Διαφανείς και προβλέψιμοι όροι εργασίας

Στόχος της ΕΕ είναι να εξασφαλίσει, αφενός μεν, ότι οι εργαζόμενοι, και ιδίως οι απασχολούμενοι σε επισφαλείς θέσεις εργασίας, γνωρίζουν τους όρους εργασίας τους από την πρώτη στιγμή της εργασιακής τους σχέσης, αφετέρου δε, ότι πληρούνται ορισμένοι στοιχειώδεις όροι.

Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων προβλέπει μια κοινωνική Ευρώπη για όλους τους Ευρωπαίους πολίτες, ιδίως σε έναν κόσμο της εργασίας που μεταβάλλεται διαρκώς. Οι νέες μορφές εργασίας μπορούν να έχουν πολλά πλεονεκτήματα τόσο για τους εργαζομένους όσο και για την οικονομία.

Στόχος της νέας πρότασης είναι να εξασφαλισθεί ένα βασικό επίπεδο οικουμενικής προστασίας ανεξάρτητα από τη μορφή της υφιστάμενης ή μελλοντικής εργασιακής σχέσης. Η πρόταση θα καθορίζει το νομικό πλαίσιο έτσι ώστε και στις νέες μορφές απασχόλησης οι εργαζόμενοι να προστατεύονται και να έχουν ορισμένα στοιχειώδη δικαιώματα. Γενικός στόχος της πρότασης είναι

-όλοι οι εργαζόμενοι, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που εργάζονται σε θέσεις βραχυπρόθεσμης ή περιστασιακής απασχόλησης, να έχουν σαφείς πληροφορίες σχετικά με τους όρους εργασίας και τα νέα στοιχειώδη πρότυπα που ισχύουν γι’ αυτούς

-να ωφεληθούν οι εργοδότες από έναν πιο βιώσιμο ανταγωνισμό με μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου και από ένα πιο πρόθυμο και παραγωγικό εργατικό δυναμικό, χάρη στη βελτίωση της σταθερότητας των συμβάσεων και τις ρήτρες διατήρησης της θέσης απασχόλησης

-να επωφεληθεί η κοινωνία στο σύνολό της από τη γενική βελτίωση της διαφάνειας των αγορών εργασίας

Σε τι χρησιμεύει η οδηγία;

Η ισχύουσα οδηγία δεν καλύπτει όλους τους εργαζομένους στην ΕΕ, πράγμα το οποίο έχει ως αποτέλεσμα την ελλιπή προστασία ορισμένων. Πολλοί εργαζόμενοι δεν λαμβάνουν γραπτή επιβεβαίωση των όρων εργασίας τους ή δεν γνωρίζουν αρκετά έγκαιρα πότε θα εργαστούν. Η αναθεώρηση της οδηγίας θα μπορούσε να ωφελήσει τουλάχιστον 2-3 εκατομμύρια εργαζόμενους σε μη τυπική απασχόληση, προσφέροντάς τους μια καλύτερη εικόνα των όρων εργασίας και των εργασιακών τους δικαιωμάτων.

Οι εργοδότες θα ωφεληθούν από πιο βιώσιμο ανταγωνισμό, με μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου και γενική βελτίωση της διαφάνειας στις αγορές εργασίας.

Το εργασιακό τοπίο έχει αλλάξει λόγω:

-της όλο και μεγαλύτερης ευελιξίας της αγοράς εργασίας

-της δημογραφικής εξέλιξης του ενεργού πληθυσμού

-της ψηφιοποίησης

Μολονότι οι νέες μορφές απασχόλησης αποδείχθηκαν σημαντικός παράγων δημιουργίας θέσεων απασχόλησης και ανάπτυξης της αγοράς εργασίας, προκάλεσαν ωστόσο αστάθεια και επιδείνωσαν το πρόβλημα της έλλειψης προβλεψιμότητας. Η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια στον τομέα της εργασίας συνεπάγεται ασταθές και χαμηλό εισόδημα καθώς και έλλειψη προστασίας, κακή υγεία και έλλειψη ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής.

Συνεπάγεται επίσης κατακερματισμό της αγοράς εργασίας στην ΕΕ, χαμηλότερο επίπεδο διαφάνειας και εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων στην ΕΕ.

Για τον εκσυγχρονισμό του υφιστάμενου νομικού πλαισίου, η Επιτροπή πρότεινε την αναθεώρηση της ισχύουσας οδηγίας για τη γραπτή δήλωση. Η νέα οδηγία για διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας θα αντικαταστήσει την οδηγία του 1991.

Αναλυτικότερα

Ο γενικός στόχος της οδηγίας είναι η βελτίωση και η εναρμόνιση των όρων εργασίας. Οι επί μέρους στόχοι αφορούν την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και την εξασφάλιση μεγαλύτερης διαφάνειας στην αγορά εργασίας.

Η πρόταση της Επιτροπής έχει μεγάλη εμβέλεια ώστε τα δικαιώματα αυτά να εξασφαλίζονται για όλους τους εργαζόμενους ανεξαρτήτως της μορφής απασχόλησής τους, ιδίως δε εκείνους με τις πιο ευέλικτες μη τυπικές μορφές απασχόλησης και τις νέες μορφές εργασίας όπως:

-οικιακή εργασία ή εργασία βάσει δελτίου

-συμβάσεις μηδενικών ωρών εργασίας, όπου ο εργοδότης δεν υποχρεούται να εξασφαλίζει ένα κατώτατο όριο ωρών εργασίας

-περιστασιακή απασχόληση χωρίς προβλέψιμο σταθερό ωράριο

-πολυμερής σύμβαση εργασίας, όπου οι εργαζόμενοι δεν προσλαμβάνονται απευθείας από την εταιρεία στην οποία παρέχουν τις υπηρεσίες τους

-εργασία σε πλατφόρμες, όπου η εργασία διεξάγεται ή τουλάχιστον παραδίδεται ηλεκτρονικά

Η πρόταση οδηγίας περιλαμβάνει αναθεωρημένες υποχρεώσεις γραπτής ενημέρωσης των εργαζομένων σχετικά με τις βασικές πτυχές της εργασίας τους, όπως:

-τον τόπο εργασίας

-τον τύπο εργασίας

-τον χρόνο εργασίας

-την αμοιβή

Άλλες εγγυήσεις είναι η μέγιστη διάρκεια της δοκιμαστικής περιόδου, η δυνατότητα παράλληλης απασχόλησης και η υποχρέωση του εργοδότη να ενημερώνει εγκαίρως τους εργαζόμενους με ιδιαίτερα μεταβλητά ωράρια εργασίας για το ωράριό τους.

Συμβούλιο

Η Επιτροπή υπέβαλε την πρόταση στις 21 Δεκεμβρίου 2017, κατόπιν της διακήρυξης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων τον Νοέμβριο του 2017. Στις 21 Ιουνίου 2018, το Συμβούλιο καθόρισε τη διαπραγματευτική του θέση – γενική προσέγγιση.

Η θέση του Συμβουλίου δίνει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να εξαιρέσουν από την προστασία που παρέχει η οδηγία:

-τους εργαζόμενους που απασχολούνται λιγότερο από 5 ώρες εβδομαδιαίως κατά μέσον όρο σε περίοδο αναφοράς τεσσάρων εβδομάδων

-για αντικειμενικούς λόγους, ορισμένους εργαζόμενους του δημόσιου τομέα, λόγω του ιδιαίτερου χαρακτήρα των καθηκόντων τους

Η θέση του Συμβουλίου περιλαμβάνει και ορισμένα άλλα στοιχεία όπως:

-την προθεσμία κοινοποίησης των πληροφοριών – προτείνεται μια πρώτη προθεσμία μίας ημερολογιακής εβδομάδας για τις πιο σημαντικές πληροφορίες και μια δεύτερη ενός μηνός για τις υπόλοιπες

-τον ορισμό της μη προβλεψιμότητας της εργασίας, από όπου απορρέει το δικαίωμα να ενημερώνεται ο ενδιαφερόμενος αρκετά έγκαιρα για τα καθήκοντα που του ανατίθενται· ο ορισμός πρέπει να αναφέρεται σε «διαμόρφωση ωρών εργασίας εξ ολοκλήρου ή ως επί το πλείστον απρόβλεπτη» παρά σε ωράριο εργασίας του εργαζομένου «εξ ολοκλήρου ή ως επί το πλείστον μεταβλητό»

Σε ορισμένα άλλα σημεία, η θέση του Συμβουλίου αποκλίνει από την πρόταση της Επιτροπής και συγκεκριμένα:

-ορισμός του εργαζομένου – το Συμβούλιο δεν συμφώνησε να περιληφθεί ορισμός του «εργαζομένου» σε επίπεδο ΕΕ

-οι ναυτικοί και οι θαλάσσιοι αλιείς εξαιρέθηκαν από το πεδίο εφαρμογής ορισμένων μερών της οδηγίας διότι, κατά το Συμβούλιο, τα μέρη αυτά δεν ανταποκρίνονται στην ιδιαίτερη φύση του συγκεκριμένου τομέα, ο οποίος διέπεται από τομεακή νομοθεσία

Μετά από πολλές τριμερείς συσκέψεις, η Ρουμανική Προεδρία του Συμβουλίου και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία στις 7 Φεβρουαρίου 2019.

Στις 15 Φεβρουαρίου, οι αντιπρόσωποι των κρατών μελών στο Συμβούλιο της ΕΕ ενέκριναν την προσωρινή συμφωνία επί της οδηγίας.

Σύμφωνα με τη μελλοντική οδηγία, οι εργοδότες θα υποχρεούνται να ενημερώνουν τους εργαζομένους σχετικά με τα βασικά στοιχεία της εργασιακής σχέσης. Δυνάμει της συμφωνίας, όλοι οι εργαζόμενοι που απασχολούνται περισσότερες από 3 ώρες την εβδομάδα επί 4 εβδομάδες καλύπτονται από την οδηγία. Ορισμένες ομάδες εργαζομένων μπορούν να εξαιρεθούν από ορισμένες από τις διατάξεις της οδηγίας.

Στις 13 Ιουνίου 2019 το Συμβούλιο εξέδωσε την οδηγία η οποία θα αρχίσει να ισχύει την 20ή ημέρα από τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ. Τα κράτη μέλη θα έχουν προθεσμία 3 χρόνια για να λάβουν τα αναγκαία νομοθετικά μέτρα ώστε να συμμορφωθούν με την οδηγία.

Πηγή: consilium.europa.eu