Οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν λόγω της πανδημίας του κορονοϊού οδήγησαν στην ελάττωση των μεταναστευτικών ροών προς την ΕΕ. Ο αριθμός των αφίξεων άρχισε όμως και πάλι να αυξάνεται το 2021 και το 2022 λόγω, εν μέρει, του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της αναμένεται δε να παίξουν ολοένα και σημαντικότερο ρόλο.

Οι αδυναμίες του ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου που ανέδειξε η άφιξη σχεδόν ενός εκατομμυρίου αιτούντων άσυλο και προσφύγων στην Ευρώπη το 2015 παραμένουν.Τον Σεπτέμβριο του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το Σύμφωνο για το Άσυλο και τη Μετανάστευση και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επεξεργάζεται προτάσεις για τη δημιουργία μιας πιο δίκαιης και αποτελεσματικότερης πολιτικής ασύλου.

Παρακάτω θα βρείτε όλα τα στοιχεία σχετικά με τη προσφυγική κρίση στην Ευρώπη: ποια είναι η διαφορά μεταξύ αιτούντων άσυλο και προσφύγων, τι κάνει η ΕΕ για να διαχειριστεί την κατάσταση και ποιες είναι έως τώρα οι οικονομικές συνέπειες αυτής της κρίσης;

Ποια η διαφορά μεταξύ αιτούντων άσυλο και προσφύγων;

Αιτών άσυλο είναι ο πολίτης τρίτης χώρας ή ανιθαγενής που έχει υποβάλει αίτηση παροχής διεθνούς προστασίας, στην οποία ζητά άσυλο ή επικουρική προστασία. Οι υπήκοοι τρίτων χωρών πρέπει να κάνουν αίτηση για προστασία στην πρώτη χώρα μέσω της οποίας εισήλθαν στην Ένωση. Κάνοντας την αίτηση αυτή μπορούν αυτόματα να γίνουν αιτούντες άσυλο. Οι τελευταίοι μπορούν να αναγνωριστουν ως πρόσφυγες ή να τύχουν άλλης διεθνούς προστασίας μόνο εφόσον δώσουν το πράσινο φως οι εθνικές αρχές του κράτους μέλους όπου εξετάστηκε η αίτησή τους.

Πρόσφυγας είναι κάποιος που έχει εγκαταλείψει τη χώρα του εξαιτίας δικαιολογημένου φόβου διώξεως λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, κοινωνικής τάξης ή πολιτικών πεποιθήσεων δεν δύναται ή δεν επιθυμεί να απολαμβάνει την προστασία της χώρας αυτής, ή εξαιτίας φόβου διώξεως, να επιστρέψει σε αυτήν. Στην ΕΕ η οδηγία περί ελάχιστων προδιαγραφών θέτει τους όρους χορήγησης διεθνούς προστασίας σε όσους τη χρειάζονται. Τον Μάρτιο του 2022, το Κοινοβούλιο υποστήριξε για πρώτη φορά την ενεργοποίηση της Οδηγίας περί Προσωρινής Προστασίας από τότε που τέθηκε σε ισχύ από το 2001, παρέχοντας άμεση προστασία στους πρόσφυγες από την Ουκρανία.

Μάθετε περισσότερα για τα αίτια της μετανάστευσης.

Αποφάσεις για το άσυλο στην ΕΕ

Το 2021 καταγράφηκαν 632.315 αιτήσεις ασύλου στην ΕΕ, περισσότερες κατά 33,8% σε σχέση με το 2020, τη χρονιά που ξέσπασε η πανδημία. Το 2019, είχαν καταγραφεί δε 744.810 αιτήσεις, σημαντικά λιγότερες από τις περισσότερο από ένα εκατομμύριο αιτήσεις που υποβλήθηκαν το 2015 και 2016.

Ιδιαίτερα μεγάλες αυξήσεις παρατηρήθηκαν στη Βουλγαρία (212%), στην Πολωνία (179,9%) και στην Αυστρία (170,3%) το 2021. Ο αριθμός αιτήσεων μειώθηκε στην Ουγγαρία (65,2%), στη Μάλτα (38,9%), στην Ελλάδα (30%), στην Ισπανία (26,2%), στη Φιλανδία (20,8%) και στη Σουηδία (13,7%).

Οι αιτούντες άσυλο που ζήτησαν για πρώτη φορά διεθνή προστασία το 2021 προερχόντουσαν κυρίως από τη Συρία (πάνω από 98.000 άτομα, δηλαδή το 18% του συνόλου), το Αφγανιστάν (83.700, δηλαδή το 16% του συνόλου) και το Ιράκ (περίπου 26.000, δηλαδή το 5% του συνόλου).

Αύξηση των αφίξεων λόγω του πολέμου στην Ουκρανία

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ανάγκασε εκατομμύρια ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Έχουν καταγραφεί 8,8 εκατομμύρια διελεύσεις συνόρων από την Ουκρανία από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.

Συνολικά 73.850 άτομα υπέβαλαν αίτηση για διεθνή προστασία τον Μάρτιο του 2022, περισσότερο κατά 11% σε σχέση με τον Μάρτιο του 2021. Η αύξηση αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στον πόλεμο στην Ουκρανία.

Πάνω από 6,1 εκατομμύρια Ουκρανοί έχουν, μέχρι στιγμής, αναζητήσει καταφύγιο στην Ευρώπη, κατά κύριο λόγο στην Πολωνία, στη Γερμανία, στη Τσεχία, στην Τουρκία και στην Ιταλία. Σύμφωνα με την Frontex, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, πάνω από 2,5 εκατομμύρια Ουρανοί επέστρεψαν στην πατρίδα τους μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουνίου (σύμφωνα με στοιχεία του Ιουνίου 2022).

Το 2015 και 2016 σημειώθηκαν πάνω από 2,3 εκατομμύρια παράνομες διελεύσεις προς την ΕΕ. Ο συνολικός αριθμός παράνομων διελεύσεων το 2021 ήταν 200.000, φτάνοντας το υψηλότερο επίπεδο από το 2017. Οι διελεύσεις αυξήθηκαν σε όλες τις παράνομες μεταναστευτικές οδούς από το 2020 έως το 2021, εκτός της οδού της Ανατολικής Μεσογείου, όπου οι διελεύσεις μειώθηκαν από 15.980 το 2020 σε 13.184.

Η διάβαση της Μεσογείου παρέμεινε θανατηφόρα, με πάνω από 1.500 νεκρούς ή αγνοούμενους το 2021, σε σύγκριση με 1.754 το 2020. Οι παράτυπες αφίξεις δια της οδού της Κεντρικής Μεσογείου (στην Ιταλία και στη Μάλτα) σχεδόν διπλασιάστηκαν μεταξύ Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2021, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2020.

Καταγράφηκαν πάνω απο 48,800 τέτοιες αφίξεις μεταξύ Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2021, σε σχέση με τις 25.400 αφίξεις της ίδιας περιόδου το 2020.

Η πλειονότητα των αιτούντων άσυλο προέρχεται από την Ουκρανία. Άλλες αφίξεις προέρχονται από χώρες που πλήττονται από οικονομική ύφεση. Η μείωση των παγκόσμιων εμβασμάτων είναι επίσης πιθανό να ενισχύσει την τάση αυτή. Έως ότου ανακάμψη η οικονομία από την πανδημία και ξεκινήσει η οικονομική ανάκαμψη, οι ισχνές προοπτικές απασχόλησης και υγειονομικής περίθαλψης σε χώρες καταγωγής θα εξακολουθήσουν να αποτελούν κίνητρο για τους ανθρώπους να έρθουν στην ΕΕ.

Ευρωπαϊκά κονδύλια για την καλύτερη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών

Η διαχείριση της προσφυγικής κρίση αποτελεί εδώ και χρόνια μία από τις προτεραιότητες της ΕΕ. Έχουν ήδη ληφθεί διάφορα μέτρα για την καλύτερη διαχείριση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών και τη βελτίωση του συστήματος παροχής ασύλου.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αύξησε σημαντικά τη χρηματοδότησή της για τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης, το άσυλο και τις πολιτικές ένταξης μετά την αυξημένη άφιξη αιτούντων άσυλο το 2015. 22,7 δισ. ευρώ (σε τιμές του 2018) θα διατεθούν για τη διαχείριση των συνόρων και την μετανάστευση στα πλαίσια του επόμενου μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ (2021-2027), σε σύγκριση με τα 10 δισ. ευρώ που είχαν διατεθεί για το άσυλο και τη μετανάστευση την περίοδο 2014-2010.

Μάθετε περισσότερα σχετικά με τις δράσεις της ΕΕ για τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης.

Πρόσφυγες στον κόσμο

Ο αριθμός των ανθρώπων που εγκαταλείπουν τη χώρα τους λόγω διώξεων, συγκρούσεων και βίας αγγίζει τα 89,3 εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο. Τα παιδιά αντιπροσωπεύουν περίπου το 36,5% του παγκόσμιου πληθυσμού προσφύγων.

Οι χώρες που φιλοξενούν τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων είναι η Τουρκία, η Κολομβία, το Πακιστάν, η Ουγκάντα ​​και η Γερμανία. Μόνο το 17% των προσφύγων παγκοσμίως φιλοξενούνται σε ανεπτυγμένες χώρες.

Δείτε τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας για τον αριθμό των προσφύγων σε χώρες της ΕΕ.