Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας για τη δεύτερη έκθεση προόδου

Η κατακόρυφη και συνεχιζόμενη μείωση των ατόμων που διασχίζουν το Αιγαίο παράτυπα ή χάνουν τη ζωή τους στη θαλάσσια διαδρομή από την Τουρκία στην Ελλάδα αποδεικνύει την μέχρι τώρα αποτελεσματικότητα της Συμφωνίας καθώς επίσης ότι το επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών μπορεί να αντιμετωπιστεί.

Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τη δεύτερη έκθεση σχετικά με τη Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας  που καταδεικνύει πως, ενώ έχουν σημειωθεί περαιτέρω θετικά βήματα, η μέχρι στιγμής πρόοδος παραμένει εύθραυστη. Η συνέχεια της επιτυχούς εφαρμογής εξαρτάται κυρίως από την πολιτική βούληση όλων των εμπλεκομένων μερών. Η κατακόρυφη και συνεχιζόμενη μείωση των ατόμων που διασχίζουν το Αιγαίο παράτυπα ή χάνουν τη ζωή τους στη θαλάσσια διαδρομή από την Τουρκία στην Ελλάδα αποδεικνύει την μέχρι τώρα αποτελεσματικότητα της Συμφωνίας καθώς επίσης ότι το επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών μπορεί να αντιμετωπιστεί. Τα κράτη-μέλη έχουν επίσης εντείνει τις προσπάθειές τους για την επανεγκατάσταση των προσφύγων προσφέροντας ως εναλλακτική λύση νόμιμες και ασφαλείς διόδους ενώ συνεχίστηκε και η διεξαγωγή επιχειρήσεων επιστροφής. Όλα τα κράτη-μέλη έχουν αποστείλει τα στοιχεία συνεισφοράς τους στο πλαίσιο της χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης για τους πρόσφυγες στην Τουρκία γεγονός που θα επιτρέψει την επιτάχυνση της εκταμίευσης των προς διάθεση κονδυλίων αρχικού ύψους 1 δισ. ευρώ προς εξυπηρέτηση των αναγκών των προσφύγων έως το τέλος του καλοκαιριού. Από τις 4 Μαΐου που εκδόθηκε η τρίτη έκθεση προόδου για την εφαρμογή του χάρτη πορείας από πλευράς Τουρκίας για την απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων, η πρόοδος συνεχίζεται όσον αφορά την εκπλήρωση των υπολειπόμενων κριτηρίων για την άρση υποχρέωσης θεώρησης διαβατηρίων για τους Τούρκους πολίτες.

Ο πρώτος Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Φρανς Τίμερμανς δήλωσε σχετικά: «Η Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας αποφέρει αποτελέσματα: οι μετανάστες βλέπουν πως δεν αξίζει να θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή τους στα πλοιάρια των διακινητών και εμείς είμαστε σε διαδικασία σύναψης συμβάσεων ύψους 1 δισ. ευρώ, έως το τέλος του καλοκαιριού,  στο πλαίσιο της χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης των Προσφύγων. Δεν είναι όμως ώρα για εφησυχασμό. Είναι ανάγκη να εφαρμόσουμε πλήρως όλα τα στοιχεία της συμφωνίας. Σε αυτό περιλαμβάνεται η ενίσχυση της επαναγκατάστασης και η υποστήριξη της ικανότητας της Ελλάδας να αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κρίση και να επιλύσει τις αιτήσεις ασύλου σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ. Οι Τουρκικές αρχές χρειάζεται επίσης να ολοκληρώσουν την εφαρμογή του χάρτη πορείας για την απελευθέρωση των θεωρήσεων».

Ενώ η πρόοδος που έχει επιτευχθεί παραμένει εύθραυστη, η σημερινή έκθεση επιβεβαιώνει το γεγονός ότι η Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας έχει απτά αποτελέσματα, χάριν στις κοινές προσπάθειες των ελληνικών και τουρκικών αρχών, της Επιτροπής, των κρατών μελών και των υπηρεσιών της ΕΕ συμβάλλοντας έτσι στην ενίσχυση της λειτουργικότητας της συμφωνίας:

-Σημαντική μείωση έχει σημειωθεί στις παράτυπες διελεύσεις: Επί λίγες εβδομάδες πριν την εφαρμογή της συμφωνίας περίπου 1.740 μετανάστες διέσχιζαν καθημερινά το Αιγαίο με κατεύθυνση τα ελληνικά νησιά. Αντίθετα, ο μέσος αριθμός των παράτυπων διελεύσεων το Μάιο ήταν 47.

-Επιστροφή των παράτυπων μεταναστών από την Ελλάδα στην Τουρκία: Από την πρώτη έκθεση στις 20 Απριλίου, 462 επιπλέον παράτυποι μετανάστες που δεν έχουν κάνει αίτηση ασύλου, συμπεριλαμβανομένων 31 Σύρων μεταναστών, έχουν έως τώρα επιστρέψει στην Τουρκία από την Ελλάδα, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο καθώς και με πλήρη σεβασμό της αρχής της μη επαναπροώθησης(non–refoulement).

-Πρόγραμμα «1:1» – Επανεγκατάσταση από την Τουρκία στην ΕΕ: Έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος για την εγκαθίδρυση ενός λειτουργικού πλαισίου που θα αφορά την διεξαγωγή των επιχειρήσεων επανεγκατάστασης από την Τουρκία στην ΕΕ, με στόχο τη συνδρομή στην ελάφρυνση της κατάστασης στην Τουρκία και την εκπλήρωση της δέσμευσης της ΕΕ να παράσχει νόμιμες οδούς προς την ΕΕ για τα θύματα της συριακής κρίσης και να στείλει σαφές μήνυμα στους Σύρους πρόσφυγες της Τουρκίας πως υπάρχει νόμιμη δίοδος αντί των επικίνδυνων παράτυπων διελεύσεων. Συνολικά, 511 Σύροι πρόσφυγες έχουν μέχρι στιγμής επανεγκατασταθεί από την Τουρκία στη ΕΕ με την λογική 1:1 (408 μετά από την πρώτη έκθεση προόδου) – ξεπερνώντας σημαντικά τον αριθμό των επιστροφών από την Ελλάδα στην Τουρκία. Ομάδα Επανεγκατάστασης, που συγκρότησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην Αντιπροσωπεία της ΕΕ στην Άγκυρα, συντονίζει και βοηθά τις επιχειρήσεις των κρατών-μελών και τους συνδέσμους με τις Τουρκικές αρχές, την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης.

-Απελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων: Στις 4 Μαΐου, η Επιτροπή εξέδωσε την τρίτη έκθεση προόδου για την εφαρμογή του χάρτη πορείας από πλευράς Τουρκίας για την απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων και πρότεινε την άρση των υποχρεώσεων θεωρήσεων για τους Τούρκους πολίτες, εφόσον οι τουρκικές αρχές εκπληρώσουν κατεπειγόντως τα επτά κριτήρια που εκκρεμούν, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις τους της 18ης Μαρτίου 2016. Από τις 4 Μαΐου και έπειτα, έχει σημειωθεί περαιτέρω πρόοδος, κυρίως με την έναρξη ισχύος την 1η Ιουνίου της συμφωνίας επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας όπου εκκρεμεί ακόμα μια τελική απόφαση για την τελική της εφαρμογή. Η Επιτροπή συνεχίζει να στηρίζει την Τουρκία όσον αφορά τις ενέργειες που απομένουν για την εκπλήρωση των υπόλοιπων κριτηρίων και καλεί την Τουρκία να λάβει τα εν λόγω μέτρα το συντομότερο δυνατό ώστε να μπορέσει η ΕΕ να άρει τις υποχρεώσεις για την έκδοση βίζας για τους Τούρκους πολίτες.

-Χρηματοδοτική Διευκόλυνση για τους πρόσφυγες στην Τουρκία: Έχει διατεθεί επίσης πρόσθετη οικονομική ενίσχυση από την ΕΕ μέσω της χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης για τους πρόσφυγες στην Τουρκία για την στήριξη των προσφύγων και των κοινοτήτων υποδοχής στην Τουρκία, ενώ ο προγραμματισμός και η προετοιμασία του σχεδίου έχουν επιταχυνθεί. Έως τώρα έχουν υπογραφεί συμβάσεις για κονδύλια από τον προϋπολογισμό της ΕΕ ύψους 150 εκατ. ευρώ Από αυτά γύρω στα 105 εκατ. ευρώ έχουν καταβληθεί κυρίως για την κάλυψη εξόδων διατροφής, ιατρικής περίθαλψης, στέγασης και πρόσβασης σε εκπαίδευση. Επιπλέον του ενός δισ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, όλα τα κράτη μέλη έχουν πλέον αποστείλει τα στοιχεία συνεισφοράς τους για τα 2 δισ. ευρώ τα οποία έχουν δεσμευθεί για την περίοδο 2016-2017. Η Επιτροπή θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την επιτάχυνση της εκταμίευσης κονδυλίων που ανέρχονται στο 1 δισ. ευρώ και προορίζονται για τις ανθρωπιστικές και μη ανάγκες των προσφύγων, σε στενή συνεργασία με τις τουρκικές αρχές, πριν το τέλος του καλοκαιριού.

-Αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης: Η Επιτροπή προχωρεί στην προετοιμασία εκτίμησης των επιπτώσεων ενώ πρόσφατα ολοκληρώθηκε η δημόσια διαβούλευση. Στη συνέχεια αναμένεται να συνταχθεί το προσχέδιο των οδηγιών διαπραγμάτευσης προς έγκριση από την Επιτροπή στο 4ο τρίμηνο του 2016, το οποίο και θα κατατεθεί στο Συμβούλιο.

-Διαδικασία προσχώρησης: Η Επιτροπή υπέβαλε στις 29 Απριλίου στο Συμβούλιο το σχέδιο Κοινής Θέσης για το Κεφάλαιο 33 (οικονομικές και δημοσιονομικές διατάξεις), προκειμένου αυτό να αποφασίσει το άνοιγμα του Κεφαλαίου έως τα τέλη Ιουνίου. Επιπροσθέτως, οι προπαρασκευαστικές εργασίες συνεχίζονται με ταχείς ρυθμούς ώστε να σημειωθεί πρόοδος στα πέντε Κεφάλαια, χωρίς να προδικάζονται οι θέσεις των κρατών-μελών και σύμφωνα με τους υφιστάμενους κανόνες. Οι προπαρασκευαστικές εργασίες έχουν ολοκληρωθεί για τον τομέα της ενέργειας. Η Επιτροπή θα ολοκληρώσει τα έγγραφα σχετικά με τη δικαιοσύνη και τα θεμελιώδη δικαιώματα έως το τέλος Ιουνίου. Στις 2 Μαΐου 2016, η Επιτροπή ολοκλήρωσε την Κοινή Θέση σχετικά με την παιδεία και τον πολιτισμό. Τέλος, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (EEAS) εξέδωσε την επικαιροποιημένη αναλυτική έκθεση σχετικά με την εξωτερική πολιτική, την πολιτική ασφάλειας και την πολιτική άμυνας στις 20 Μαΐου.

-Ανθρωπιστικές συνθήκες εντός της Συρίας: Τόσο η ΕΕ όσο και η Τουρκία συνέχισαν να διαθέτουν σημαντικούς πόρους για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης στη Συρία και συνεργάζονται για να προωθήσουν την πλήρη και ανεμπόδιστη διάχυσή τους σε όλη την Συρία. Η ΕΕ θα συνεχίσει να παρέχει ανθρωπιστική βοήθεια σε άτομα στην Συρία, και έχει δεσμεύσει αρχικό ποσό 140 εκατ. ευρώ για δραστηριότητες διάσωσης το 2016, εκ των οποίων σχεδόν τα μισά έχουν ήδη διατεθεί βάση συμβάσεων.

Κατά το επόμενο στάδιο της εφαρμογής, η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι θα πρέπει να καταβληθεί επειγόντως προσπάθεια από την Ελλάδα για να ενισχύσει τις δυνατότητές της ως προς την επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου και προσφυγών σε ατομική βάση καθώς και για την εγκαιρότερη επιστροφή και επανεισδοχή των προσφύγων, κυρίως μέσω της χρήσης της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας. Η Ελλάδα θα πρέπει επίσης να ενισχύσει την ικανότητα υποδοχής στα νησιά και να βελτιώσει την καθημερινή διαχείριση και τον συντονισμό των κέντρων υποδοχής και ταυτοποποίησης, με τη συντονισμένη στήριξη της ΕΕ και των κρατών μελών. Τα κράτη μέλη πρέπει να αξιοποιήσουν τα αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί έως τώρα και να επιταχύνουν τις προσπάθειές τους προκειμένου να αυξηθεί ουσιαστικά ο αριθμός των επανεγκαταστάσεων. Παράλληλα, η Τουρκία χρειάζεται να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να ολοκληρωθούν τα υπολειπόμενα κριτήρια για την απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων όσο το δυνατό γρηγορότερα ώστε να επιτρέψει στην ΕΕ να άρει τις απαιτήσεις έκδοσης βίζας για τους Τούρκους πολίτες.

Η Επιτροπή θα παρουσιάσει την τρίτη της έκθεση για την εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας στις αρχές Σεπτεμβρίου 2016.

Ιστορικό

Βάσει της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, από τις 18 Μαρτίου 2016, όλοι οι νέοι παράτυποιμετανάστες και οι αιτούντες άσυλο που φτάνουν στα ελληνικά νησιά από την Τουρκία και των οποίων οι αιτήσεις ασύλου έχουν κριθεί μη αποδεκτές θα πρέπει να επιστρέφουν στην Τουρκία. Στόχος αυτού του προσωρινού και έκτακτου μέτρου είναι ο τερματισμός της ανθρώπινης οδύνης, καθιστώντας σαφές ότι η οδός που προσφέρεται από τους παράνομους διακινητές δεν εμπεριέχει κανένα όφελος.

Η συμφωνία ορίζει ότι η ΕΕ θα επανεγκαθιστά έναν Σύριο από την Τουρκία προς την ΕΕ για κάθε Σύριο που επιστρέφει στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά. Προτεραιότητα δίνεται στους μετανάστες που δεν έχουν προηγουμένως εισέλθει ή επιχειρήσει να εισέλθουν παράτυπα στην ΕΕ, στο πλαίσιο των υφιστάμενων δεσμεύσεων.

Η εφαρμογή της συμφωνίας απαιτεί τεράστιες επιχειρησιακές προσπάθειες από όλα τα εμπλεκόμενα μέλη,κυρίως από την Ελλάδα, αλλά και από πλευράς της Ένωσης. Η Ελλάδα και η Τουρκία αποτελούν τις δύο χώρες που είναι αρμόδιες για την εφαρμογή. Οι δικές τους αρχές πρέπει να επιτελέσουν το νομικό και επιχειρησιακό έργο, καθώς και να διασφαλίσουν την τήρηση του δικαίου της ΕΕ και του διεθνούς δικαίου σε όλα τα στάδια της διαδικασίας. Η Επιτροπή συνεργάζεται στενά με τις ελληνικές και τουρκικές αρχές για να διασφαλίσει τις αναγκαίες βελτιώσεις όσον αφορά τους πρακτικούς και υλικοτεχνικούς διακανονισμούς και τους ανθρώπινους πόρους ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή πραγματοποίηση των επιστροφών, ενώ συνδράμει την Ελλάδα με παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών, εμπειρογνωμοσύνη και στήριξη από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Ο Πρόεδρος Γιούνκερ διόρισε αμέσως συντονιστή της ΕΕ και ενίσχυσε την υπάρχουσα ομάδα της Επιτροπής που βρισκόταν ήδη στην Ελλάδα. Ο συντονιστής της ΕΕ είναι υπεύθυνος για τον συντονισμό της στήριξης που παρέχεται στις ελληνικές αρχές από την Επιτροπή, τις υπηρεσίες της ΕΕ και τα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και για τον συντονισμό της δράσης των κρατών-μελών για την εφαρμογή του προγράμματος επανεγκατάστασης από την Τουρκία.

Για περισσότερες πληροφορίες

Ανακοίνωση: Πρώτη έκθεση για την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας

Παράρτημα

ΥΠΟΜΝΗΜΑ Εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας – Ερωτήσεις και απαντήσεις

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ: Διευκόλυνση για τους πρόσφυγες στην Τουρκία

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ: Διαχείριση της προσφυγικής κρίσης: Χρηματοδοτική στήριξη της ΕΕ στην Ελλάδα

Επιχειρησιακή εφαρμογή της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας: Δεσμεύσεις των κρατών μελών και αποστολές προσωπικού για επιχειρήσεις του Frontex και της ΕΥΥΑ – επιστροφές και επανεγκαταστάσεις

Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας της 18ης Μαρτίου

Σχέδιο δράσης ΕΕ-Τουρκίας της 15ης Οκτωβρίου, που ενεργοποιήθηκε στις 29 Νοεμβρίου

Διορισμός του συντονιστή της ΕΕ

Ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση

Το δελτίο τύπου στον ιστότοπο της ΕΕ

Πηγή: ec.europa.eu