Προστασία των άγριων ζώων και στήριξη τοπικών κοινοτήτων στο Τσαντ

Ο Μπαμπακάρ Ματάρ Μπρεμέ ξυπνά κάθε μέρα στις 4.00 το πρωί. Αφού κάνει την πρωινή προσευχή του, φεύγει από το σπίτι για να είναι στις 6.00 στο Εθνικό Πάρκο Ζακούμα, όπου εργάζεται ως βοηθός διευθυντή.

Ο Μπρεμέ, δασολόγος και μηχανικός υδραυλικών έργων, είναι αποσπασμένος στο πάρκο Ζακούμα από το υπουργείο Περιβάλλοντος. Ένα από τα βασικά του καθήκοντα είναι να μεριμνά για τη διατήρηση καλών σχέσεων μεταξύ της διοίκησης του πάρκου και των τοπικών κοινοτήτων.

Η υποστήριξη των κοινοτήτων έχει ζωτική σημασία για το πάρκο, που αποτελεί μία από τις σημαντικότερες προστατευόμενες περιοχές της Κεντρικής Αφρικής και φιλοξενεί μεταναστευτικά ζώα, όπως ελέφαντες, γαζέλες, καμηλοπαρδάλεις, γερανούς και στρουθοκαμήλους. Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να προστατεύει το πάρκο, και δεν αθέτησε τη δέσμευσή της ούτε και κατά τη διάρκεια των μακροχρόνιων συγκρούσεων.

«Περνάω πολύ χρόνο προσπαθώντας να δημιουργήσω καλές σχέσεις μεταξύ της διοίκησης του πάρκου και αυτών που ζουν στη γύρω περιοχή», λέει ο Μπρεμέ. «Αυτό δεν είναι πάντα εύκολο. Η λαθροθηρία είναι ένα μεγάλο πρόβλημα, και έχουν υπάρξει διαφωνίες σχετικά με τα όρια του πάρκου. Έχουμε, όμως, κάνει σημαντική πρόοδο: εκπαιδεύσαμε φύλακες για το πώς να ανακρίνουν κρατουμένους, να διεξάγουν έρευνες και να συντάσσουν καταγγελίες».

Το πάρκο Ζακούμα δημιουργήθηκε από την κυβέρνηση του Τσαντ το 1963 με στόχο την προστασία των καμηλοπαρδάλεων από τη λαθροθηρία. Το 1989, η ΕΕ άρχισε να χορηγεί βοήθεια για την προστασία του πάρκου. Σε όλες τις άλλες περιοχές της περιφέρειας Σάλαματ, δεν έχει απομείνει τίποτα από την άλλοτε άφθονη άγρια πανίδα και χλωρίδα. Το πάρκο Ζακούμα διατηρήθηκε, αλλά με σημαντικό ανθρώπινο κόστος: γύρω στους 25 φύλακες έχασαν τη ζωή τους στην προσπάθειά τους να προστατεύσουν το πάρκο από τους λαθροκυνηγούς.

Μετά από ένα νέο κύμα λαθροθηρίας, το διάστημα 2002 -2010, με πρωταγωνιστές ένοπλες ομάδες από το Νταρφούρ (Σουδάν), που κυνηγούσαν ελέφαντες για τους χαυλιόδοντές τους, και το οποίο είχε ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν 4.000 ελέφαντες, η κυβέρνηση του Τσαντ και η ΕΕ απευθύνθηκαν στη διεθνή ΜΚΟ για την προστασία της φύσης «African Parks Network», με επικεφαλής τον Rian Labuschagne, για να αναλάβει τη διαχείριση του πάρκου.

Η «African Parks» εφάρμοσε ένα αυστηρό σύστημα ασφάλειας: φόρεσε στους ελέφαντες κολάρα με GPS, έτσι ώστε το προσωπικό να μπορεί να παρακολουθεί τις κινήσεις των ζώων ακόμη και όταν αυτά απομακρύνονται πολύ από τα όρια του πάρκου, και να πραγματοποιεί περιπολίες κατά των λαθροκυνηγών όπου και αν βρίσκονται τα ζώα. Εισήγαγε επίσης ένα σύστημα ραδιοεπικοινωνίας, ώστε οι περιπολίες να βρίσκονται σε επαφή με ένα κέντρο επιχειρήσεων και διέθεσε δύο αεροσκάφη για εναέρια επιτήρηση και παρακολούθηση. Επιπλέον, κατασκευάστηκαν πρόχειρες πίστες προσγείωσης, ώστε να μπορούν οι φύλακες να πλησιάσουν τους ελέφαντες κατά την περίοδο των βροχών όταν οι περισσότεροι δρόμοι είναι αδιάβατοι.

Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: από το 2011 δεν έχει σκοτωθεί κανένας από τους ελέφαντες του πάρκου και ο αριθμός τους αυξάνεται συνεχώς. Για πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια υπάρχουν νεογέννητοι ελέφαντες: από το 2013 έχουν γεννηθεί 40.

Ο Μπρεμέ και οι συνεργάτες του, δάσκαλοι και υπάλληλοι της κοινότητας, γνώριζαν πάντα ότι η ασφάλεια ήταν μόνο μία πτυχή της δουλειάς τους και ότι είχαν πάντα ανάγκη από τη στήριξη των τοπικών κοινοτήτων για να μπορέσουν να επιτύχουν τους στόχους τους όσον αφορά την προστασία του πάρκου. Εργάστηκαν μαζί με τις τοπικές κοινωνίες και κατόρθωσαν να τις πείσουν να δημιουργήσουν μεταναστευτικούς διαδρόμους άγριων ζώων, ώστε να εξασφαλιστεί η ελεύθερη κυκλοφορία των μεταναστευτικών κοπαδιών. Με τον τρόπο αυτόν, θα επιτρέπονται ορισμένα είδη χρήσης της γης, όπως η βόσκηση και η κοπή χόρτων και ξυλείας μέσα στο πάρκο, μόνο για τον ντόπιο πληθυσμό, όχι όμως η γεωργία ή η οικιστική χρήση.

«Μέχρι πρόσφατα, το πάρκο θεωρούνταν ιδιοκτησία των λευκών. Όμως τώρα, χάρη στη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και τη συμμετοχή των αρχών, η αντίληψη αυτή έχει αλλάξει», δηλώνει ο Μπρεμέ, ο οποίος ζει στο πάρκο κατά τη διάρκεια της εργασίας του, μακριά από το σπίτι του, τη γυναίκα του και τα τρία τους παιδιά. «Οι κάτοικοι σήμερα θεωρούν το πάρκο τμήμα της τοπικής, εθνικής και παγκόσμιας κληρονομιάς τους, ιδίως από τότε που η κυβέρνηση το χαρακτήρισε ως τοποθεσία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Χάρη στη συμβολή των επικεφαλής των τοπικών κοινοτήτων, οι κάτοικοι αντιλαμβάνονται την αξία του και τις δυνατότητες που προσφέρει.»

Το πάρκο συμβάλλει επίσης στην ικανοποίηση των κοινωνικών, εκπαιδευτικών και υγειονομικών αναγκών των τοπικών κοινοτήτων. Το 2013 ξεκίνησε πρόγραμμα για την κατασκευή σχολικών κτιρίων, στο πλαίσιο του οποίου προγραμματίζεται να κατασκευαστούν επτά σχολεία μέσα σε μια πενταετία. Περισσότερα παιδιά πηγαίνουν τώρα στο σχολείο και η ποιότητα της ζωής των πολιτών βελτιώθηκε χάρη στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης. Δημιουργήθηκε στο χωριό ένα νέο σύστημα ραδιοεπικοινωνίας χάρη στο οποίο βελτιώθηκε η επικοινωνία μεταξύ της διοίκησης του πάρκου και των κατοίκων της γύρω περιοχής. Επίσης διατίθεται δωρεάν χώρος κατασκήνωσης για τους ντόπιους και για σχολικές ομάδες που πραγματοποιούν εκπαιδευτικές επισκέψεις οικολογικού χαρακτήρα.

«Είμαι ευτυχής που μπορώ να προσφέρω την εμπειρία και τις ικανότητές μου για την προστασία του Πάρκου Ζακούμα ως φόρο τιμής σε εκείνους που έδωσαν τη ζωή τους γ΄αυτό», προσθέτει ο Μπρεμέ.

Σχετικός σύνδεσμος: europa.eu/eyd2015