ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τροπολογίες τις οποίες θα μπορούσε επίσης να υποστηρίξει το Συμβούλιο, το Συμβούλιο θα καθορίσει τη θέση του στο πλαίσιο της νομοθετικής διαδικασίας το συντομότερο δυνατόν. Λόγω του επείγοντος χαρακτήρα του ζητήματος, ο κανονισμός θα αρχίσει να ισχύει την πέμπτη ημέρα από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ιστορικό

Κατά τις πρώτες δέκα εβδομάδες της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, που ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου 2022, πάνω από πέντε εκατομμύρια άτομα εγκατέλειψαν την Ουκρανία, προσπαθώντας να ξεφύγουν από την ένοπλη σύρραξη και αναζητώντας καταφύγιο σε γειτονικές χώρες, κυρίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ήδη από τις 4 Μαρτίου 2022, η ΕΕ διαπίστωσε μαζική εισροή εκτοπισθέντων από την Ουκρανία, στους οποίους προσέφερε προσωρινή προστασία. Η εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2022/382 του Συμβουλίου, της 4ης Μαρτίου 2022, ορίζει τις κατηγορίες προσώπων που δικαιούνται προσωρινή προστασία ή κατάλληλη προστασία βάσει του εθνικού δικαίου. Η προσωρινή προστασία συνεπάγεται το δικαίωμα έκδοσης άδειας διαμονής για όλη τη διάρκεια της προστασίας και πρόσβασης, μεταξύ άλλων, σε στέγαση, σχολεία, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και θέσεις εργασίας. Η άδεια διαμονής που εκδίδεται από ένα κράτος μέλος συνοδεύεται από το δικαίωμα μετακίνησης εντός της Ένωσης για 90 ημέρες εντός περιόδου 180 ημερών.

Η άδεια οδήγησης ενισχύει την κινητικότητα του κατόχου της και διευκολύνει την καθημερινή ζωή, καθώς επιτρέπει την οδήγηση μηχανοκίνητων οχημάτων στο δημόσιο οδικό δίκτυο. Στη συγκεκριμένη συγκυρία, προάγει τη συμμετοχή των προσώπων που απολαύουν προσωρινής προστασίας ή κατάλληλης προστασίας βάσει του εθνικού δικαίου σε οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες στο νέο τους περιβάλλον.

Οι κανόνες και οι διαδικασίες σχετικά με την αναγνώριση και την ανταλλαγή αδειών οδήγησης τρίτων χωρών διαφέρουν στα επιμέρους κράτη μέλη, ανάλογα, μεταξύ άλλων, με τις ειδικές διατάξεις της οικείας εθνικής νομοθεσίας ή τις υφιστάμενες διμερείς συμφωνίες μεταξύ των κρατών μελών και της εκάστοτε τρίτης χώρας. Στην περίπτωση προσώπων που απολαύουν προσωρινής προστασίας ή κατάλληλης προστασίας βάσει του εθνικού δικαίου και κατέχουν έγκυρη άδεια οδήγησης που εκδόθηκε από την Ουκρανία, είναι σκόπιμο να προβλεφθεί ένα εναρμονισμένο πλαίσιο αναγνώρισης των αδειών οδήγησης στο έδαφος της Ένωσης, για όσο διάστημα διαρκεί η προσωρινή προστασία.

Κατά γενικό κανόνα, τα πρόσωπα που απολαύουν προσωρινής προστασίας ή κατάλληλης προστασίας βάσει του εθνικού δικαίου και κατέχουν έγκυρη άδεια οδήγησης που εκδόθηκε από την Ουκρανία θα πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιούν την άδεια οδήγησής τους στο έδαφος της ΕΕ για όσο διάστημα διαρκεί η προσωρινή προστασία. Δεδομένου του προσωρινού χαρακτήρα της προστασίας, δεν θα πρέπει να απαιτείται ανταλλαγή της ουκρανικής άδειας οδήγησης με άδεια εκδοθείσα από κράτος μέλος. Η πρόβλεψη αυτή περιορίζει σημαντικά την επιβάρυνση για τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών, οι οποίες ειδάλλως θα έπρεπε ενδεχομένως να ανταλλάξουν εκατομμύρια ουκρανικές άδειες οδήγησης. Ταυτόχρονα, τα πρόσωπα που απολαύουν προσωρινής προστασίας ή κατάλληλης προστασίας βάσει του εθνικού δικαίου δεν θα χρειαστεί να υποβληθούν άμεσα σε άλλη θεωρητική ή/και πρακτική εξέταση για απόκτηση άδειας οδήγησης —συχνά σε γλώσσα που τους είναι ξένη— ή/και σε ιατρικές εξετάσεις στο κράτος μέλος της προσωρινής τους διαμονής.

Όπως υπογραμμίζεται στο σχέδιο δράσης για τις λωρίδες αλληλεγγύης ΕΕ-Ουκρανίας, θα πρέπει να διευκολυνθεί η πρόσβαση των επαγγελματιών οδηγών από την Ουκρανία στην απασχόληση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω καθορισμού ειδικών κανόνων σχετικά με την έκδοση πιστοποιητικών επαγγελματικής ικανότητας σε Ουκρανούς επαγγελματίες οδηγούς. Δεδομένης της γενικής αυξανόμενης έλλειψης οδηγών φορτηγών, θα πρέπει να ενισχυθούν εναλλακτικοί δεσμοί σε επίπεδο εφοδιαστικής και η αδιάλειπτη πρόσβαση της Ουκρανίας στις εξαγωγικές της αγορές μετά τη λήξη του παρόντος αποκλεισμού των λιμανιών της στη Μαύρη Θάλασσα. Οι άδειες οδήγησης και τα πιστοποιητικά επαγγελματικής ικανότητας υπόκεινται συνήθως σε περιορισμένη περίοδο ισχύος. Ωστόσο, για όσο διάστημα μαίνεται ο πόλεμος, η Ουκρανία μάλλον δεν θα είναι σε θέση να εξασφαλίσει την απαραίτητη διοικητική υποστήριξη για την ατομική ανανέωση των εν λόγω εγγράφων. Στο πλαίσιο αυτής της έκτακτης κατάστασης, η ουκρανική κυβέρνηση θα μπορούσε να αποφασίσει την παράταση ισχύος των εγγράφων αυτών. Στην περίπτωση αυτή, η Ουκρανία θα πρέπει να ενημερώσει δεόντως την Ένωση και τα κράτη μέλη για τις εν λόγω παρατάσεις. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αναγνωρίζουν την παρατεταμένη ισχύ των ουκρανικών αδειών οδήγησης που υπερβαίνει τη διοικητική περίοδο ισχύος τους, τουλάχιστον έως τη λήξη της περιόδου προσωρινής προστασίας.

Οι συνθήκες διαφυγής από τον πόλεμο συνεπάγονται συνήθως απώλεια ή κλοπή σημαντικών εγγράφων, όπως οι άδειες οδήγησης ή τα πιστοποιητικά επαγγελματικής ικανότητας, ή εγκατάλειψή τους στην εμπόλεμη ζώνη, χωρίς άμεση δυνατότητα ανάκτησής τους. Στις περιπτώσεις αυτές, με την επιφύλαξη εξακρίβωσης, για παράδειγμα, στο εθνικό ηλεκτρονικό μητρώο αδειών οδήγησης της Ουκρανίας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να εκδίδουν προσωρινές άδειες που αντικαθιστούν τις πρωτότυπες για το διάστημα που διαρκεί η προσωρινή προστασία. Η πρόσβαση των αρμόδιων αρχών των κρατών μελών στο ουκρανικό μητρώο αδειών οδήγησης θα διευκόλυνε μια τέτοια ενέργεια. Αν δεν υπάρχει δυνατότητα εξακρίβωσης της γνησιότητας των πληροφοριών που παρέχουν οι εκτοπισθέντες, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αρνούνται την έκδοση τέτοιων προσωρινών εγγράφων οδηγού.

Τέλος, οι διατάξεις του κανονισμού στοχεύουν στην αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων και ορίζουν εξαιρέσεις οι οποίες δεν θα πρέπει να αναπαραχθούν υπό κανονικές συνθήκες. Ως εκ τούτου, είναι ιδιαίτερα σημαντικό η επιβολή του κανονισμού να μην συντελέσει στο να τεθούν σε κίνδυνο οι χρήστες του οδικού δικτύου και οι πεζοί, επιτρέποντας σε άτομα που στερούνται ικανότητας οδήγησης να οδηγούν στο οδικό δίκτυο της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών θα πρέπει να εφαρμόσουν κατάλληλα μέτρα για την καταπολέμηση της απάτης και της πλαστογράφησης.

Πηγή: consilium.europa.eu

Φωτογραφία: Guillaume Périgois on Unsplash