Οι περισσότερες χώρες της ΕΕ έχουν νόμους για την αντιμετώπιση της βίας που στρέφεται κατά ατόμων λόγω του φύλου τους ή των σεξουαλικών τους προτιμήσεων. Ωστόσο, η ανυπαρξία κοινού ορισμού της έμφυλης βίας και κοινών κανόνων για την αντιμετώπισή της συμβάλουν στη διαιώνιση του προβλήματος. Γι’ αυτό και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει επανειλημμένως ζητήσει τη θέσπιση αυστηρότερων κανόνων.

Μολονότι τα θύματα είναι στην πλειονότητά τους γυναίκες και κορίτσια, υπάρχουν επίσης περιπτώσεις όπου τα θύματα είναι άνδρες και άτομα ΛΟΑΔΜ+. Οι επιπτώσεις του φαινομένου απαντώνται τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο της οικογένειας, της κοινότητας και της οικονομίας.

Μάθετε τι κάνει το Κοινοβούλιο για μια πιο Κοινωνική Ευρώπη.

Κανόνες ποινικοποίησης της έμφυλης βίας

Τον Σεπτέμβριο του 2021, οι ευρωβουλευτές κάλεσαν την Επιτροπή να συμπεριλάβει τη βία λόγω φύλου ως έγκλημα στο ευρωπαϊκό δίκαιο, στην ίδια κατηγορία με εγκλήματα όπως το εμπόριο ανθρώπων, ναρκωτικών και όπλων, το ηλεκτρονικό έγκλημα και η τρομοκρατία, εξασφαλίζοντας κοινούς νομικούς ορισμούς, πρότυπα και ελάχιστες ποινικές κυρώσεις σε όλα τα κράτη μέλη. Στόχος τους είναι η καλύτερη καταπολέμηση της έμφυλης βίας σε όλη την ΕΕ.

Η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί συνέχεια της έκκλησης που απηύθυνε το Κοινοβούλιο τον Φεβρουάριο, ζητώντας τη θέσπιση ευρωπαϊκής οδηγίας για την πρόληψη και καταπολέμηση κάθε μορφής έμφυλης βίας. Οι ευρωβουλευτές είχαν τότε τονίσει την ανάγκη θέσπισης «ευρωπαϊκού πρωτοκόλλου σχετικά με την έμφυλη βία σε περιόδους κρίσης» με στόχο την αντιμετώπιση του προβλήματος και τη στήριξη των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας. Οι υπηρεσίες προστασίας, όπως οι τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας, η παροχή ασφαλούς στέγασης και φροντίδας στα θύματα πρέπει να συμπεριληφθούν ως «βασικές υπηρεσίες» στο εν λόγω σχέδιο σε κάθε χώρα της ΕΕ, σύμφωνα με το Κοινοβούλιο.

Δείτε το γράφημά μας σχετικά με τον αντίκτυπο του COVID-19 στις γυναίκες.

Βία μεταξύ συντρόφων

Το 22% των γυναικών εκτιμάται ότι έχει πέσει θύμα σωματικής και/ή σεξουαλικής βίας και το 43% έχει βιώσει ψυχολογική βία. Η πλειοψηφία αυτών των περιστατικών δεν καταγγέλλεται.

Τα περιστατικά βίας μεταξύ στενών συντρόφων, τα οποία αυξήθηκαν σημαντικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας, έχουν αντίκτυπο σε όλη την οικογένεια. Τον Οκτώβριο του 2021, το Κοινοβούλιο ζήτησε τη λήψη άμεσων μέτρων για την προστασία των θυμάτων ενδοσυντροφικής βίας στο πλαίσιο διαμαχών για την επιμέλεια τέκνων. Επιπλέον, κατά την εξέταση υποθέσεων επιμέλειας, οι ακροάσεις θα πρέπει να διεξάγονται σε περιβάλλον φιλικό προς τα παιδιά από ειδικούς. Οι ευρωβουλευτές κάλεσαν επίσης τα κράτη μέλη να βοηθήσουν τα θύματα να επιτύχουν οικονομική ανεξαρτησία, επιτρέποντας στις γυναίκες να εγκαταλείψουν καταχρηστικές και βίαιες σχέσεις.

Κατά τη σύνοδο ολομέλειας του Απριλίου 2022, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν από την Επιτροπή να προτείνει δέσμη κοινών κατευθυντήριων γραμμών για την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού στα πλαίσια διαδικασιών αστικού, διοικητικού και οικογενειακού δικαίου. Σύμφωνα με το ψήφισμα, η ακρόαση του ανηλίκου πρέπει να διεξάγεται είτε από δικαστή είτε από εκπαιδευμένο εμπειρογνώμονα και δεν πρέπει να του ασκείται πίεση, μεταξύ άλλων και από τους γονείς. Το Κοινοβούλιο κάλεσε επίσης τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν αποτελεσματικά τις δικαστικές αποφάσεις σε διασυνοριακές οικογενειακές διαφορές που αφορούν παιδιά, ιδίως σε υποθέσεις που αφορούν απαγωγές παιδιών από γονείς, λαμβάνοντας πάντα υπόψη το συμφέρον του παιδιού.

Σεξουαλική παρενόχληση και βία στον κυβερνοχώρο

Η πανδημία του κορονοϊού έχει οδηγήσει σε δραματική αύξηση της βίας κατά των γυναικών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στο διαδίκτυο γενικότερα. Τον Δεκέμβριο του 2021, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν έναν κοινό ορισμό για την έμφυλη βία στον κυβερνοχώρο σε επίπεδο ποινικού δικαίου, καθώς και εναρμονισμένες ελάχιστες και μέγιστες ποινές. Το αίτημα βασίζεται σε έκθεση του 2016 για τη διαδικτυακή παρενόχληση.

Ο ενδεικτικός κατάλογος των πράξεων που θα πρέπει να καλύπτει η νομοθεσία περιλαμβάνει την παρενόχληση στον κυβερνοχώρο, τη διαδικτυακή παρακολούθηση, τις παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής, την καταγραφή και ανταλλαγή εικόνων σεξουαλικής επίθεσης, τον εξ αποστάσεως έλεγχο ή την παρακολούθηση (συμπεριλαμβανομένων των εφαρμογών κατασκοπείας / «spy apps»), τις απειλές και εκκλήσεις για άσκηση βίας, τη σεξιστική ρητορική μίσους, την προτροπή σε αυτοτραυματισμό, την παράνομη πρόσβαση σε μηνύματα ή λογαριασμούς μέσων κοινωνικής δικτύωσης, την παράβαση των δικαστικών απαγορεύσεων επικοινωνίας και την εμπορία ανθρώπων.

Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης

Η ολοκλήρωση της προσχώρησης της ΕΕ στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας εξακολουθεί να αποτελεί πολιτική προτεραιότητα. ‘Ολα τα κράτη μέλη έχουν υπογράψει τη Σύμβαση, ορισμένα όμως δεν την έχουν επικυρώσει ακόμα. Τον Ιανουάριο του 2021, το Κοινοβούλιο χαιρέτισε την πρόθεση της Επιτροπής να προτείνει μέτρα για την επίτευξη των στόχων της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης μέσα το 2021 αν τα εν λόγω κράτη μέλη συνεχίσουν να παρεμποδίζουν την επικύρωσή της από την ΕΕ.

Ακρωτηριασμός γυναικείων γεννητικών οργάνων

Το Κοινοβούλιο έχει υιοθετήσει νόμους και ψηφίσματα για να βοηθήσει στην εξάλειψη του ακρωτηριασμού γυναικείων γεννητικών οργάνων (ΑΓΓΟ) παγκοσμίως. Αν και η συγκεκριμένη τακτική είναι παράνομη στην ΕΕ και τα κράτη-μέλη διώκουν τέτοιες πρακτικές, εκτιμάται ότι περίπου 600.000 γυναίκες που ζουν στην Ευρώπη έχουν υποβληθεί σε ακρωτηριασμό των γεννητικών τους οργάνων και άλλα 180.000 κορίτσια διατρέχουν υψηλό κίνδυνο.

Το 2019, «Οι Αναστηλωτές» (The Restorers), μια ομάδα πέντε φοιτητών από την Κένυα, οι οποίοι έχουν αναπτύξει μια εφαρμογή βοηθώντας τα κορίτσια να αντιμετωπίσουν τον ΑΓΓΟ, ήταν μεταξύ των φιναλίστ για το βραβείο Ζαχάρωφ για την ελευθερία της σκέψης του ΕΚ.

Το 2014, το Κοινοβούλιο απένειμε το βραβείο Ζαχάρωφ στον γυναικολόγο Ντένις Μουκουέγκε για το έργο που έχει προσφέρει βοηθώντας χιλιάδες γυναίκες που έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής βίας και ομαδικού βιασμού στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.

Γυναίκες: τα κύρια θύματα

-1 στις 3 γυναίκες στην ΕΕ έχει πέσει θύμα σωματικής και/ή σεξουαλικής βίας από την ηλικία των 15 ετών

-Πάνω από το ήμισυ των γυναικών έχει υποστεί σεξουαλική παρενόχληση

-Μία στις πέντε σχεδόν γυναίκες έχει υποστεί σωματική και/ή σεξουαλική βία από νυν ή τέως σύντροφο,