Η δημοσιογραφία υφίσταται αυξανόμενη πίεση παγκοσμίως, με την παραπληροφόρηση και την προπαγάνδα να οξύνουν τις διεθνείς εντάσεις και τον διχασμό των κοινωνιών. Παρότι η Ευρώπη παραμένει η ήπειρος που διασφαλίζει περισσότερο την ελευθερία του Τύπου, ο εκφοβισμός και οι επιθέσεις που έχουν υποστεί δημοσιογράφοι σε ορισμένες χώρες, καθώς και ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας δείχνουν να επιδεινώνουν τη κατάσταση.

Με την ευκαιρία της Ημέρας Ελευθερίας του Τύπου στις 3 Μαΐου 2023, οι ευρωβουλευτές τόνισαν τη σημασία της ελευθερίας του Τύπου ως ακρογωνιαίο λίθο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Εξέφρασαν ανησυχία για τις αυξανόμενες επιθέσεις σε δημοσιογράφους και τόνισαν ότι ο ελεύθερος Τύπος είναι απαραίτητος για τη λειτουργία της δημοκρατίας.

Οι προκλήσεις για τη δημοσιογραφία στην Ευρώπη

Η κατάσταση θεωρείται καλή στις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Ωστόσο, σε ψήφισμα του 2020, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέφρασε ανησυχία για την κατάσταση των δημόσιων μέσων ενημέρωσης σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, υπογραμμίζοντας ότι η ελευθερία των μέσων, ο πλουραλισμός, η ανεξαρτησία και η ασφάλεια των δημοσιογράφων είναι θεμελιώδεις συνιστώσες του δικαιώματος στην ελεύθερη έκφραση και πληροφόρηση, και είναι κεντρικής σημασίας για τη δημοκρατική λειτουργία της ΕΕ.

Έχουν σημειωθεί και επιθέσεις κατά δημοσιογράφων στην ΕΕ. Ο Έλληνας δημοσιογράφος Γιώργος Καραϊβάζ δολοφονήθηκε στην Αθήνα τον Απρίλιο του 2021 και ο Ολλανδός δημοσιογράφος Πέτερ Ντε Βρις σκοτώθηκε στο Άμστερνταμ τρεις μήνες αργότερα.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει επίσης αποδειχθεί θανατηφόρος για τους δημοσιογράφους. Σύμφωνα με στοιχεία του Συμβουλίου της Ευρώπης (Ιούνιος 2023), δώδεκα δημοσιογράφοι έχουν σκοτωθεί από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022.

Ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην προστασία του ελεύθερου Τύπου

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει εκφραστεί επανειλημμένως υπέρ της ελευθερίας του Τύπου και του πλουραλισμού στην ΕΕ αλλά και πέραν των συνόρων της.

Τον Νοέμβριο του 2021, το Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα σχετικά με την ενίσχυση της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και του πλουραλισμού στην ΕΕ. Οι ευρωβουλευτές ζήτησαν νέους κανόνες για την προστασία των δημοσιογράφων από τη φίμωση και τώρα επεξεργάζονται πρόταση της Επιτροπής. Οι ευρωβουλευτές αναγνωρίζουν ότι το νέο ψηφιακό περιβάλλον έχει επιδεινώσει το πρόβλημα της διάδοσης της παραπληροφόρησης.

Σε δύο άλλες εκθέσεις που εγκρίθηκαν τον Μάρτιο του 2022 και τον Ιούνιο του 2023, οι ευρωβουλευτές προέτρεψαν την ΕΕ να δημιουργήσει μια κοινή στρατηγική για την αντιμετώπιση ξένων παρεμβάσεων και εκστρατειών παραπληροφόρησης και ζήτησαν περισσότερη υποστήριξη στα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, τους ελεγκτές πληροφοριών και τους ερευνητές.

Τον Ιούνιο του 2023, το Κοινοβούλιο ενέκρινε συστάσεις κατά της κατάχρησης λογισμικού κατασοπείας που διαπιστώθηκε ότι χρησιμοποιείται παράνομα εναντίον δημοσιογράφων και πολιτικών αντιπάλων.

Οι ευρωβουλευτές εργάζονται επίσης για τον Ευρωπαϊκό Νόμο για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης.

Στις 3 Μαΐου 2023, το Κοινοβούλιο απηύθυνε πρόσκληση υποβολής υποψηφιοτήτων για το τρίτο Βραβείο Δημοσιογραφίας «Daphne Caruana Galizia», το οποίο απονέμεται κάθε χρόνο για σπουδαία επιτεύγματα στον τομέα της δημοσιογραφίας που προωθούν ή υπερασπίζονται τις θεμελιώδεις αρχές και αξίες της ΕΕ.

Η ελευθερία της έκφρασης, η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και ο πλουραλισμός κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, καθώς και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.