Συμφωνία της ΕΕ σχετικά με το μελλοντικό πρόγραμμα για την έρευνα και την καινοτομία

Το μελλοντικό πρόγραμμα πλαίσιο της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτομία αποκτά σάρκα και οστά. Την Τετάρτη, οι πρέσβεις των κρατών μελών που συνήλθαν στην Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων του Συμβουλίου επιβεβαίωσαν την κοινή αντίληψη που διαμορφώθηκε μεταξύ της ρουμανικής Προεδρίας του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την πλειονότητα των λειτουργικών διατάξεων του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», επόμενου προγράμματος πλαισίου της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτομία για τα έτη 2021 έως 2027.

«Η καινοτομία είναι ο μόνος δρόμος ώστε να διατηρήσει η ΕΕ μια ισχυρή, βιώσιμη και ανταγωνιστική οικονομία. Η σημερινή επιβεβαίωση της κοινής αντίληψης για το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» θα συμβάλει στην έγκαιρη έναρξη του νέου προγράμματος τον Ιανουάριο του 2021. Το κείμενο θα παράσχει στους ερευνητές μας σαφήνεια σχετικά με τις προτεραιότητες της ΕΕ στον εν λόγω τομέα και στους πολίτες μας τη βεβαιότητα ότι ακούμε τις ανησυχίες τους.»

Nicolae Hurduc, Υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας της Ρουμανίας

Το πρόγραμμα πλαίσιο «Ορίζων Ευρώπη» καθορίζει τους στόχους και τη δομή του προγράμματος, τους τρόπους χρηματοδότησης του προγράμματος και τους κανόνες παροχής της χρηματοδότησης. Είναι το εμβληματικό πρόγραμμα της Ένωσης για τη στήριξη της Ε&Κ από τη σύλληψη έως την απορρόφηση από την αγορά και συμπληρώνει την εθνική και περιφερειακή χρηματοδότηση.

Το πρόγραμμα θα βασίζεται σε τρεις συμπληρωματικούς και διασυνδεδεμένους πυλώνες. Ο πρώτος πυλώνας (Επιστημονική αριστεία) θα υποστηρίζει την άριστη βασική επιστήμη. Θα ενισχύει τον επιστημονικό ηγετικό ρόλο της Ένωσης και θα αναπτύσσει υψηλής ποιότητας γνώσεις και δεξιότητες. Ο δεύτερος πυλώνας (Παγκόσμιες προκλήσεις και ευρωπαϊκή βιομηχανική ανταγωνιστικότητα) θα στηρίζει την έρευνα που αφορά κοινωνικές προκλήσεις και βιομηχανικές τεχνολογίες σε τομείς όπως η υγεία, η ασφάλεια, οι ψηφιακές και βασικές τεχνολογίες γενικής εφαρμογής, το κλίμα, η ενέργεια, η κινητικότητα, τα τρόφιμα και οι φυσικοί πόροι. Παράλληλα με τους εν λόγω τομείς, θα προστεθεί περιορισμένος αριθμός ερευνητικών αποστολών και συμπράξεων. Κάθε αποστολή θα περιέχει χαρτοφυλάκιο ερευνητικών δραστηριοτήτων. Ο τρίτος πυλώνας (Καινοτόμος Ευρώπη) θα εστιάζει στην ανάπτυξη ρηξικέλευθης και ανατρεπτικής καινοτομίας με τη σύσταση Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας. Το Συμβούλιο αυτό θα προσφέρει υπηρεσία μίας στάσης για φορείς καινοτομίας υψηλού δυναμικού.

Εκτός από τους τρεις αυτούς πυλώνες, υπάρχουν διατάξεις που θα βελτιώνουν τη συμβολή του προγράμματος στη διεύρυνση της συμμετοχής και την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας. Αυτές περιλαμβάνουν μέτρα για τη στήριξη των κρατών μελών με στόχο την αξιοποίηση του εθνικού τους δυναμικού έρευνας και καινοτομίας. Ο κανονισμός προσδιορίζει τα κράτη μέλη που θα επωφεληθούν από τις δράσεις που αποσκοπούν στη διεύρυνση της συμμετοχής.

Η κοινή αντίληψη μεταξύ του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου περιέχει ορισμένες βελτιώσεις σε σύγκριση με την πρόταση της Επιτροπής. Ορίζει ότι, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας μπορεί επίσης να παράσχει στήριξη μόνο υπό τη μορφή επιχορηγήσεων και μόνο υπό τη μορφή ιδίων κεφαλαίων. Όσον αφορά τις αποστολές, το συμφωνηθέν κείμενο δεν περιλαμβάνει μόνο λεπτομερέστερους όρους, αλλά παρέχει και έναν κατάλογο τομέων για πιθανές αποστολές και συμπράξεις. Αναγνωρίζεται ο αποφασιστικός ρόλος των κρατών μελών στον καθορισμό των προτεραιοτήτων έρευνας και καινοτομίας. Τέλος, ενισχύονται οι διατάξεις για τη διεύρυνση της συμμετοχής.

Εν αναμονή συνολικής συμφωνίας για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ, η κοινή αντίληψη δεν καλύπτει διατάξεις με δημοσιονομικές επιπτώσεις, ούτε και διατάξεις για τη συμμετοχή τρίτων χωρών και για συνέργειες με άλλα χρηματοδοτικά προγράμματα της ΕΕ. Οι περισσότερες από τις αιτιολογικές σκέψεις θα αποτελέσουν επίσης μέρος των μελλοντικών διαπραγματεύσεων, οι οποίες θα πρέπει να διεξαχθούν με το νέο Κοινοβούλιο.

Επόμενα στάδια

Το Συμβούλιο αναμένει ότι οι διαπραγματεύσεις με το επόμενο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα συνεχιστούν το συντομότερο δυνατόν, προκειμένου να ολοκληρωθούν με βάση την πρόοδο που έχει επιτευχθεί, όπως αυτή αποτυπώνεται στην κοινή αντίληψη. Οι διαπραγματεύσεις θα πρέπει επίσης να λάβουν υπόψη τη μελλοντική συνολική συμφωνία για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027.

Ιστορικό

Η Επιτροπή παρουσίασε τη δέσμη «Ορίζων Ευρώπη» τον Ιούνιο του 2018. Η δέσμη αποτελείται από προτάσεις για:

1. πρόγραμμα πλαίσιο για την Ε&Κ, συμπεριλαμβανομένων των κανόνων συμμετοχής και διάδοσης, με τίτλο «Ορίζων Ευρώπη», που θα διαδεχθεί το τρέχον πρόγραμμα πλαίσιο «Ορίζων 2020»·

2. ειδικό πρόγραμμα υλοποίησης του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη»·

3. πρόγραμμα έρευνας και εκπαίδευσης στο πλαίσιο της Συνθήκης Ευρατόμ, που συμπληρώνει το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»·

4. απόφαση του Συμβουλίου για την τροποποίηση της απόφασης 2007/198/Ευρατόμ περί ιδρύσεως της ευρωπαϊκής κοινής επιχείρησης για τον ITER (Διεθνή θερμοπυρηνικό πειραματικό αντιδραστήρα).

Ο προϋπολογισμός του προγράμματος θα οριστικοποιηθεί μόνον όταν επιτευχθεί συμφωνία σχετικά με το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο για την περίοδο 2021-2027. Η Επιτροπή έχει προτείνει συνολικό προϋπολογισμό για το πρόγραμμα ύψους 94,1 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Επιτροπής, το πρόγραμμα θα οδηγήσει σε αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕγχΠ) της ΕΕ κατά μέσο όρο από 0,08 % έως 0,19 % επί 25 έτη και θα δημιουργήσει έως και 100 000 θέσεις εργασίας σε δραστηριότητες Ε&Κ για τα έτη 2021 έως 2027.

Πηγή: consilium.europa.eu