Τα κύρια συμπεράσματα της επισκόπησης για την απασχόληση και τις κοινωνικές εξελίξεις στην Ευρώπη το 2012

Τετάρτη, 9 Ιανουάριος, 2013 | NEA

Έπειτα από πέντε χρόνια οικονομικής κρίσης και την ύφεση του 2012, η ανεργία σημειώνει νέα υψηλά ποσοστά, τα οποία είχαμε να δούμε επί είκοσι σχεδόν χρόνια, τα οικογενειακά εισοδήματα έχουν μειωθεί και ο κίνδυνος της φτώχειας ή του αποκλεισμού αυξάνεται, ειδικά στα κράτη-μέλη της νότιας και ανατολικής Ευρώπης, σύμφωνα με την επισκόπηση της απασχόλησης και των κοινωνικών εξελίξεων στην Ευρώπη για το 2012. Ο αντίκτυπος της κρίσης στην κοινωνική κατάσταση είναι πλέον ακόμη πιο άμεσος, αφού οι βασικές προστατευτικές επιδράσεις των χαμηλότερων φορολογικών εσόδων και των υψηλότερων επιπέδων δαπάνης για κοινωνικά επιδόματα (των λεγόμενων «αυτόματων σταθεροποιητών») έχουν αποδυναμωθεί. Αναδεικνύεται ένας νέος διαχωρισμός ανάμεσα σε χώρες που δείχνουν εγκλωβισμένες σε μια καθοδική πορεία, με μειούμενη παραγωγή, ταχέως αυξανόμενη ανεργία και φθίνοντα διαθέσιμα εισοδήματα, και σε χώρες που έως σήμερα παρουσιάζουν μεγάλη ή, τουλάχιστον, σχετική ανθεκτικότητα. Οι χώρες αυτές διαθέτουν αγορές εργασίας που λειτουργούν καλύτερα και συστήματα πρόνοιας που είναι πιο εύρωστα.

«Το 2012 ήταν ένα ακόμη πολύ κακό έτος για την Ευρώπη, από πλευράς ανεργίας και επιδείνωσης της κοινωνικής κατάστασης», σχολίασε ο επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης αρμόδιος για θέματα απασχόλησης, κοινωνικών υποθέσεων και κοινωνικής ένταξης, κ. László Andor. «Η ανάλυσή μας όμως δείχνει πώς οι κατάλληλες μεταρρυθμίσεις της αγοράς εργασίας και οι βελτιώσεις στον σχεδιασμό των συστημάτων πρόνοιας μπορούν να αυξήσουν την ανθεκτικότητα των κρατών μελών σε οικονομικές κρίσεις και να διευκολύνουν την ταχύτερη έξοδο από αυτές. Επιπλέον, δεν αναμένεται η Ευρώπη να σημειώσει ιδιαίτερη κοινωνική και οικονομική βελτίωση το 2013, εκτός εάν επιτύχει μεγαλύτερη πρόοδο όσον αφορά την αξιόπιστη αντιμετώπιση της κρίσης του ευρώ, την εξεύρεση πόρων για τις απαιτούμενες επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένων των επενδύσεων στις δεξιότητες, την απασχολησιμότητα και την κοινωνική ενσωμάτωση των πολιτών και την αξιοποίηση των δημοσιονομικών για την πραγματική οικονομία.»

Αυξανόμενες αποκλίσεις στην ευρωζώνη

Το μέσο ποσοστό ανεργίας στην ΕΕ έφτασε σχεδόν στο 11%. Η έκθεση επιβεβαιώνει μια νέα μορφή απόκλισης, η οποία είναι περισσότερο έντονη ανάμεσα στη βόρεια και τη νότια ευρωζώνη. Η διαφορά στο ποσοστό ανεργίας μεταξύ αυτών των δύο περιφερειών ήταν 3,5 μονάδες το 2000, μηδενίστηκε το 2007 και διευρύνθηκε το 2011 φθάνοντας τις 7,5 μονάδες. Εκτός της ευρωζώνης, η απόκλιση, αν και διευρύνθηκε επίσης, είναι σημαντικά μικρότερη. Αυτή η ανησυχητική τάση επισημαίνει την άμεση ανάγκη για τη διαμόρφωση πιο αποτελεσματικών μηχανισμών μακροοικονομικής σταθεροποίησης, κάτι που εκφράζεται και στη διεξαγόμενη δημόσια συζήτηση για μια βαθιά και αυθεντική οικονομική και νομισματική ένωση. Η ανάλυση δείχνει επίσης ότι στα κράτη μέλη που προχώρησαν σε ουσιώδεις μεταρρυθμίσεις ώστε να καταστήσουν τις αγορές εργασίας τους πιο δυναμικές, οι άνεργοι διατήρησαν πολύ περισσότερες ευκαιρίες ανεύρεσης νέας απασχόλησης, ακόμη και στα χρόνια της κρίσης. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές ζητούνται από την Επιτροπή στο πακέτο απασχόλησης του Απριλίου του 2012 και στην ετήσια έκθεση για την ανάπτυξη του 2013, ενώ θα εξεταστούν λεπτομερώς στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου του 2013 και στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του.

Αποκλίνοντα οικογενειακά εισοδήματα, κίνδυνος μακροχρόνιου αποκλεισμού

Η κίνδυνος της φτώχειας και η διαφυγή από αυτήν διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών. Ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες πλήττονται περισσότερο: οι ενήλικες νέοι, οι άνεργες γυναίκες και οι μόνες μητέρες είναι από αυτές που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο μακροχρόνιας φτώχειας. Η απουσία ορατής ανάκαμψης ασκεί πίεση στα οικογενειακά εισοδήματα στην πλειονότητα των κρατών μελών και αυξάνει τον κίνδυνο του μακροχρόνιου αποκλεισμού. Το πραγματικό ακαθάριστο οικογενειακό διαθέσιμο εισόδημα μειώθηκε στο διάστημα 2009-2011 στα δύο τρίτα των χωρών της ΕΕ για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, με τις μεγαλύτερες μειώσεις να έχουν σημειωθεί στην Ελλάδα (17%), την Ισπανία (8%), την Κύπρο (7%) και την Εσθονία και την Ιρλανδία (5%). Αυτή η εξέλιξη βρίσκεται σε έντονη αντίθεση με την κατάσταση που παρατηρείται στις σκανδιναβικές χώρες, στη Γερμανία, την Πολωνία και τη Γαλλία, όπου τα συστήματα πρόνοιας και οι σταθερότερες αγορές εργασίας επέτρεψαν τη συνεχιζόμενη αύξηση των συνολικών εισοδημάτων κατά τη διάρκεια της κρίσης. Ωστόσο, η συνεχιζόμενη κρίση αυξάνει παντού τον κίνδυνο του μακροχρόνιου αποκλεισμού.

Για να αποφευχθεί ο εκτροχιασμός της αύξησης της φτώχειας και του μακροχρόνιου αποκλεισμού, οι πολιτικές πρέπει να προσαρμοστούν στις ειδικές ανά χώρα καταστάσεις και στις πληθυσμιακές ομάδες που απειλούνται περισσότερο. Στις αρχές του 2013 η Επιτροπή θα εκδώσει μια δέσμη μέτρων για τις κοινωνικές επενδύσεις με οδηγίες προς τα κράτη μέλη για τη θέσπιση κατάλληλων, βιώσιμων και αποτελεσματικών κοινωνικών πολιτικών που θα ενισχύουν το ανθρώπινο δυναμικό και την κοινωνική συνοχή, ενόψει της αυξανόμενης πίεσης που δέχονται οι ιδιωτικοί και δημόσιοι πόροι για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων.

Ο αποφασιστικός ρόλος του σχεδιασμού των συστημάτων πρόνοιας και φορολογίας

Όσον αφορά την αποτελεσματικότητά του στην αντιμετώπιση της φτώχειας, ο σχεδιασμός των εθνικών συστημάτων πρόνοιας είναι εξίσου σημαντικός με το μέγεθός τους – παρόμοια επίπεδα κοινωνικών δαπανών στα κράτη μέλη έχουν ως αποτέλεσμα πολύ διαφορετικά ποσοστά μείωσης της φτώχειας. Τα συστήματα φορολογίας-παροχών μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τα αποτελέσματα όσον αφορά την απασχόληση, μέσω συγκεκριμένων λειτουργιών, όπως η παροχή υπηρεσιών παιδικής φροντίδας, που αποτελεί έναν ισχυρό παράγοντα διευκόλυνσης για την ανάληψη εργασίας, ειδικά στις γυναίκες. Ο σχεδιασμός των εσόδων των συστημάτων πρόνοιας παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο. Η μετατόπιση της φορολογικής επιβάρυνσης, όπως προτείνεται στο πακέτο απασχόλησης και στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις 2012, από την εργασία σε άλλες πηγές, όπως οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ή η κατανάλωση και η ιδιοκτησία, ενισχύει την απασχόληση. Ωστόσο, διανεμητικές πτυχές του φορολογικού επανασχεδιασμού απαιτούν προσεκτική προσέγγιση κατά την εξέταση εναλλακτικών πηγών, ώστε να αντισταθμιστεί η απώλεια εσόδων από τη χαμηλότερη φορολόγηση της εργασίας. Η ανάλυση διαπιστώνει ότι, ενώ δεν υπάρχουν βέλτιστες λύσεις για τη φορολογική μετατόπιση από την άποψη μιας ολοκληρωμένης εργασιακής και κοινωνικής πολιτικής, ο κατάλληλος επανασχεδιασμός των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας αυξάνει τη σκοπιμότητα ορισμένων φορολογικών μετατοπίσεων.

Οι μισθοί δεν αποτελούν μόνο έναν παράγοντα κόστους αλλά και το εισόδημα για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών. Η περικοπή μισθών μπορεί να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα, αλλά μειώνει επίσης την εγχώρια ζήτηση προϊόντων, οδηγώντας ενδεχομένως σε απώλεια θέσεων εργασίας. Το μερίδιο των εργαζομένων στο συνολικό εισόδημα που παράγει η οικονομία έχει μειωθεί στην Ευρώπη την τελευταία δεκαετία και η πόλωση ανάμεσα στις θέσεις εργασίας υψηλού και χαμηλού εισοδήματος έχει αυξηθεί. Εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλο χάσμα αμοιβών ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες (16,4% κατά μέσο όρο στην ΕΕ το 2010), με αυξητική τάση ανάλογα με την ηλικία. Η ανάλυση της έκθεσης για τους ελάχιστους μισθούς δείχνει ότι χώρες με υψηλότερους ελάχιστους μισθούς δεν κατέστησαν μη ανταγωνιστικές για εργασίες χαμηλής ειδίκευσης και, αντίθετα, τείνουν να έχουν μεγαλύτερα ποσοστά απασχόλησης για το εν λόγω εργατικό δυναμικό. Οι ελάχιστοι μισθοί έχουν επίσης το δυναμικό να περιορίζουν το χάσμα ανάμεσα στα φύλα. Για το λόγο αυτό, στο πακέτο απασχόλησης του 2012 επισημαίνεται ότι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας πρέπει να αποσκοπούν στην εξασφάλιση αξιοπρεπών και βιώσιμων μισθών και στην αποφυγή της παγίδας του χαμηλού μισθού, καθώς και μέσω του καθορισμού ελάχιστων μισθών σε κατάλληλα επίπεδα.

Δεξιότητες

Οι πολίτες χρειάζονται τις κατάλληλες δεξιότητες για τις κατάλληλες θέσεις εργασίας. Η ανάλυση της έκθεσης δείχνει ότι, σε ορισμένες χώρες, ειδικά στο νότιο τμήμα της ΕΕ, η αντιστοίχιση μεταξύ δεξιοτήτων και θέσεων εργασίας είναι κακή και/ή έχει επιδεινωθεί. Το πρόβλημα αυτό είναι ιδιαίτερα οξύ για τον υψηλό και αυξανόμενο αριθμό νέων που είναι άνεργοι ή δεν συμμετέχουν σε κάποιας μορφής εκπαίδευση ή κατάρτιση. Οι προτάσεις που περιέχονται στη δέσμη μέτρων για την απασχόληση των νέων (βλ. IP/12/1311 και MEMO/12/938) αποσκοπούν στην αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, εξασφαλίζοντας ότι όλοι οι νέοι που δεν διαθέτουν απασχόληση μπορούν να εγγραφούν για περαιτέρω εκπαίδευση και κατάρτιση ή σε μαθητεία ποιότητας, ενισχύοντας τις δυνατότητες εξεύρεσης εργασίας ή δημιουργίας μιας επιχείρησης.

Για τη μείωση της αναντιστοιχίας των δεξιοτήτων, οι χώρες πρέπει να επενδύσουν πιο αποτελεσματικά στην εκπαίδευση και την κατάρτιση και σε ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας και να υποστηρίξουν τη δημιουργία θέσεων εργασίας υψηλής ειδίκευσης σε τομείς ανάπτυξης, όπως η πράσινη οικονομία και τεχνολογία, οι τεχνολογίες πληροφόρησης και επικοινωνίας και η περίθαλψη της υγείας. Στο πανόραμα δεξιοτήτων της ΕΕ που δημοσιεύτηκε πρόσφατα (βλ. IP/12/1329) αναλύεται πού υπάρχει ζήτηση εργαζομένων με όλα τα επίπεδα δεξιοτήτων. Και αν όχι στη χώρα τους, κενές θέσεις εργασίας υπάρχουν συχνά σε άλλα κράτη μέλη, ενώ οι εργαζόμενοι δεν έχουν την ευχέρεια να το γνωρίζουν. Η Επιτροπή εξέδωσε πρόσφατα απόφαση για τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση του EURES, του πανευρωπαϊκού δικτύου αναζήτησης εργασίας (βλ. IP/12/1262,MEMO/12/896MEMO/12/897). Στόχος είναι να καταστήσει ευκολότερο για όσους αναζητούν εργασία να έλθουν σε επαφή με εργοδότες που αναζητούν συγκεκριμένες δεξιότητες, να εστιάσει σε τομείς και επαγγέλματα με ελλείψεις ειδικοτήτων και να υποστηρίξει στοχευμένα συστήματα κινητικότητας για νέους.

Περαιτέρω πληροφορίες

Κατεβάστε το πλήρες κείμενο της Επισκόπησης σε μορφή PDF ή παραγγείλτε ένα έντυπο αντίτυπο από το Βιβλιοπωλείο της ΕΕ

Συχνές ερωτήσεις σχετικά με την Επισκόπηση για την Απασχόληση και τις Κοινωνικές Εξελίξεις στην Ευρώπη 2012

Σελίδα της ΓΔ Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Κοινωνικής Ένταξης για την έρευνα στον τομέα της απασχόλησης και των κοινωνικών εξελίξεων

Σκανάρετε για να συμμετάσχετε στην πλατφόρμα mazi.eu!

Θέλετε να μάθετε περισσότερα για την ΕΕ και να συμμετάσχετε σε συζήτηση για το μέλλον της;



Με μία ματιά
                                     
Τελευταία Νέα από europa.eu
  • No noew..
To κέντρο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.