Fit for 55: Συμφωνία του Συμβουλίου για υψηλότερους στόχους στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην ενεργειακή απόδοση

Το Συμβούλιο καθόρισε σήμερα τις διαπραγματευτικές του θέσεις (γενικές προσεγγίσεις) σχετικά με δύο προτάσεις για την αντιμετώπιση των ενεργειακών πτυχών της κλιματικής μετάβασης της ΕΕ στο πλαίσιο της δέσμης Fit for 55: την οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την οδηγία για την ενεργειακή απόδοση. Οι συμφωνίες προλειαίνουν το έδαφος για την έναρξη διαπραγματεύσεων του Συμβουλίου με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Η παραγωγή και η χρήση ενέργειας αντιστοιχούν στο 75 % των εκπομπών της ΕΕ και οι αυξημένοι στόχοι που συμφωνήθηκαν σήμερα θα συμβάλουν σημαντικά στην επίτευξη του συνολικού στόχου της ΕΕ για μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Το Συμβούλιο συμφώνησε να θέσει δεσμευτικό στόχο σε επίπεδο ΕΕ ώστε το ποσοστό της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές να φτάσει στο 40 % του συνολικού ενεργειακού μείγματος έως το 2030. Ο τρέχων στόχος σε επίπεδο ΕΕ αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 32 %. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αυξήσουν τις εθνικές συνεισφορές τους, οι οποίες καθορίζονται στα ενοποιημένα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα (ΕΣΕΚ) που θα επικαιροποιηθούν το 2023 και το 2024, προκειμένου να επιτευχθεί συλλογικά ο νέος στόχος.

Επιπλέον, για την προώθηση της ενσωμάτωσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε τομείς όπου η ενσωμάτωση ήταν βραδύτερη, το Συμβούλιο ενέκρινε πιο φιλόδοξους τομεακούς στόχους και μέτρα, συνοδευόμενα από δυνατότητες ευελιξίας εφαρμοζόμενες, για παράδειγμα, στις μεθόδους υπολογισμού.

Όσον αφορά τους επιμέρους στόχους για τις μεταφορές, το Συμβούλιο εισήγαγε τη δυνατότητα των κρατών μελών να επιλέγουν ανάμεσα σε:

-δεσμευτικό στόχο για μείωση της έντασης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στις μεταφορές κατά 13 % έως το 2030. Τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους περισσότερες επιλογές για την επίτευξη αυτού του στόχου, όπως τη δυνατότητα καθορισμού διαφοροποιημένου στόχου για τις θαλάσσιες μεταφορές, υπό την προϋπόθεση να επιτυγχάνεται ο συνολικός στόχος· ή

-δεσμευτικό στόχο για ποσοστό ανανεώσιμης ενέργειας ίσο ή ανώτερο του 29 % της τελικής κατανάλωσης ενέργειας στον τομέα των μεταφορών έως το 2030

Το Συμβούλιο έθεσε ως δεσμευτικό επιμέρους στόχο το ποσοστό των προηγμένων βιοκαυσίμων στο μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που παρέχεται στον τομέα των μεταφορών να αντιστοιχεί σε 0,2 % το 2022, 1 % το 2025 και 4,4 % το 2030. Όσον αφορά τα ανανεώσιμα καύσιμα μη βιολογικής προέλευσης στις μεταφορές (κυρίως ανανεώσιμο υδρογόνο και συνθετικά καύσιμα με βάση το υδρογόνο), το Συμβούλιο καθόρισε ενδεικτικό επιμέρους στόχο της τάξης του 2,6 %, το οποίο αντιστοιχεί στο 5,2 % εφόσον ο στόχος επιτευχθεί, όσον αφορά το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην τελική κατανάλωση ενέργειας στον τομέα των μεταφορών, έως το 2030.

Το Συμβούλιο προσέθεσε ένα ανώτατο όριο στην ποσότητα της τελικής κατανάλωσης ενέργειας στον ναυτιλιακό τομέα, το οποίο πρέπει να συμπεριληφθεί στον υπολογισμό των ειδικών στόχων τους στον τομέα των μεταφορών.

Συμφωνήθηκε επίσης η σταδιακή αύξηση των στόχων για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όσον αφορά τη θέρμανση και την ψύξη, με δεσμευτική αύξησή τους κατά 0,8 % ετησίως σε εθνικό επίπεδο έως το 2026 και κατά 1,1 % από το 2026 έως το 2030. Ο ελάχιστος ετήσιος μέσος συντελεστής που ισχύει για όλα τα κράτη μέλη θα συμπληρωθεί με πρόσθετες ενδεικτικές αυξήσεις ή ποσοστά προσαύξησης που θα υπολογίζονται ειδικά για κάθε κράτος μέλος.

Το Συμβούλιο έθεσε ενδεικτικό στόχο της τάξης του 1,1% για την ετήσια μέση αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη βιομηχανία. Συμφώνησε επίσης ότι το ποσοστό του χρησιμοποιούμενου στη βιομηχανία υδρογόνου που θα πρέπει να προέρχεται από ανανεώσιμα καύσιμα μη βιολογικής προέλευσης θα πρέπει να ανέλθει σε 35 % έως το 2030 και σε 50 % έως το 2035.

Έθεσε επίσης ως ενδεικτικό στόχο το μερίδιο της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές να αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 49 % στα κτίρια.

Το Συμβούλιο συμφώνησε να ενισχύσει τα κριτήρια βιωσιμότητας για τη βιομάζα προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος μη βιώσιμης παραγωγής βιοενέργειας. Προσέθεσε επίσης μέτρα για τον περιορισμό της απάτης στα βιοκαύσιμα.

Το Συμβούλιο συμπεριέλαβε ταχύτερες διαδικασίες αδειοδότησης για έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σύμφωνα με τις προτεραιότητες του σχεδίου RepowerEU, όπως προτάθηκε τον Μάιο από την Επιτροπή. Στόχος είναι να επιταχυνθεί η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο πλαίσιο του σχεδίου της ΕΕ να απεξαρτηθεί από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, μετά από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Ενεργειακή απόδοση

Το Συμβούλιο συμφώνησε να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας σε επίπεδο ΕΕ κατά 36 % όσον αφορά την τελική κατανάλωση ενέργειας και κατά 39 % όσον αφορά την κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας έως το 2030. Οι στόχοι χρησιμοποιούν νέα βάση αναφοράς και αντιστοιχούν σε στόχο μείωσης της τάξης του 9 % σε σύγκριση με το 2020. Η τελική κατανάλωση ενέργειας αντιπροσωπεύει την ενέργεια που καταναλώνουν οι τελικοί χρήστες, ενώ η κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας περιλαμβάνει επίσης την ενέργεια που χρησιμοποιείται για την παραγωγή και προμήθεια ενέργειας.

Το Συμβούλιο συμφώνησε ότι όλα τα κράτη μέλη θα συμβάλουν στην επίτευξη του συνολικού στόχου της ΕΕ μέσω των ενδεικτικών εθνικών συνεισφορών και πορειών που καθορίζονται από τα κράτη μέλη στα ενοποιημένα εθνικά τους σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα (ΕΣΕΚ), τα οποία θα επικαιροποιηθούν το 2023 και το 2024. Ο τύπος που ορίζεται στο παράρτημα Ι για τον υπολογισμό αυτών των συνεισφορών θα είναι ενδεικτικός, με δυνατότητα απόκλισης από αυτόν κατά 2,5 %. Η Επιτροπή θα υπολογίσει αν όλες οι συνεισφορές συμβάλλουν στον στόχο του 9 % και, εάν όχι, θα εκδώσει διορθώσεις για τις εθνικές συνεισφορές που είναι χαμηλότερες από ό,τι θα ήταν αν εφάρμοζαν τον τύπο. Ο τύπος βασίζεται, μεταξύ άλλων, στην ενεργειακή ένταση, στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και στο δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας. Η Επιτροπή δεν αναθεωρεί την ενδεικτική εθνική συνεισφορά των κρατών μελών αν το ΕΣΕΚ τους που υποβλήθηκε το 2020 βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1999 έχει αξιολογηθεί από την Επιτροπή ως «επαρκές».

Το Συμβούλιο συμφώνησε επίσης να αυξηθεί σταδιακά ο στόχος εξοικονόμησης ενέργειας για την τελική κατανάλωση ενέργειας. Τα κράτη μέλη θα εξασφαλίζουν εξοικονόμηση της ετήσιας τελικής κατανάλωσης ενέργειας σε ποσοστό 1,1 % από την 1η Ιανουαρίου 2024, 1,3 % από την 1η Ιανουαρίου 2026, και 1,5 % από την 1η Ιανουαρίου 2028, με δυνατότητα μεταφοράς κατ’ ανώτατο όριο του 10 % της πλεονάζουσας εξοικονόμησης στην επόμενη περίοδο. Το Συμβούλιο συμπεριέλαβε τη δυνατότητα να συνεκτιμάται στον υπολογισμό για την επίτευξη του στόχου–σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις, οι οποίες θα επιβεβαιώνονται από ενεργειακούς ελέγχους– η εξοικονόμηση ενέργειας που επιτυγχάνεται μέσω τεχνολογιών καύσης ορυκτών καυσίμων στον βιομηχανικό τομέα.

Το Συμβούλιο συμφώνησε σε ειδική υποχρέωση του δημόσιου τομέα να επιτύχει ετήσια μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 1,7 % ή, εναλλακτικά, κατά 1,9 % τουλάχιστον ετησίως εάν εξαιρεθούν οι δημόσιες συγκοινωνίες ή οι ένοπλες δυνάμεις, η οποία θα είναι δεσμευτική για τέσσερα έτη μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού, αρχής γενομένης σταδιακά από τους μεγαλύτερους δήμους. Επιπλέον, το Συμβούλιο συμφώνησε τα κράτη μέλη να ανακαινίζουν κάθε χρόνο τουλάχιστον το 3 % του συνολικού εμβαδού των δαπέδου των κτιρίων που ανήκουν σε όλα τα επίπεδα της δημόσιας διοίκησης.

Το Συμβούλιο συμφώνησε επίσης να επικεντρωθεί ένα αναλογικό μερίδιο της εξοικονόμησης ενέργειας των κρατών μελών στους ευάλωτους καταναλωτές.

Το Συμβούλιο προσέθεσε διάταξη σχετικά με τη διαφάνεια της κατανάλωσης ενέργειας των κέντρων δεδομένων. Τα κέντρα δεδομένων θα υποχρεούνται να δημοσιεύουν πληροφορίες σχετικά με την ενεργειακή τους κατανάλωση κάθε χρόνο από το 2024. Η Επιτροπή θα δημιουργήσει μια δημόσια βάση δεδομένων της ΕΕ, η οποία θα συγκεντρώνει πληροφορίες σχετικά με την κατανάλωση ενέργειας των κέντρων δεδομένων.

Ιστορικό και επόμενα βήματα

Η Επιτροπή παρουσίασε τη δέσμη «Fit for 55» στις 14 Ιουλίου 2021. Η δέσμη αυτή αποσκοπεί στην ευθυγράμμιση του νομοθετικού πλαισίου της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια προς τον στόχο της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 και τον στόχο της για μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.

Η δέσμη αποτελείται από μια σειρά αλληλοσυσχετιζόμενων προτάσεων οι οποίες είτε τροποποιούν υφιστάμενες νομοθετικές πράξεις είτε θεσπίζουν νέες πρωτοβουλίες σε διάφορους τομείς πολιτικής και οικονομικούς τομείς. Στο πλαίσιο του Συμβουλίου, οι προτάσεις διεκπεραιώνονται από τέσσερις συνθέσεις του — τα Συμβούλια Περιβάλλοντος, Ενέργειας, Μεταφορών και Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων.

Το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο θα αρχίσουν τώρα διοργανικές διαπραγματεύσεις για να συμφωνήσουν επί του τελικού κειμένου των δύο οδηγιών.

Πηγή και Φωτογραφία: consilium.europa.eu