Ημέρα κατά της Εμπορίας Ανθρώπων: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάνει έκκληση για καλύτερη προστασία των θυμάτων

Τα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ χορηγούν ελάχιστες άδειες παραμονής σε θύματα εμπορίας ανθρώπων. Αυτό προκύπτει από έκθεση που δημοσίευσε σήμερα η Επιτροπή, επ’ ευκαιρία της ημέρας κατά της εμπορίας ανθρώπων, για την εφαρμογή της οδηγίας σχετικά με τον τίτλο παραμονής που χορηγείται στα θύματα εμπορίας ανθρώπων.

«Είναι απαράδεκτο, ενώ οι άνθρωποι που γίνονται αντικείμενο εμπορίας μέσα και προς την ΕΕ εκτιμώνται κάθε χρόνο σε πολλές εκατοντάδες χιλιάδες, να παρέχεται βοήθεια μόνο σε μερικές χιλιάδες θύματα», δήλωσε η Cecilia Malmström, Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ. «Η εμπορία ανθρώπων, είτε αποκαλείται καταναγκαστική εργασία είτε σεξουαλική εκμετάλλευση, αποτελεί απεχθές έγκλημα και θα πρέπει να αναφέρεται με τη σωστή του ονομασία: σύγχρονη δουλεία. Η καταπολέμησή της αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για μένα και θα πρέπει να ενεργοποιήσουμε όλα τα μέσα δράσης για να ενισχύσουμε την πρόληψη, την εφαρμογή της νομοθεσίας και την προστασία των θυμάτων».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι σταθερά προσηλωμένη στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, όπως προκύπτει από την πρότασή της για νέα οδηγία της ΕΕ, που υποβλήθηκε τον Μάρτιο του 2010. Εκτός από την εναρμόνιση των ουσιαστικών κανόνων ποινικού δικαίου, η νέα πρόταση εξασφαλίζει καλύτερη προστασία και συνδρομή στα θύματα και ενισχύει την πρόληψη του εγκλήματος. Στην οδηγία διατυπώνεται επίσης η αρχή της μη τιμωρίας των θυμάτων για εγκλήματα που έχουν αναγκαστεί να διαπράξουν ως άμεση συνέπεια του ότι υπόκεινται σε εμπορία ανθρώπων.

Η παροχή συνδρομής στα θύματα είναι σημαντική, όχι μόνο για να βοηθηθούν τα ίδια τα θύματα, αλλά και για την αποτροπή της εμπορίας ανθρώπων από τα ίδια δίκτυα. Τα θύματα εμπορίας ανθρώπων δεν τολμούν πάντοτε να συνεργάζονται με τις αρχές καταστολής, πράγμα που δυσχεραίνει τον εντοπισμό των δραστών. Είναι, συνεπώς, σημαντικό, για πολλούς λόγους, να αξιοποιηθούν πλήρως τα υπάρχοντα μέσα σχετικά με την προστασία των θυμάτων. Ειδικότερα, με την οδηγία 2004/81/EΚ τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να χορηγούν τίτλους παραμονής ανάλογα με το διάστημα που απαιτείται για την περάτωση των σχετικών εθνικών διαδικασιών σε αντάλλαγμα της συνεργασίας με τις ανακριτικές αρχές. Ωστόσο, στην έκθεσή της για την εφαρμογή της οδηγίας αυτής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι, ενώ ο αριθμός των εξακριβωμένων θυμάτων σε ορισμένα κράτη μέλη κυμαίνεται από αρκετές εκατοντάδες μέχρι και δύο χιλιάδες τον χρόνο, ο αριθμός τίτλων παραμονής βάσει της οδηγίας σπανίως υπερβαίνει τους είκοσι τον χρόνο. Ακόμη και αν ένα ορισμένο ποσοστό θυμάτων δεν πληροί τις προϋποθέσεις βάσει της εν λόγω οδηγίας (επειδή προέρχονται από χώρες της ΕΕ), η διαφορά μεταξύ εξακριβωμένων θυμάτων και εκείνων που έκαναν χρήση των ειδικών τίτλων διαμονής είναι σημαντική.

Η Επιτροπή θα εξετάσει όλες τις περιπτώσεις όπου προέκυψαν προβλήματα εφαρμογής της εν λόγω οδηγίας. Η Επιτροπή ενδέχεται επίσης να εξετάσει την ανάγκη τροποποιήσεων της οδηγίας που θα διευρύνουν τις δυνατότητες καταπολέμησης της εμπορίας και της προστασίας των θυμάτων. Αυτό περιλαμβάνει τη δυνατότητα έκδοσης προσωρινού τίτλου διαμονής λόγω της ευάλωτης θέσης του θύματος, και όχι κατ’ ανάγκη σε αντάλλαγμα της συνεργασίας του με τις αρμόδιες αρχές. Μεταξύ άλλων τροποποιήσεων μπορεί να είναι η καθιέρωση ειδικών προθεσμιών περίσκεψης για τα θύματα, η ενίσχυση του πλαισίου μεταχείρισης, ιδίως για τους ανήλικους, και η υποχρέωση ενημέρωσης των θυμάτων σχετικά με τα δικαιώματά τους.

Ιστορικό

Από το 2007, η 18η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί ως ευρωπαϊκή ημέρα κατά της εμπορίας ανθρώπων. Επ’ ευκαιρία αυτής της τέταρτης χρονιάς, η βελγική προεδρία της ΕΕ διοργανώνει μια διάσκεψη υψηλού επιπέδου με θέμα: «Προς μια πολυδιάστατη προσέγγιση της πρόληψης της εμπορίας ανθρώπων, της δίωξης των εμπόρων και της προστασίας των θυμάτων» στην οποία θα συμμετέχουν πολιτικοί, κυβερνητικοί εμπειρογνώμονες και εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών από όλη την ΕΕ.

Τον Μάρτιο του 2010, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε μια νέα οδηγία της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, η οποία καλύπτει ενέργειες σε διάφορα μέτωπα:

– Ποινικές διατάξεις, μεταξύ των οποίων κοινό ορισμό του εγκλήματος, επιβαρυντικές περιστάσεις και αυστηρότερες ποινές, καθώς και μη τιμωρία των θυμάτων.

– Δίωξη των δραστών, με δυνατότητα δίωξης των υπηκόων της ΕΕ για εγκλήματα που διαπράττονται σε άλλες χώρες.

– Δικαιώματα των θυμάτων στις ποινικές δίκες, μεταξύ άλλων ειδική μεταχείριση για τα ιδιαίτερα ευάλωτα θύματα, αστυνομική προστασία των θυμάτων, παροχή νομικών συμβουλών, ειδικά μέτρα προστασίας για τα παιδιά.

– Στήριξη των θυμάτων, ιδίως με εθνικούς μηχανισμούς για τον έγκαιρο εντοπισμό και παροχή βοήθειας στα θύματα.

– Πρόληψη, και ιδίως μέτρα για την αποθάρρυνση της ζήτησης που ευνοεί την εμπορία ανθρώπων.

– Παρακολούθηση, πρόβλεψη για ορισμό Εθνικών Εισηγητών ή αντίστοιχων μηχανισμών υπεύθυνων για την παρακολούθηση της εφαρμογής.

Η οδηγία 2004/81/EΚ σχετικά με τον τίτλο παραμονής που χορηγείται στους υπηκόους τρίτων χωρών θύματα εμπορίας ανθρώπων ή συνέργειας στη λαθρομετανάστευση, οι οποίοι συνεργάζονται με τις αρμόδιες αρχές, καθιερώνει ένα σύστημα σύμφωνα με το οποίο σε κάθε θύμα εμπορίας ανθρώπων που είναι υπήκοος τρίτης χώρας θα πρέπει πρώτα να παρέχεται προθεσμία περίσκεψης προκειμένου να αποφασίσει αν θα συνεργαστεί με τις αρχές. Στη διάρκεια της προθεσμίας περίσκεψης, τα θύματα έχουν δικαίωμα στους αναγκαίους πόρους και σε περίθαλψη, ιδιαίτερα όσοι έχουν ειδικές ανάγκες. Τα θύματα που αποφασίζουν να συνεργαστούν με τις αρμόδιες ευθύνες μπορούν να λάβουν τίτλο παραμονής, σε συνάρτηση με τη διάρκεια της σχετικής εθνικής διαδικασίας.

Για περισσότερες πληροφορίες δείτε επίσης την ιστοσελίδα της Cecilia Malmström, Επιτρόπου Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ: http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/malmstrom/index_en.htm