Κανονισμός για τον οικολογικό σχεδιασμό: Το Συμβούλιο καθορίζει τη θέση του

Το Συμβούλιο καθόρισε τη θέση του («γενική προσέγγιση») σχετικά με τον προτεινόμενο κανονισμό για τη θέσπιση πλαισίου για τον καθορισμό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού όσον αφορά τα βιώσιμα προϊόντα. Ο νέος κανονισμός θα αντικαταστήσει την ισχύουσα οδηγία του 2009 και θα διευρύνει το πεδίο εφαρμογής ώστε να συμπεριληφθούν απαιτήσεις περιβαλλοντικής βιωσιμότητας για όλα σχεδόν τα είδη προϊόντων που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ. Θεσπίζει «ψηφιακό διαβατήριο προϊόντος» και καθορίζει κανόνες σχετικά με τη διαφάνεια και την απαγόρευση της καταστροφής μη πωληθέντων καταναλωτικών προϊόντων.

Η θέση του Συμβουλίου βελτιώνει το πλαίσιο για την εξουσιοδότηση της Επιτροπής να θεσπίζει απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασμού και ενισχύει τη φιλοδοξία του κανονισμού αυτού μέσω της άμεσης απαγόρευσης της καταστροφής μη πωληθέντων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων (με εξαίρεση τις πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις και με μεταβατική περίοδο για τις μεσαίες επιχειρήσεις). Εξαιρούνται τα μηχανοκίνητα οχήματα από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας και παρέχεται στις εταιρείες ένα ελάχιστο χρονικό διάστημα για να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις που καθορίζει η Επιτροπή.

«Εάν πραγματικά θέλουμε βιώσιμα ευρωπαϊκά προϊόντα στην αγορά, πρέπει να αντιμετωπίσουμε το θέμα στην πηγή του, δηλαδή από τον σχεδιασμό τους. Ο κανονισμός για τον οικολογικό σχεδιασμό θα διασφαλίσει ότι τα προϊόντα που πωλούνται στην αγορά της ΕΕ είναι κατάλληλα και έτοιμα για την πράσινη μετάβαση.»
-Ebba Busch, Υπουργός Ενέργειας, Επιχειρήσεων και Βιομηχανίας και Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης της Σουηδίας

Οικολογικές απαιτήσεις και ψηφιακό διαβατήριο

Ο κανονισμός για τον οικολογικό σχεδιασμό θα εφαρμόζεται σε όλες σχεδόν τις κατηγορίες προϊόντων. Θεσπίζει εναρμονισμένο πλαίσιο για τον καθορισμό απαιτήσεων για συγκεκριμένες ομάδες προϊόντων, ώστε τα προϊόντα αυτά να καταστούν αποδοτικά ως προς την ενέργεια και τους πόρους (όπως στην ισχύουσα οδηγία του 2009), αλλά και πιο ανθεκτικά, αξιόπιστα, επαναχρησιμοποιήσιμα, αναβαθμίσιμα, επισκευάσιμα και ευκολότερα στην ανακύκλωση και τη συντήρηση. Η Επιτροπή μπορεί να προτείνει νέες απαιτήσεις μέσω κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων όταν το απαιτούν νέα είδη προϊόντων ή τεχνολογιών.

Ο κανονισμός αποσκοπεί επίσης στη διευκόλυνση της κυκλοφορίας των εν λόγω προϊόντων στην ενιαία αγορά. Το νέο «ψηφιακό διαβατήριο προϊόντος» θα παρέχει πληροφορίες σχετικά με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα των προϊόντων. Θα βοηθά τόσο τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις να κάνουν συνειδητές επιλογές όταν αγοράζουν προϊόντα όσο και τις δημόσιες αρχές να διενεργούν καλύτερα εξακριβώσεις και ελέγχους. Η πρόταση θεσπίζει επίσης διατάξεις σχετικά με τη διαφάνεια και την πρόληψη της καταστροφής μη πωληθέντων καταναλωτικών προϊόντων και τις οικολογικές δημόσιες συμβάσεις.

Η θέση του Συμβουλίου

Η θέση του Συμβουλίου διευκρινίζει τον τρόπο με τον οποίο οι εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, αλλά και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, όπως η βιομηχανία, θα πρέπει να συμμετέχουν στην ανάπτυξη των μελλοντικών απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού. Αποσαφηνίζει επίσης τα κριτήρια και τις πτυχές που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη πριν από την ανάπτυξη απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού.

Η γενική προσέγγιση εισάγει άμεση απαγόρευση της καταστροφής κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, υποδημάτων και ειδών ένδυσης, με 4ετή εξαίρεση για τις μεσαίες επιχειρήσεις και γενική εξαίρεση για τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις. Με την απαγόρευση επιδιώκεται η μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της παραγωγής ενδυμάτων ή αξεσουάρ που δεν χρησιμοποιούνται ποτέ, ιδίως μετά την ταχεία αύξηση των διαδικτυακών πωλήσεων. Αυτό ισοδυναμεί με απώλεια πολύτιμων οικονομικών πόρων, καθώς τα εμπορεύματα παράγονται, μεταφέρονται και στη συνέχεια καταστρέφονται χωρίς ποτέ να χρησιμοποιούνται για τον σκοπό για τον οποίο προορίζονται.

Η θέση του Συμβουλίου εξαιρεί τα μηχανοκίνητα οχήματα από τις ομάδες προϊόντων που καλύπτονται από την οδηγία, δεδομένου ότι υπάρχουν ειδικές νομοθετικές πράξεις που αφορούν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των αυτοκινήτων.

Τέλος, η γενική προσέγγιση του Συμβουλίου προβλέπει ελάχιστη μεταβατική περίοδο 18 μηνών μετά την έναρξη ισχύος της κατ’ εξουσιοδότηση πράξης για τον καθορισμό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού προτού αυτή τεθεί σε εφαρμογή, παρέχοντας έτσι στους οικονομικούς φορείς χρόνο για να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις. Τα κράτη μέλη έχουν επίσης στη διάθεσή τους 2 έτη για να προσαρμόσουν και να θεσπίσουν τα αναγκαία εθνικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν την εποπτεία της αγοράς και τα πρόστιμα.

Ιστορικό

Με την ισχύουσα οδηγία 2009/125/ΕΚ για τον οικολογικό σχεδιασμό θεσπίστηκαν απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης για 31 ομάδες προϊόντων. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Επιτροπής, αυτό οδήγησε σε εξοικονόμηση 120 δισ. € σε ενεργειακές δαπάνες και σε μείωση κατά 10 % της ετήσιας κατανάλωσης ενέργειας από τα προϊόντα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της. Η νέα πρόταση βασίζεται στην υφιστάμενη οδηγία για τον οικολογικό σχεδιασμό, αλλά την επεκτείνει ώστε να καλύψει τις περισσότερες κατηγορίες προϊόντων (εξαιρούνται μόνον τα τρόφιμα, οι ζωοτροφές, τα φάρμακα και τα κτηνιατρικά προϊόντα και τα μηχανοκίνητα οχήματα) και θα περιλαμβάνει επίσης απαιτήσεις που αφορούν την ανθεκτικότητα, τη δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης, τη δυνατότητα αναβάθμισης και τη δυνατότητα επισκευής των προϊόντων· την παρουσία ουσιών που εμποδίζουν την κυκλικότητα· την ενεργειακή απόδοση και την αποδοτική χρήση των πόρων· το ανακυκλωμένο περιεχόμενο, την ανακατασκευή και την ανακύκλωση· το αποτύπωμα άνθρακα και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα και απαιτήσεις παροχής πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένου του ψηφιακού διαβατηρίου προϊόντος.

Επόμενα βήματα

Με τη γενική προσέγγιση που συμφωνήθηκε σήμερα επισημοποιείται η διαπραγματευτική θέση του Συμβουλίου. Παρέχεται στην Προεδρία του Συμβουλίου εντολή για διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι οποίες θα αρχίσουν μόλις το Κοινοβούλιο εγκρίνει τη θέση του.

Πηγή: consilium.europa.eu
Εικόνα:Guillaume Périgois on Unsplash