Η αυξανόμενη συσσώρευση καθυστερημένων υποχρεώσεων του προϋπολογισμού θα έχει ενδεχομένως αντίκτυπο στα έργα που θα χρηματοδοτηθούν μελλοντικά με ενωσιακούς πόρους, δηλώνουν οι ελεγκτές

Σύμφωνα με νέα συνοπτική περιπτωσιολογική επισκόπηση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατέγραψε νέο ρεκόρ η συσσώρευση πιστώσεων που έχουν μεν δεσμευθεί στον προϋπολογισμό της ΕΕ, αλλά δεν έχουν ακόμη αποτελέσει αντικείμενο πληρωμής, κάτι που στο μέλλον μπορεί να δημιουργήσει σημαντικούς χρηματοοικονομικούς κινδύνους. Στο τέλος του 2017, η αξία των πληρωμών που θα χρειαστεί να καταβάλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανερχόταν σε 267 δισεκατομμύρια ευρώ και η αυξητική πορεία αναμένεται να συνεχιστεί. Οι ελεγκτές προειδοποιούν ότι η κατάσταση αυτή μπορεί να περιορίσει την ικανότητα της Επιτροπής να διαχειρίζεται μελλοντικές ανάγκες ή να διακανονίζει εντός των προθεσμιών μελλοντικές αιτήσεις πληρωμής.

Ο ετήσιος προϋπολογισμός της ΕΕ περιλαμβάνει ποσά διαθέσιμα προς δέσμευση και ποσά για την πραγματοποίηση πληρωμών εντός του οικονομικού έτους. «Εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων» είναι οι υποχρεώσεις που ανελήφθησαν κατά το τρέχον και τα προηγούμενα οικονομικά έτη και οι οποίες δεν έχουν ακόμη αποτελέσει αντικείμενο πληρωμής ή ακύρωσης. Κατά το διάστημα αυτό συναποτελούν το ποσό που είναι γνωστό ως RAL (εκ του γαλλικού όρου «reste à liquider»).

Η σταδιακή αύξηση του ύψους των RAL (κατά περισσότερο από 90 % την τελευταία δεκαετία) επιταχύνθηκε αισθητά τα τελευταία χρόνια. Στην συνοπτική περιπτωσιολογική επισκόπηση παρουσιάζονται διαφωτιστικά στοιχεία σχετικά με την εξέλιξή τους και με τους παράγοντες που διαμορφώνουν την παρατηρούμενη αυξητική τάση. Οι ελεγκτές προειδοποιούν ότι η βασική πρόκληση θα είναι να διασφαλιστεί ότι, στο πλαίσιο του νέου πολυετούς προγράμματος δαπανών για την περίοδο 2021-2027, δεν θα αρχίσουν να συσσωρεύονται ακόμη περισσότερες RAL. Επίσης, επισημαίνουν τους κινδύνους που ενέχει η κατάσταση αυτή για τον ενωσιακό προϋπολογισμό και προτείνουν πιθανές λύσεις.

«Εδώ και χρόνια εκφράζουμε την ανησυχία μας για το αυξανόμενο ύψος των RAL και συνιστούμε στην Επιτροπή να λάβει μέτρα για τη μείωσή τους» δήλωσε η Annemie Turtelboom, Μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και αρμόδια για την συνοπτική περιπτωσιολογική επισκόπηση. «Εντούτοις, βλέπουμε την ιστορία να επαναλαμβάνεται. Ορισμένοι από τους παράγοντες που ευθύνονται για το τρέχον επίπεδο των RAL μάς είναι γνώριμοι από το παρελθόν. Οι υψηλές RAL αυξάνουν το χρηματοδοτικό άνοιγμα του προϋπολογισμού της ΕΕ.»

Σύμφωνα με τους ελεγκτές, τρεις είναι οι κύριες αιτίες στις οποίες ανάγονται οι RAL: η πρόβλεψη στον προϋπολογισμό ποσών προς δέσμευση υψηλότερων από τα ποσά που πράγματι διατίθενται για πληρωμές, η αλληλοεπικάλυψη των περιόδων των πολυετών προγραμμάτων δαπανών και οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση των χρηματοδοτούμενων με ενωσιακούς πόρους προγραμμάτων των κρατών μελών.

Τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία είναι αυτά που ευθύνονται για το μεγαλύτερο μέρος των RAL, κυρίως λόγω του ότι αντιπροσωπεύουν μεγάλο μερίδιο του συνολικού προϋπολογισμού, καθώς και λόγω των ειδικών κανόνων περί εκτέλεσης των δαπανών τους. Από τη λεπτομερή σύγκριση μεταξύ των κρατών μελών που πραγματοποιούν οι ελεγκτές προκύπτει ότι, καθώς καθένα εξ αυτών απορροφά τη διαθέσιμη χρηματοδότηση με διαφορετικό ρυθμό, το μερίδιό τους επί των RAL δεν είναι ανάλογο προς τα ποσά που τους διατίθενται προς δέσμευση. Για λόγους δημοσιονομικής πειθαρχίας, τα κράτη μέλη οφείλουν να αναλώνουν τα εν λόγω κονδύλια εντός τριών ετών από την ανάληψη της σχετικής δέσμευσης.

Σε αντίθεση περίπτωση, κινδυνεύουν να τα απολέσουν.

Οι RAL μειώνονται όταν τα ποσά που έχουν δεσμευθεί είτε καταβάλλονται είτε ακυρώνονται. Την τελευταία δεκαετία το ύψος των δεσμεύσεων που ακυρώθηκαν ήταν σχετικά χαμηλό, καθώς κυμαινόταν περίπου στο 2 % του συνόλου των δεσμευθέντων ποσών. Εντούτοις, οι ελεγκτές σημειώνουν ότι τα ποσά που ακυρώνονται δεν είναι πλέον δυνατό να χρησιμοποιηθούν και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν πλέον να συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων των διαφόρων πολιτικών των ενδιαφερόμενων κρατών μελών και της ΕΕ.

Οι ελεγκτές επισημαίνουν αρκετές πιθανές λύσεις για την αποφυγή της εκ νέου συσσώρευσης RAL στο πλαίσιο του νέου πολυετούς προγράμματος δαπανών της περιόδου 2021-2027:
-έγκαιρη έγκριση του πολυετούς προγράμματος δαπανών και των συναφών προγραμμάτων·
-απλούστευση των κανόνων για την ανάλωση του ενωσιακού προϋπολογισμού·
-αξιόπιστη πρόβλεψη των αναγκών πληρωμών·
-εξασφάλιση της κατάλληλης ισορροπίας μεταξύ των ποσών που είναι διαθέσιμα για την ανάληψη υποχρεώσεων και για την πραγματοποίηση πληρωμών.

Σημείωμα προς τους συντάκτες
Κατά το διάστημα μεταξύ 2011 και 2015 η Επιτροπή δεν διέθετε επαρκή χρηματοδότηση για την πραγματοποίηση του συνόλου των πληρωμών έως το τέλος του έτους και αναγκάστηκε να τακτοποιήσει τις εκκρεμείς υποχρεώσεις της τα επόμενα έτη. Η συσσώρευση ανεξόφλητων απαιτήσεων των κρατών μελών είχε φθάσει σχεδόν τα 25 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος του 2014 και εκκαθαρίστηκε τελικά στο τέλος του 2016.

Το 2013, η Επιτροπή είχε προβλέψει ότι το ύψος των RAL θα υπερέβαινε τα 260 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος του 2020. Το 2018, αναθεώρησε προς τα άνω την πρόβλεψή της σε 295 δισεκατομμύρια ευρώ και προέβλεψε ότι το ύψος των RAL στο τέλος του 2023 θα ανέλθει σε 314 δισεκατομμύρια ευρώ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε η Επιτροπή, στο τέλος του 2018 οι RAL ανέρχονταν περίπου σε 280 δισεκατομμύρια ευρώ. Στον προϋπολογισμό της ΕΕ για το 2019 προβλέπονται 166 δισεκατομμύρια ευρώ για αναλήψεις υποχρεώσεων και 148 δισεκατομμύρια ευρώ για την πραγματοποίηση πληρωμών. Το ΕΕΣ παρακολουθεί την εξέλιξη των RAL στο πλαίσιο του ετήσιου ελέγχου των λογαριασμών της ΕΕ. Η παρούσα επισκόπηση επικεντρώνεται στο επίπεδο των RAL στο τέλος του 2017, του τελευταίου έτους για το οποίο έχει ολοκληρωθεί ο ετήσιος έλεγχός μας.

Οι συνοπτικές περιπτωσιολογικές επισκοπήσεις παρουσιάζουν και τεκμηριώνουν τα πραγματικά περιστατικά που πλαισιώνουν ένα συγκεκριμένο ζήτημα ή πρόβλημα, χωρίς ωστόσο να συνιστούν εκθέσεις ελέγχου. Η συνοπτική περιπτωσιολογική επισκόπηση του ΕΕΣ με τίτλο «Εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων στον προϋπολογισμό της ΕΕ – Σε πρώτο πλάνο» είναι διαθέσιμη στον ιστότοπό του (eca.europa.eu) σε 23 γλώσσες της ΕΕ.

Πηγή: eca.europa