Η νέα στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την βελτίωση της προσβασιμότητας για άτομα με αναπηρία

Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν αυτονόητα κάποια πράγματα, όπως το να ανέβουν στο λεωφορείο για να πάνε για ψώνια, να σερφάρουν στο διαδίκτυο ή να παρακολουθήσουν μια τηλεοπτική σειρά. Ωστόσο, για τα 80 εκατομμύρια Ευρωπαίους πολίτες με αναπηρία υπάρχουν σοβαρά εμπόδια τα οποία μπορεί να καταστήσουν τις δραστηριότητες αυτές αδύνατες. Για αυτό το λόγο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε πριν απο μερικές ημέρες μια νέα στρατηγική για την εξάλειψη αυτών των εμποδίων.

Το σχέδιο περιγράφει πώς η ΕΕ και οι εθνικές κυβερνήσεις μπορούν να εξασφαλίσουν στα άτομα με αναπηρία τα μέσα για να ασκούν τα δικαιώματά τους. Τα ειδικά μέτρα που θα ληφθούν κατά την προσεχή δεκαετία θα κυμαίνονται από την αμοιβαία αναγνώριση εθνικών καρτών αναπηρίας μέχρι την προώθηση της τυποποίησης και την καλύτερα στοχοθετημένη χρησιμοποίηση των κανόνων για τις δημόσιες συμβάσεις και τις κρατικές ενισχύσεις. Τα μέτρα αυτά δεν θα επιφέρουν μόνο σημαντικά κοινωνικά οφέλη, αλλά θα έχουν επίσης θετική επίδραση στην ευρωπαϊκή οικονομία. Θα μπορέσουν, παραδείγματος χάρη, να συμβάλουν στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής αγοράς υποβοηθητικών συσκευών και υπηρεσιών, η ετήσια αξία της οποίας εκτιμάται ότι υπερβαίνει σήμερα τα 30 δισεκατ. ευρώ. Η Επιτροπή θα εξετάσει επίσης το ενδεχόμενο να προτείνει, μέχρι το 2012, μια «Ευρωπαϊκή Πράξη Προσβασιμότητας» με σκοπό την ενίσχυση της ενιαίας αγοράς ευπρόσιτων προϊόντων και υπηρεσιών για τα άτομα με αναπηρία.

«Για να συμμετέχουν πλήρως στην κοινωνία και την οικονομία μας, τα άτομα με αναπηρία πρέπει να έχουν ευκολότερη πρόσβαση στα δημόσια κτίρια, στα δημόσια μέσα μεταφοράς και στις ψηφιακές υπηρεσίες», δήλωσε η κα Viviane Reding, αντιπρόεδρος της ΕΕ και Επίτροπος για θέματα Δικαιοσύνης, Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και Ιθαγένειας. «Μια πολύ αποτελεσματική λύση για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι η θέσπιση, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προτύπων για ευπρόσιτα προϊόντα και υπηρεσίες, καθώς και η χρησιμοποίηση των δημόσιων συμβάσεων για την προώθηση προσπελάσιμων δημόσιων κτιρίων. Ανάλογα μέτρα σημείωσαν επιτυχία στις Ηνωμένες Πολιτείες τόσο σε κοινωνικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Πρέπει, επίσης, να εξασφαλίσουμε ότι τα άτομα με αναπηρία δεν θα αντιμετωπίζουν επιπλέον εμπόδια κατά τη διάβαση των συνόρων: ένα άτομο με αναγνωρισμένη αναπηρία που αποφασίζει να μετακομίσει σε άλλη χώρα πρέπει να λαμβάνει τις ίδιες παροχές που ισχύουν και στην πατρίδα του (για παράδειγμα, μειωμένο εισιτήριο ή δωρεάν χρήση των δημόσιων μέσων μεταφοράς). Στόχος μου είναι να δημιουργηθεί μέχρι το 2020 μια Ευρώπη χωρίς καθόλου φραγμούς για τα άτομα με αναπηρία».

Η αναπηρία, ήπια ή σοβαρή, πλήττει ένα στα έξι άτομα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δηλαδή περίπου 80 εκατομμύρια. Εξάλλου, το ένα τρίτο και πλέον των ατόμων άνω των 75 ετών εμφανίζουν αναπηρία που περιορίζει σε κάποιο βαθμό τις δραστηριότητές τους. Και αν λάβουμε υπόψη τη γήρανση του πληθυσμού, τα αριθμητικά στοιχεία αναμένεται να αυξηθούν. Πολύ συχνά, τα περισσότερα άτομα με αναπηρία δεν μπορούν να συμμετέχουν στην κοινωνική και πολιτική ζωή λόγω φυσικών ή άλλων φραγμών, καθώς και λόγω διακρίσεων.

Η εξάλειψη των φραγμών αυτών δεν αποτελεί απλώς κοινωνική επιταγή, αλλά μπορεί να δημιουργήσει και νέες ευκαιρίες στην αγορά. Μελέτη που εκπονήθηκε από το Βασιλικό Εθνικό Ίδρυμα Τυφλών (Royal National Institute of the Blind) του Ηνωμένου Βασιλείου κατέδειξε ότι αλυσίδα σουπερμάρκετ η οποία επένδυσε 35 000 £ για να καταστήσει τον δικτυακό της τόπο προσπελάσιμο, αύξησε τα έσοδά της κατά 13 και πλέον εκατομμύρια £ ετησίως. Στο πλαίσιο μελέτης που εκπονήθηκε στη Γερμανία διαπιστώθηκε ότι η αύξηση της προσφοράς προσπελάσιμων υποδομών θα πολλαπλασιάσει τα ταξίδια των ατόμων με αναπηρία, πράγμα που θα αυξήσει τον κύκλο εργασιών της γερμανικής τουριστικής βιομηχανίας μεταξύ 620 εκατ και 1,9 δισεκατ. ευρώ.

Στο πλαίσιο αυτό, η στρατηγική την οποία παρουσιάζει σήμερα η Επιτροπή επιβεβαιώνει εκ νέου τη δέσμευση που ανέλαβε η ΕΕ να βελτιώσει την κατάσταση των πολιτών με αναπηρία στην Ευρώπη. Η στρατηγική αυτή συμπληρώνει και στηρίζει τα μέτρα που έχουν λάβει τα κράτη μέλη, τα οποία φέρουν και την κύρια ευθύνη σε αυτόν τον τομέα πολιτικής.

Στόχος της στρατηγικής της ΕΕ είναι να παράσχει στα άτομα με αναπηρία τα μέσα για να μπορούν να απολαμβάνουν τα δικαιώματά τους σε ισότιμη βάση με τους υπόλοιπους πολίτες και να άρει τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν στην καθημερινή τους ζωή. Τα κυριότερα μέτρα είναι τα εξής:

Πρωτοβουλία προσβασιμότητας: να εξεταστεί πως μπορούν να αξιοποιηθούν η τυποποίηση και οι κανόνες στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων και των κρατικών ενισχύσεων, ώστε όλα τα αγαθά και οι υπηρεσίες να καταστούν προσπελάσιμα στα άτομα με αναπηρία και να προωθηθεί παράλληλα μια αγορά υποβοηθητικών συσκευών στην ΕΕ («ευρωπαϊκή πράξη προσβασιμότητας»). Με βάση την εμπειρία των ΗΠΑ, η αγορά αυτή αναμένεται να παρουσιάσει σημαντική αύξηση κατά τα προσεχή έτη.

Συμμετοχή: να εξασφαλιστεί ότι τα άτομα με αναπηρία και οι οικογένειές τους απολαμβάνουν τα δικαιώματά τους ως πολίτες της ΕΕ σε ισότιμη βάση, μέσω της αμοιβαίας αναγνώρισης εθνικών καρτών αναπηρίας και των συναφών δικαιωμάτων, της χρησιμοποίησης της νοηματικής γλώσσας και της γραφής Μπράιγ κατά την άσκηση των εκλογικών δικαιωμάτων τους ή της επικοινωνίας με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και της προώθησης εύκολα προσπελάσιμου μορφότυπου για τους δικτυακούς τόπους και τα έργα που προστατεύονται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως τα βιβλία.

Χρηματοδότηση: να εξασφαλιστεί ότι τα προγράμματα και τα ταμεία της ΕΕ στους τομείς πολιτικής που αφορούν τα άτομα με αναπηρία χρησιμοποιούνται για την προώθηση ασφαλών συνθηκών εργασίας για τους παρόχους επαγγελματικής και άτυπης περίθαλψης, καθώς και για την ανάπτυξη συστημάτων προσωπικής βοήθειας.

Ευρύτερη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών (μέσω της ομάδας υψηλού επιπέδου για τα άτομα με αναπηρία) και της κοινωνίας των πολιτών: δημιουργία ενός φόρουμ για την ανταλλαγή δεδομένων και τον συντονισμό της πολιτικής, ιδίως όσον αφορά τη δυνατότητα μεταφοράς των δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα προσωπικής βοήθειας.

Ευαισθητοποίηση: αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού σχετικά με θέματα αναπηρίας και προσβασιμότητας, παραδείγματος χάρη με τη θέσπιση ετήσιου ευρωπαϊκού βραβείου για τις ευπρόσιτες πόλεις.

Συλλογή στοιχείων και παρακολούθηση: βελτίωση των γνώσεων σχετικά με την κατάσταση των ατόμων με αναπηρία στην Ευρώπη, καθώς και σχετικά με τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν στην καθημερινή τους ζωή και, παράλληλα, αναγνώριση και προώθηση δομών στήριξης που έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία από κράτη μέλη σε εθνικό επίπεδο.

Η στρατηγική περιλαμβάνει κατάλογο συγκεκριμένων ενεργειών και χρονοδιάγραμμα. Η Επιτροπή θα υποβάλλει τακτικές εκθέσεις σχετικά με τα επιτεύγματα και την πρόοδο του σχεδίου βάσει των υποχρεώσεών της στο πλαίσιο της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (ΣΗΕΔΑΑ), την οποία έχει υπογράψει.

Περισσότερες πληροφορίες

Η ευρωπαϊκή στρατηγική για τα άτομα με αναπηρία 2010-2020 «Ανανέωση της δέσμευσης για μια Ευρώπη χωρίς εμπόδια» και τα έγγραφα τεκμηρίωσης διατίθενται στην ακόλουθη διεύθυνση:

http://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=en&catId=89&newsId=933&furtherNews=yes

Αρχική σελίδα της Viviane Reding, Αντιπροέδρου της ΕΕ και επιτρόπου για θέματα Δικαιοσύνης, Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και Ιθαγένειας:

http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/reding/index_en.htm

Ιστορικό

Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ ορίζει ότι η «Ένωση αναγνωρίζει και σέβεται το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρίες να επωφελούνται μέτρων που θα τους εξασφαλίζουν την αυτονομία, την κοινωνική και επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή στον κοινοτικό βίο.» Επίσης, η ΕΕ και τα 27 κράτη μέλη της έχουν ήδη δεσμευθεί, με την υπογραφή της σύμβασης ΣΗΕΔΑΑ, να δημιουργήσουν μια Ευρώπη χωρίς φραγμούς.

Σήμερα, η στρατηγική της ΕΕ για τα άτομα με αναπηρία καθορίζει τη δράση της ΕΕ στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» (IP/10/225), καθώς και τις δράσεις που προτείνονται στην Έκθεση του 2010 σχετικά με την ιθαγένεια της ΕΕ (IP/10/1390).