Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή ψηφίζει υπέρ αξιοπρεπούς ελάχιστου εισοδήματος, υποστηριζόμενου από την ΕΕ, για όλους τους πολίτες της που το έχουν ανάγκη

Στις 20 Φεβρουαρίου, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) υιοθέτησε τη γνωμοδότηση με θέμα «Για μία ευρωπαϊκή οδηγία-πλαίσιο σχετικά με τη θέσπιση ελάχιστου εισοδήματος», στην οποία ζητούσε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη θέσπιση δεσμευτικού ενωσιακού πλαισίου για την καθιέρωση επαρκούς ελάχιστου εισοδήματος σε όλη την Ευρώπη, προσαρμοσμένου στο βιοτικό επίπεδο κάθε κράτους μέλους.

Σύμφωνα με την ΕΟΚΕ, ένα δεσμευτικό ενωσιακό πλαίσιο υπό μορφή οδηγίας είναι αναγκαίο για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του σοβαρού και χρόνιου προβλήματος της φτώχειας στην Ευρώπη, καθώς και για την αποκατάσταση της αξιοπιστίας της Ένωσης, δεδομένου ότι οι δεσμεύσεις της ΕΕ για τη μείωση του αριθμού των πολιτών της ΕΕ που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας κατά 20 εκατομμύρια απέτυχαν σε μεγάλο βαθμό.

Το υφιστάμενο εργαλείο αντιμετώπισης της φτώχειας είναι η ανοιχτή μέθοδος συντονισμού (ΑΜΣ), η οποία δεν έχει όμως ανταποκριθεί στις προσδοκίες. Η ΑΜΣ απέτυχε να εξασφαλίσει επαρκές ελάχιστο εισόδημα σε όλες τις χώρες της ΕΕ, με αποτέλεσμα τη συνέχιση της διεύρυνσης των ανισοτήτων εντός και μεταξύ των κρατών μελών, πράγμα που δημιουργεί μείζον πρόβλημα για την αξιοπιστία της ΕΕ, ανέφερε η ΕΟΚΕ στη γνωμοδότησή της.

Με εισηγητή τον κ. Γιώργο Ντάση, μέλος της Ομάδας Εργαζομένων και πρώην Πρόεδρο της ΕΟΚΕ, η γνωμοδότηση πρωτοβουλίας εγκρίθηκε στη σύνοδο ολομέλειας της ΕΟΚΕ τον Φεβρουάριο με 158 ψήφους υπέρ, 81 ψήφους κατά και 12 αποχές.

Ο κ. Ντάσης δήλωσε ότι ένα δεσμευτικό νομικό μέσο για ένα αξιοπρεπές ελάχιστο εισόδημα αποτελεί μέτρο αλληλεγγύης που συνάδει με τον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων και με άλλα νομικά κείμενα, στόχος των οποίων είναι η εξασφάλιση αξιοπρεπούς ζωής για όλους τους πολίτες της ΕΕ και η καταπολέμηση των ανισοτήτων και του κοινωνικού αποκλεισμού. Αποτελεί επίσης δοκιμασία για την ΕΕ, η οποία πρέπει να δείξει ότι «είναι εδώ για όλους τους πολίτες της», διαφορετικά ο ίδιος ο λόγος ύπαρξής της θα μπορούσε να τεθεί εν αμφιβόλω.

«Το ζήτημα του ελάχιστου εισοδήματος είναι πρώτα απ’ όλα άκρως πολιτικό. Πρόκειται για επιλογή που εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Ένωσης και η Επιτροπή δεν μπορεί να κρύβεται πίσω από την αρχή της επικουρικότητας ―που χρησιμοποιείται λανθασμένα στην προκειμένη περίπτωση ― για να αποφασίζει ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα για ένα τόσο σημαντικό πρόβλημα που επηρεάζει την αξιοπρέπεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα», υποστήριξε ο κ. Ντάσης.

Η έλλειψη πρωτοβουλίας της Επιτροπής θα ήταν συνεπώς απαράδεκτη και θα καθιστούσε το εγχείρημα της ΕΕ ακατανόητο και ανάξιο υποστήριξης στα μάτια των πολιτών. Η χρήση δεσμευτικού μέσου της ΕΕ είναι απαραίτητη προκειμένου να επιτευχθούν αξιοπρεπή προγράμματα ελάχιστου εισοδήματος. Για να είναι «αξιοπρεπή», τα προγράμματα αυτά πρέπει να είναι κατάλληλα, προσβάσιμα και σύμφωνα με το μέσο κόστος διαβίωσης σε κάθε κράτος μέλος.

«Είναι σημαντικό η Ένωση να κάνει κάτι χειροπιαστό για αυτούς που στερούνται τα πάντα. Αν αδιαφορήσουμε τώρα για τη δυστυχία τους, αύριο ίσως να είναι πολύ αργά», προειδοποίησε ο κ. Ντάσης.

Η γνωμοδότηση, ωστόσο, συνάντησε αντίσταση από μια άλλη ομάδα της ΕΟΚΕ, που εκπροσωπεί τους εργοδότες της Ευρώπης, και η οποία κατέθεσε αντιγνωμοδότηση. Ειδικότερα, η Ομάδα Εργοδοτών εναντιώθηκε στην προτεινόμενη χρήση οδηγίας της ΕΕ ή άλλου δεσμευτικού μέσου για την καθιέρωση συστημάτων αξιοπρεπούς ή επαρκούς ελάχιστου εισοδήματος στα κράτη μέλη, υποστηρίζοντας ότι θα πρέπει να συνεχίσει να ισχύει η αρχή της επικουρικότητας. Η εν λόγω Ομάδα αμφισβήτησε επίσης κατά πόσον οι Συνθήκες και τα νομικά κείμενα της ΕΕ παρέχουν νομική βάση προς τον σκοπό αυτό.

«Η αντιμετώπιση του ελάχιστου εισοδήματος σε εθνικό επίπεδο είναι όχι μόνο ενδεδειγμένη αλλά και πιο αποτελεσματική διότι έτσι τα συστήματα ελάχιστου εισοδήματος θα προσαρμόζονται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε κράτους μέλους», τόνισε ο κ. Jacek Krawczyk, Πρόεδρος της Ομάδας Εργοδοτών.

Η αντιγνωμοδότηση της Ομάδας Εργοδοτών απορρίφθηκε από 142 μέλη και υποστηρίχθηκε από 92, ενώ 9 μέλη απείχαν.

Περισσότερα για το ελάχιστο εισόδημα

Το ελάχιστο εισόδημα αποτελεί μέτρο κοινωνικής πρόνοιας που εγγυάται ότι όλοι οι πολίτες διαθέτουν επαρκές εισόδημα για να ζουν αξιοπρεπώς. Μέσω μιας οδηγίας, η ΕΕ θα μπορούσε να υποστηρίξει και να κατευθύνει την ανάπτυξη συστημάτων αξιοπρεπούς ελάχιστου εισοδήματος στα κράτη μέλη. Παρότι δεσμευτική για κάθε κράτος μέλος όσον αφορά το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, μια οδηγία εξακολουθεί να παρέχει περιθώρια ευελιξίας όσον αφορά την επιλογή της μορφής και της μεθόδου εφαρμογής.

Το δεσμευτικό μέσο θα πρέπει να βασίζεται σε κοινή μεθοδολογία για τη διαμόρφωση «προϋπολογισμών αναφοράς» (δηλαδή «καλαθιών» προϊόντων και υπηρεσιών ―υγειονομική περίθαλψη και προσωπική φροντίδα, στέγαση, ρουχισμός, μετακινήσεις, εκπαίδευση, αναψυχή, κοινωνικές σχέσεις, πολιτισμός κλπ.― προσαρμοσμένων στο βιοτικό επίπεδο κάθε κράτους μέλους) ώστε οι άνεργοι και οι φτωχοί εργαζόμενοι να έχουν την καλύτερη δυνατή ευκαιρία να ενταχθούν στην αγορά εργασίας και στην κοινωνία. Το εργαλείο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την αντιμετώπιση της παιδικής φτώχειας στην ΕΕ. Είναι απαράδεκτο σε μια από τις πλουσιότερες περιοχές του πλανήτη, ένα στα τέσσερα παιδιά να διατρέχει ακόμη κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού.

Τα συστήματα αξιοπρεπούς ελάχιστου εισοδήματος δεν ωφελούν μόνον όσους βρίσκονται σε ανάγκη, αλλά και την οικονομία, δεδομένου ότι παρέχουν στους πολίτες τη δυνατότητα να καταναλώνουν και στηρίζουν τις ΜΜΕ. Τα συστήματα ελάχιστου εισοδήματος αντιπροσωπεύουν μικρό μόνο ποσοστό των κοινωνικών δαπανών, αλλά έχουν ωστόσο σημαντική απόδοση της επένδυσης.

Οι χώρες με τέτοια συστήματα έχουν καλύτερη ανθεκτικότητα στις αρνητικές επιπτώσεις της κρίσης και μειώνουν τις ανισότητες οι οποίες υπονομεύουν την κοινωνική συνοχή.

Ιστορικό

Ήδη το 2013 η ΕΟΚΕ υιοθέτησε γνωμοδότηση επί του θέματος, όπου ζητούσε από την Επιτροπή να εξετάσει τις δυνατότητες χρηματοδότησης ενός ευρωπαϊκού ελάχιστου εισοδήματος, εστιάζοντας ιδιαίτερα στην δυνατότητα δημιουργίας ενός κατάλληλου ευρωπαϊκού ταμείου. Ως απάντηση στο αίτημα αυτό, η Επιτροπή το έκρινε πρόωρο. Έξι χρόνια αργότερα, και ενώ απειλείται το μέλλον του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι αξίζει να επαναλάβει το αίτημά της.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, το 22,5% του πληθυσμού απειλείται με φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό. Παρότι το ποσοστό είναι μειωμένο κατά μία ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με το 2016, εξακολουθεί να σημαίνει ότι 112,9 εκατομμύρια Ευρωπαίοι είναι φτωχοί, εκ των οποίων 26 εκατομμύρια είναι παιδιά.

Η μακροχρόνια ανεργία αυξήθηκε σε 3,4% το 2017 και το ποσοστό των φτωχών εργαζομένων στην ΕΕ αυξήθηκε σε 9,5% το 2016 από 8,3% το 2020.

Πηγή: eesc.europa.eu