Οι εμπορικές συμφωνίες αποτελούν μία από τις βασικές συνιστώσες της εμπορικής πολιτικής της ΕΕ καθώς αποτελούν κινητήρια δύναμη για την οικονομική ανάπτυξη. Το 2020, η ΕΕ ήταν δεύτερη σε εξαγωγές αγαθών στον κόσμο (15%) μετά την Κίνα (18%) αλλά πριν τις ΗΠΑ (10%). Ήταν, επίσης για το 2020, ο τρίτος μεγαλύτερος εισαγωγέας αγαθών (13%) μετά τις ΗΠΑ (16%) και την Κίνα (14%). Οι νέες συμφωνίες δημιουργούν νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας και δημιουργούν χαμηλότερες τιμές και περισσότερη ποικιλία για τους καταναλωτές.

Υπάρχουν ανησυχίες ότι η αύξηση του ανταγωνισμού που υπάρχει εξαιτίας τέτοιων συμφωνιών οδηγεί στην μείωση θέσεων εργασίας σε ορισμένους τομείς. Ωστόσο, οι εμπορικές συμφωνίες μέχρι σήμερα αυξάνουν τις θέσεις εργασίας και δεν τις μειώνουν. Επίσης, πολλοί ανησυχούν ότι λόγω της αυξημένης προσφοράς μπορεί να πέσει η ποιότητα σε ορισμένα προϊόντα, όπως είναι τα τρόφιμα αλλά και πάλι η ΕΕ έχει κανόνες που ορίζουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις για την κυκλοφορία προϊόντων στην αγορά της.

Είδη συμφωνιών

Η ΕΕ μπορεί να συνάψει διαφορετικού είδους συμφωνίες με τρίτες χώρες. Αυτές μπορούν να επικεντρωθούν στη μείωση ή την εξάλειψη των δασμολογικών φραγμών, τη δημιουργία τελωνειακής ένωσης με την άρση των τελωνειακών δασμών ή και τη θέσπιση κοινού δασμολογίου για τις ξένες εισαγωγές.

Επίσης, μπορεί να αφορούν επενδύσεις αλλά και την επίλυση διαφορών στον τομέα των επενδύσεων, όπως για παράδειγμα, όταν μια επιχείρηση θεωρεί  ότι η απόφαση μιας κυβέρνησης επηρεάζει τις επενδύσεις της στη χώρα αυτή.

Οι συμφωνίες μπορούν επίσης να συμβάλουν στην προστασία των παραδοσιακών ευρωπαϊκών τροφίμων, οδηγώντας τις χώρες στην αναγνώριση των γεωγραφικών ενδείξεων. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να χρσιμοποιηθούν συγκεκριμένες περιγραφές για αυτά τα προϊόντα, εκτός και εάν αυτά παράγονται στην περιοχή και τον αντίστοιχο παραδοσακιακό τρόπο. Αυτό ισχύει για προϊόντα όπως η γαλλική σαμπάνια, η ελληνική φέτα και οι ελιές καλαμάτας.

Ευρώπη

Η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο σύναψαν συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας η οποία θέτει όρους εμπορικών συναλλαγών (όπως μηδενικούς δασμούς) και τους κανόνες δίκαιου ανταγωνισμού.

Βόρεια Αμερική

Η εμπορική συμφωνία της ΕΕ είναι αυτή με τον Καναδά, γνωστή ως Συνολική Οικονομική και Εμπορική Συμφωνία (ΣΟΕΣ/CETA), τέθηκε προσωρινά σε ισχύ στις 21 Σεπτεμβρίου 2017 και θα τεθεί σε πλήρη ισχύα φού επικυρωθεί από όλες τις χώρες της ΕΕ.

Όσον αφορά τις ΗΠΑ, το Συμβούλιο της ΕΕ ενέκρινε εντολή διαπραγμάτευσης συμφωνίας για την κατάργηση τωv δασμώv τωv βιoμηχαvικώv πρoϊόvτωv και την αµοιβαία αναγνώριση της διαπίστωσης της συµµόρφωσης. Τα επόμενα βήματα παραµένουν σε εκκρεµότητα. Τον Ιούνιο, η ΕΕ και οι ΗΠΑ εγκαινίασαν το Συμβούλιο ΕΕ-ΗΠΑ για το εμπόριο και την τεχνολογία, στόχος του οποίου είναι η ενίσχυση της συνεργασίας στο παγκόσμιο εμπόριο, σε οικονομικά και τεχνολογικά ζητήματα καθώς και στην εμβάθυνση των εμπορικών και οικονομικών τους σχέσων.

Ασία

Η οικονομική εταιρική σχέση μεταξύ ΕΕ και Ιαπωνίας τέθηκε σε ισχύ την 1η Φεβρουαρίου του 2019. Η συμφωνία με το Βιετνάμ τέθηκε σε ισχύ το 2020.

Με την Κίνα δεν υπάρχουν εμπορικές διαπραγματεύσεις αλλά διεξάγονται συζητήσεις για τη σύναψη συνολικής επενδυτική συμφωνίας μεταξύ των δύο πλευρών. Το Σεπτέμβριο του 2020, η ΕΕ και η Κίνα κατέληξαν σε συμφωνία για την αμοιβαία προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων100 ευρωπαϊκών προϊόντων και 100 κινεζικών προϊόντων. Το Κοινοβούλιο ενέκρινε τη συμωνία στις 11 Νοεμβρίου 2020. Η συμφωνία αναμένεται να επεκταθεί και σε άλλα 175 ευρωπαϊκά και κινέζικα προϊόντα τα επόμενα τέσσερα χρόνια.

Ωκεανία

Τον Ιούνιο του 2022, η ΕΕ και η Νέα Ζηλανδία κατέληξαν σε συμφωνία ελεύθερου εμπορίου η οποία θα πρέπει να εγκριθεί από το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για να μπορέσει να τεθεί σε ισχύ.

Τον Ιούνιο του 2018 ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις για μια ολοκληρωμένη εμπορική συμφωνία με την Αυστραλία.

Λατινική Αμερική

Τον Ιούνιο του 2019 επετεύχθη κατ’ αρχήν συμφωνία με τις χώρες της Mercosur (Αργεντινή, Βραζιλία, Παραγουάη και Ουρουγουάη) η οποία, ωστόσο, υπόκειται στην έγκριση του Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου.

Οι διαπραγματεύσεις για τον εκσυγχρονισμό της Συνολικής Συμφωνίας ΕΕ – Μεξικού ξεκίνησαν τον Ιούνιο του 2016. Η πολιτική συμφωνία επετεύχθη τον Απρίλιο του 2018. Απαιτείται όμως η έγκρισή της από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο για να μπορέσει να τεθεί σε ισχύ.

Νότια Μεσόγειος και Μέση Ανατολή

Πολλές συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένων συμφωνιών σύνδεσης για την ενίσχυση των εμπορικών συναλλαγών, βρίσκονται σήμερα υπό διαπραγμάτευση με τη Νότια Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Πραγματοποιούνται, επίσης, συνομιλίες για την επέκτασή τους στους τομείς της γεωργίας και της βιομηχανίας με μεμονωμένες χώρες.

Ο ρόλος του ΕΚ

Από τότε που τέθηκε σε ισχύ η Συνθήκη της Λισαβόνας το 2009, οι εμπορικές συμφωνίες χρειάζονται την έγκριση του ΕΚ πριν τεθούν σε ισχύ, ενώ είναι απαραίτητη η συνεχής ενημέρωση των ευρωβουλευτών για την πορεία των διαπραγματεύσεων.

Οι ευρωβουλευτές έχουν ήδη δείξει ότι δεν διστάζουν να θέσουν βέτο σε συμφωνίες που τίθενται υπό αμφισβήτηση, όπως για παράδειγμα η Εμπορική Συμφωνία Κατά της Παραποίησης γνωστή και ως (ACTA), την οποία και απέρριψαν.

Δείτε το γράφημά μας σχετικά με τη θέση της ΕΕ στο παγκόσμια εμπόριο.