Στόχος της πρωτοβουλίας είναι η δημιουργία ενός «αντικειμενικού και αμερόληπτου μηχανισμού αξιολόγησης για την εξακρίβωση της εφαρμογής των αξιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης από όλα τα κράτη μέλη». Ειδικότερα, οι διοργανωτές καλούν την Επιτροπή «να παράσχει στην Ευρωπαϊκή Ένωση τη γενική νομοθεσία […] με την οποία θα εξακριβώνεται η πρακτική εφαρμογή των εθνικών διατάξεων που αφορούν το κράτος δικαίου». Επιπλέον, οι διοργανωτές έχουν ως στόχο «τη διευκόλυνση της επιβολής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τη δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις (π.χ. του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης)» και την ενίσχυση του ρόλου του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η απόφαση για την καταχώριση της πρωτοβουλίας «Σεβασμός του κράτους δικαίου» συμπίπτει με την έναρξη σήμερα διαδικασίας προβληματισμού από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με πιθανά επόμενα βήματα για την περαιτέρω ενίσχυση του κράτους δικαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση (υλικό για τον Τύπο εδώ), όπως ανακοινώθηκε στο πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής για το 2019. Τη σημερινή συμβουλευτική ανακοίνωση θα ακολουθήσει μια πιο μακρόπνοη πρωτοβουλία τον Ιούνιο. Σύμφωνα με τις Συνθήκες, η Επιτροπή μπορεί να προτείνει νομικές πράξεις για την αξιολόγηση της εφαρμογής από τα κράτη μέλη των πολιτικών της Ένωσης στον τομέα της ελευθερίας, της ασφάλειας και της δικαιοσύνης, καθώς και για την ενίσχυση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεώρησε την εν λόγω πρωτοβουλία παραδεκτή από νομικής απόψεως και αποφάσισε να την καταχωρίσει. Σε αυτό το στάδιο της διαδικασίας, η Επιτροπή δεν ανέλυσε την ουσία της πρωτοβουλίας, παρά μόνο το γεγονός ότι είναι νομικά παραδεκτή.

Η πρωτοβουλία αυτή θα καταχωριστεί στις 8 Απριλίου 2019, ημερομηνία από την οποία θα αρχίσει διαδικασία διάρκειας ενός έτους κατά την οποία οι διοργανωτές της πρωτοβουλίας θα συγκεντρώσουν υπογραφές υποστήριξης. Εάν η πρωτοβουλία συγκεντρώσει, μέσα σε ένα έτος, ένα εκατομμύριο δηλώσεις υποστήριξης από τουλάχιστον επτά διαφορετικά κράτη μέλη, η Επιτροπή θα την αναλύσει και θα αντιδράσει εντός τριών μηνών. Η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει είτε να δώσει συνέχεια στο αίτημα είτε όχι. Και στις δύο περιπτώσεις, θα πρέπει να αιτιολογήσει το σκεπτικό της.

Ιστορικό

Οι Ευρωπαϊκές Πρωτοβουλίες Πολιτών θεσπίστηκαν με τη Συνθήκη της Λισαβόνας ως ένα μέσο για να μπορούν οι πολίτες να συμβάλλουν στη διαμόρφωση της ατζέντας της ΕΕ. Εγκαινιάστηκαν τον Απρίλιο του 2012, όταν άρχισε να ισχύει ο κανονισμός για την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών, ο οποίος θέτει σε εφαρμογή τις διατάξεις της Συνθήκης. Το 2017, στο πλαίσιο της ομιλίας του προέδρου Γιούνκερ για την κατάσταση της Ένωσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε προτάσεις για τη μεταρρύθμιση της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών με σκοπό να απλουστεύσει ακόμη περισσότερο την πρόσβαση σ’ αυτήν. Τον Δεκέμβριο του 2018, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο συμφώνησαν σχετικά με τη μεταρρύθμιση και οι αναθεωρημένοι κανόνες θα αρχίσουν να εφαρμόζονται από την 1η Ιανουαρίου 2020.

Αφού καταχωριστεί επίσημα, μια Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών επιτρέπει σε 1 εκατομμύριο πολίτες από τουλάχιστον το ένα τέταρτο των κρατών μελών της ΕΕ να ζητήσουν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει πρόταση για νομική πράξη σε τομείς στους οποίους έχει τη σχετική αρμοδιότητα.

Οι προϋποθέσεις για το παραδεκτό μιας πρωτοβουλίας είναι ότι η προτεινόμενη δράση δεν βρίσκεται καταφανώς εκτός του πλαισίου των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής να υποβάλλει πρόταση για την έκδοση νομικής πράξης, ότι δεν είναι κατάφωρα καταχρηστική, επιπόλαιη ή κακόβουλη και ότι δεν αντίκειται με προφανή τρόπο στις αξίες της Ένωσης.

Για περισσότερες πληροφορίες

Πλήρες κείμενο της προτεινόμενης Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών (διαθέσιμο στις 8 Απριλίου 2019)

ΕΠΠ που βρίσκονται στο στάδιο της συγκέντρωσης υπογραφών

Ιστότοπος ΕΠΠ

Κανονισμός ΕΠΠ