Πλαστικά απόβλητα και ανακύκλωση στην ΕΕ: γεγονότα και αριθμητικά στοιχεία

Η παγκόσμια παραγωγή πλαστικών έχει αυξηθεί εκθετικά μέσα σε λίγες δεκαετίες – από 1,5 εκατ. τόνους το 1950 σε 359 εκατ. τόνους το 2018 – όπως και η ποσότητα των πλαστικών αποβλήτων. Μετά την απότοµη πτώση της παραγωγής το πρώτο εξάμηνο του 2020 λόγω της πανδημίας του κορονοϊου, η παραγωγή ανέκαμψε το δεύτερο μισό του έτους.

Η ΕΕ λαμβάνει ήδη μέτρα για τη μείωση της ποσότητας των πλαστικών αποβλήτων, αλλά τι συμβαίνει για τα απόβλητα που συνεχίζουν να παράγονται παρά τις τρέχουσες προσπάθειες; Και πώς μπορούν να αυξηθούν τα ποσοστά ανακύκλωσης των πλαστικών;

Επεξεργασία των πλαστικών αποβλήτων στην Ευρώπη

Στην Ευρώπη, η ανάκτηση ενέργειας είναι ο πιο ευρέως χρησιμοποιούμενος τρόπος για τη διάθεση των πλαστικών αποβλήτων, με δεύτερο την ανακύκλωση. Περίπου το 25% του συνόλου των παραγόμενων πλαστικών αποβλήτων υφίσταται υγειονοµική ταφή.

Το ήμισυ των πλαστικών που συλλέγονται για ανακύκλωση εξάγεται προς επεξεργασία σε χώρες εκτός της ΕΕ.

Οι λόγοι για την εξαγωγή περιλαμβάνουν την έλλειψη ικανότητας, τεχνολογίας ή οικονομικών πόρων για την επεξεργασία των αποβλήτων σε τοπικό επίπεδο. Προηγουμένως, ένα σημαντικό μέρος των εξαγόμενων πλαστικών αποβλήτων μεταφερόταν στην Κίνα, αλλά η επιβολή πρόσφατων περιορισμών στις εισαγωγές πλαστικών αποβλήτων στη χώρα ενδέχεται να μειώσει περαιτέρω τις ευρωπαϊκές εξαγωγές. Το γεγονός αυτό ενέχει τον κίνδυνο αύξησης της αποτέφρωσης και της υγειονομικής ταφής πλαστικών αποβλήτων στην Ευρώπη. Εν των μεταξύ, η Ευρώπη προσπαθεί να βρει κυκλικούς και οικολογικούς τρόπους διαχείρισης των πλαστικών αποβλήτων.

Το χαμηλό ποσοστό ανακύκλωσης πλαστικών στην ΕΕ σημαίνει μεγάλες απώλειες για την οικονομία καθώς και για το περιβάλλον. Εκτιμάται ότι το 95 % της αξίας του πλαστικού υλικού συσκευασίας χάνεται για την οικονομία μετά τον σύντομο κύκλο πρώτης χρήσης.

Υπολογίζεται ότι το 2019 η παραγωγή και αποτέφρωση πλαστικών αποβλήτων απελευθέρωσε 850 εκατ. τόνους αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Οι εκπομπές αυτές θα μπορούσαν να φθάσουν τους 2,8 δισ. τόνους μέχρι το 2050, μέρος των οποίων θα μπορούσε να αποφευχθεί μέσω καλύτερης ανακύκλωσης.

Διαβάστε περισσότερα σχετικά με τη διαχείριση αποβλήτων στην ΕΕ.

Προβλήματα με την ανακύκλωση πλαστικών

Τα κύρια θέματα που περιπλέκουν την ανακύκλωση πλαστικών είναι η ποιότητα και η τιμή του ανακυκλωμένου προϊόντος, σε σύγκριση με το αντίστοιχο μη ανακυκλούμενο. Η μεταποίηση των πλαστικών απαιτεί μεγάλες ποσότητες ανακυκλωμένων πλαστικών, κατασκευασμένων με αυστηρά ελεγχόμενες προδιαγραφές και σε ανταγωνιστική τιμή.

Ωστόσο, δεδομένου ότι τα πλαστικά είναι εύκολα προσαρμοσμένα στις ανάγκες (λειτουργικές ή αισθητικές) κάθε κατασκευαστή, η ποικιλία των πρώτων υλών περιπλέκει τη διαδικασία ανακύκλωσης, καθιστώντας την δαπανηρή, και επηρεάζει την ποιότητα του τελικού προϊόντος. Κατά συνέπεια, η ζήτηση για ανακυκλωμένα πλαστικά σημείωνει σημαντική αύξηση, αν και το 2018 αντιπροσώπευε μόνο το 6 % της ζήτησης πλαστικών στην Ευρώπη.

Ενημερωθείτε σχετικά με το σχέδιο δράσης της ΕΕ για τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία έως το 2050, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης πλαστικών αποβλήτων.

Λύσεις της ΕΕ για την αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης

Τον Μάιο του 2018, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για τη μείωση των θαλάσσιων πλαστικών απορριμμάτων. Η πρόταση προβλέπει την απαγόρευση της παραγωγής 10 πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης που συναντώνται στις παραλίες από τις 3 Ιουλίου 2021.

Τον Νοέμβριο του 2022, η Επιτροπή πρότεινε νέους κανόνες για τις συσκευασίες σε επίπεδο ΕΕ, που στοχεύουν στη βελτίωση του σχεδιασμού συσκευασιών, την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης προϊόντων. Ζητούν επίσης την μετάβαση προς τα πλαστικά βιολογικής προέλευσης, τα λιπασματοποιήσιμα και τα βιοαποδομήσιμα πλαστικά.

Μάθετε πώς η ΕΕ θέλει να επιτύχει μια κυκλική οικονομία έως το 2050. 

Το 55% των απορριμμάτων πλαστικών συσκευασιών αναμένεται να έχει ανακυκλωθεί μέχρι το 2030, στα πλαίσια της Πράσινης Συμφωνίας. Αυτό απαιτεί όχι μόνο τη βελτίωση του σχεδιασμού τους ώστε να είναι κατάλληλα για ανακύκλωση, αλλά, σύμφωνα με τους ευρωβουλευτές, και μέτρα για την τόνωση της αγοράς ανακυκλωμένων πλαστικών.

Στα μέτρα αυτά μπορεί να περιλαμβάνονται :

-η δημιουργία ποιοτικών προτύπων για τις δευτερογενείς πλαστικές ύλες

-η ενθάρρυνση της πιστοποίησης προκειμένου να αυξηθεί η εμπιστοσύνη τόσο της βιομηχανίας όσο και των καταναλωτών

-η θέσπιση υποχρεωτικών κανόνων για το ελάχιστο ανακυκλωμένο περιεχόμενο σε ορισμένα προϊόντα

-η ενθάρρυνση των κρατών μελών να εξετάσουν το ενδεχόμενο μείωσης του ΦΠΑ στα ανακυκλωμένα προϊόντα

Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έλαβε μέτρα για τον περιορισμό της χρήσης πλαστικών σακουλών στην ΕΕ το 2015.

Οι ευρωβουλευτές του ΕΚ κάλεσαν επίσης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναλάβει δράση κατά των μικροπλαστικών.

Μάθετε περισσότερα σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ για τη μείωση των πλαστικών αποβλήτων.

Πηγή: europarl.europa.eu

Φωτογραφία: Sigmund on Unsplash