Πράξη για τις κρίσιμες πρώτες ύλες: διαπραγματευτική θέση του Συμβουλίου
Το Συμβούλιο καθόρισε σήμερα τη θέση του («διαπραγματευτική εντολή») για τον προτεινόμενο κανονισμό σχετικά με τη θέσπιση πλαισίου για την εξασφάλιση ασφαλούς και βιώσιμου εφοδιασμού με κρίσιμες πρώτες ύλες, ο οποίος είναι ευρύτερα γνωστός ως
πράξη για τις κρίσιμες πρώτες ύλες. Ο κανονισμός αυτός αξιοποιεί τα δυνατά σημεία τόσο της ενιαίας αγοράς όσο και των εταιρικών σχέσεων με σκοπό τη διαφοροποίηση των εφοδιαστικών αλυσίδων για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, οι οποίες επί του παρόντος βασίζονται σε εισαγωγές από ολιγάριθμες τρίτες χώρες.
Η θέση του Συμβουλίου αυξάνει το επίπεδο φιλοδοξίας για ανακυκλωμένες και επεξεργασμένες πρώτες ύλες, ενισχύει τα κριτήρια βιωσιμότητας, προσαρμόζει τη διαδικασία χορήγησης αδειών και εξετάζει τις υποχρεώσεις που πρόκειται να επιβληθούν στα κράτη μέλη ώστε να διασφαλιστεί ότι λαμβάνονται υπόψη οι διαφορετικές περιστάσεις τους.
«Η Ευρώπη εξαρτάται σχεδόν εξ ολοκλήρου από συγκεκριμένες τρίτες χώρες για τον εφοδιασμό της με πρώτες ύλες. Με την πράξη για τις κρίσιμες πρώτες ύλες θέλουμε να ανακτήσουμε την αυτονομία μας επιλέγοντας μια αληθινά ευρωπαϊκή προσέγγιση: βιώσιμη εξόρυξη των ορυκτών μας· όσο το δυνατόν περισσότερη ανακύκλωση και συνεργασία με ομονοούσες τρίτες χώρες για την προώθηση της ανάπτυξης και της βιωσιμότητάς τους, διασφαλίζοντας παράλληλα τις αλυσίδες εφοδιασμού μας.»
-Ebba Busch, Υπουργός Ενέργειας, Επιχειρήσεων και Βιομηχανίας και Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης της Σουηδίας
Εξασφάλιση του εφοδιασμού από το εσωτερικό και το εξωτερικό
Ο προτεινόμενος κανονισμός διερευνά την εσωτερική και εξωτερική διάσταση του ζητήματος προκειμένου να διασφαλιστεί ο εφοδιασμός με πρώτες ύλες που είναι κρίσιμες για την οικονομία μας, και ιδίως για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Η πρόταση της Επιτροπής έθεσε τέσσερις στόχους για την αύξηση του μεριδίου των ευρωπαϊκών πρώτων υλών:
– τουλάχιστον το 10 % της ετήσιας κατανάλωσης της ΕΕ θα προέρχεται από εξόρυξη εντός ΕΕ
– τουλάχιστον το 40 % της ετήσιας κατανάλωσης της ΕΕ θα προέρχεται από επεξεργασία εντός ΕΕ
– τουλάχιστον το 15 % της ετήσιας κατανάλωσης της ΕΕ θα προέρχεται από εγχώρια ανακύκλωση
– το ποσοστό της ετήσιας ενωσιακής κατανάλωσης κάθε πρώτης ύλης στρατηγικής σημασίας σε οποιοδήποτε σχετικό στάδιο επεξεργασίας που προέρχεται από μία τρίτη χώρα δεν μπορεί να ξεπερνά το 65 %
Για την επίτευξη των στόχων αυτών, ο κανονισμός θεσπίζει κατάλογο 34 κρίσιμων πρώτων υλών, εκ των οποίων οι 16 θεωρούνται επίσης στρατηγικής σημασίας, και σειρά μέτρων για τη μείωση των κινδύνων που ενέχουν οι υφιστάμενες εξαρτήσεις μας. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν την απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης για έργα που θεωρούνται στρατηγικά, με προκαθορισμένα σημεία επαφής σε εθνικό επίπεδο, ανάλυση κινδύνου, προγράμματα εξερεύνησης των κρατών μελών, επενδύσεις στην έρευνα, την καινοτομία και τις δεξιότητες, και προστασία του περιβάλλοντος μέσω της προώθησης της κυκλικότητας και της βιωσιμότητας των πρώτων υλών.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο κανονισμός προσδιορίζει μέτρα για τη διαφοροποίηση των εισαγωγών κρίσιμων πρώτων υλών. Αυτά περιλαμβάνουν την ενισχυμένη συνεργασία και τη δημιουργία εταιρικών σχέσεων με αξιόπιστες χώρες για την προώθηση της ανάπτυξής τους αφενός και τη διασφάλιση των εφοδιαστικών αλυσίδων για την Ευρώπη αφετέρου.
Ο κανονισμός προβλέπει τη δημιουργία ενός συμβουλευτικού οργάνου, του ευρωπαϊκού συμβουλίου κρίσιμων πρώτων υλών, για την παροχή συμβουλών στην Επιτροπή σχετικά με την επιλογή στρατηγικών έργων και άλλες πτυχές του κανονισμού.
Θέση του Συμβουλίου
Μολονότι το Συμβούλιο συμμερίζεται τους στόχους της πρότασης της Επιτροπής, προτείνει ορισμένες βελτιώσεις προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι διαφορετικές καταστάσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη. Ειδικότερα:
α) αυξάνει το επίπεδο φιλοδοξίας για τη δυναμικότητα επεξεργασίας και ανακύκλωσης: από 40 σε 50 % για την επεξεργασία και από 15 σε 20 % για ανακύκλωση
β) προσθέτει βωξίτη/αλουμίνα/αργίλιο στον κατάλογο των κρίσιμων πρώτων υλών.
γ) ζητεί συχνότερη επικαιροποίηση του καταλόγου των κρίσιμων και στρατηγικών πρώτων υλών (τουλάχιστον ανά τριετία, αντί ανά τετραετία)
δ) ενισχύει τα εθνικά μέτρα για τη βιωσιμότητα και την κυκλικότητα, όπως:
– αύξηση της επαναχρησιμοποίησης προϊόντων που διαθέτουν υψηλές δυνατότητες ανάκτησης κρίσιμων πρώτων υλών
– παροχή κινήτρων για την ανάκτηση δευτερογενών κρίσιμων πρώτων υλών από απόβλητα
– εντοπισμός εγκαταστάσεων εξορυκτικών αποβλήτων όπου μπορούν να ανακτηθούν δευτερογενείς πρώτες ύλες
– προώθηση της ανάκτησης μαγνητών από προϊόντα στο τέλος του κύκλου ζωής τους
– λαμβάνοντας υπόψη τα διαφορετικά διοικητικά συστήματα κάθε χώρας, επιτρέπει στα κράτη μέλη να ορίσουν ένα ή περισσότερα σημεία επαφής (για παράδειγμα ανά περιφέρεια). Ωστόσο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνδράμουν τους φορείς υλοποίησης έργων ώστε τα καθορισμένα σημεία επαφής να κατονομάζονται σε έναν ad hoc δικτυακό τόπο
– διευκολύνει τις διαδικασίες αδειοδότησης για στρατηγικά έργα
– εξαιρεί τα κράτη μέλη όπου οι γεωλογικές συνθήκες δεν είναι πρόσφορες, εφόσον υποβληθούν σχετικά αποδεικτικά στοιχεία, από την υποχρέωση να υλοποιούν εθνικά προγράμματα εξερεύνησης
– διασφαλίζει την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς μέσω αυστηρότερων υποχρεώσεων ελέγχου όσον αφορά τον ανταγωνισμό και την ελεύθερη κυκλοφορία των πρώτων υλών
– τέλος, αποσαφηνίζει τους ρόλους του συμβουλίου κρίσιμων πρώτων υλών, ευθυγραμμίζοντάς το περισσότερο με άλλους παρόμοιους φορείς (π.χ. το συμβούλιο της πράξης για τα μικροκυκλώματα). Δημιουργεί επίσης μια υποομάδα στο πλαίσιο του συμβουλίου για τη συζήτηση θεμάτων που σχετίζονται με την ενημέρωση και αποδοχή από το κοινό των έργων κρίσιμων πρώτων υλών και μια άλλη ομάδα αρμόδια για τη συζήτηση μέτρων για την προώθηση της κυκλικότητας, της αποδοτικής χρήσης των πόρων και της υποκατάστασης των κρίσιμων πρώτων υλών.
Επόμενα βήματα
Με την εντολή που συμφωνήθηκε σήμερα επισημοποιείται η διαπραγματευτική θέση του Συμβουλίου. Παρέχεται στην Προεδρία του Συμβουλίου εντολή για διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι οποίες θα αρχίσουν μόλις το Κοινοβούλιο καθορίσει τη δική του θέση.
Πηγή και Εικόνα: consilium.europa.eu
