Όταν οικογένειες βιώνουν διαφορές ή όταν χωρίζουν διεθνή ζευγάρια, η διασυνοριακή δικαστική συνεργασία έχει ζωτική σημασία για την κατοχύρωση ασφαλούς νομικού πλαισίου για τα παιδιά, έτσι ώστε να διατηρούν σχέσεις και με τους δύο γονείς (και κηδεμόνες), οι οποίοι μπορεί να ζουν σε διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες.

Ο πρώτος Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, κ. Τίμερμανς, δήλωσε τα εξής: «Λίγες εμπειρίες τραυματίζουν περισσότερο ένα παιδί από τις διενέξεις των γονιών του. Όταν οι διενέξεις αυτές καταλήγουν σε ένδικες διαφορές διασυνοριακού χαρακτήρα, η ΕΕ έχει την ευθύνη να μεριμνήσει για την όσο το δυνατόν ομαλότερη και αποτελεσματικότερη επίλυσή τους. Οι απλοποιημένοι νέοι κανόνες που υιοθετήσαμε θα ωφελήσουν τις οικογένειες και τα παιδιά. Θα μειωθεί ο χρόνος διεκπεραίωσης των διαδικασιών και θα αποφεύγεται το μεγάλο οικονομικό κόστος που συχνά συνεπάγονται οι σχετικές διαδικασίες. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι τα διαφορετικά νομικά συστήματα είναι συμβατά μεταξύ τους, έτσι ώστε να ελαχιστοποιούνται οι περιπλοκές, οι καθυστερήσεις, η ταλαιπωρία και η αβεβαιότητα. »

Η Επίτροπος Δικαιοσύνης, Καταναλωτών και Ισότητας των Φύλων, κα. Βιέρα Γιούροβα, δήλωσε: «Τα παιδιά είναι στο επίκεντρο της μεταρρύθμισης αυτής. Ο χωρισμός των γονιών τους είναι ήδη δύσκολος. Χρειάζονται δικαστικές διαδικασίες που να ξεκαθαρίζουν την κατάσταση το ταχύτερο δυνατόν και με γνώμονα το συμφέρον των παιδιών. Προτείνουμε σήμερα τη βελτίωση των υφιστάμενων κανόνων με βάση την πρακτική εμπειρία των τελευταίων 10 ετών. Ο στόχος της μεταρρύθμισης αυτής είναι σαφής: πρέπει να επισπεύσουμε τις διασυνοριακές υποθέσεις. Ο χρόνος έχει καθοριστική σημασία για την ευημερία των παιδιών και, ως εκ τούτου, πρέπει να θεσπίσουμε γρήγορα τους νέους κανόνες.»

Οι αναθεωρημένοι κανόνες βασίζονται στην αξιολόγηση των υφιστάμενων κανόνων και έχουν σκοπό να αποκαταστήσουν τις ελλείψεις που έχουν διαπιστωθεί. Συγκεκριμένα, βασικός στόχος είναι να εξασφαλιστούν συνολικά ταχύτερες διαδικασίες, δεδομένου ότι ο χρόνος παίζει ζωτικό ρόλο για την προστασία του συμφέροντος των παιδιών στο πλαίσιο διασυνοριακών διαφορών σχετικά με τη γονική μέριμνα. Ειδικότερα, προτείνονται οι ακόλουθες στοχευμένες τροποποιήσεις:

-Αποτελεσματικότερες διαδικασίες για την αντιμετώπιση των διασυνοριακών υποθέσεων απαγωγών παιδιών από γονέα

Οι προθεσμίες που θα εφαρμόζονται στα διάφορα στάδια της διαδικασίας επιστροφής ενός παιδιού θα διαρκούν το ανώτερο 18 εβδομάδες (το πολύ έξι εβδομάδες για την κεντρική αρχή που διεκπεραιώνει την αίτηση, έξι εβδομάδες για το πρωτοβάθμιο δικαστήριο και έξι εβδομάδες για το δευτεροβάθμιο δικαστήριο). Θα μπορεί να ασκείται ένδικο μέσο κατά της απόφασης σχετικά με την επιστροφή του παιδιού μόνο μία φορά, και το δικαστήριο θα πρέπει να εξετάζει αν η απόφαση που διατάσσει την επιστροφή του παιδιού θα πρέπει να είναι στο μεταξύ εκτελεστή.

Με πλήρη σεβασμό της δομής των εθνικών νομικών συστημάτων, θα εξασφαλίζεται ότι οι υποθέσεις απαγωγής παιδιών από γονέα θα εκδικάζονται από περιορισμένο αριθμό δικαστηρίων, έτσι ώστε οι δικαστές να αναπτύσσουν την αναγκαία εμπειρογνωμοσύνη.

-Εξασφάλιση ότι το παιδί θα μπορεί να εκφράσει την άποψή του

Ένα παιδί που είναι σε θέση να διαμορφώνει τη δική του άποψη θα έχει την ευκαιρία να την εκφράσει σε όλες τις διαδικασίες σχετικά με την υπόθεσή του. Αυτό θα ισχύει ιδιαίτερα όσον αφορά τις διαδικασίες για την επιμέλεια και την προσωπική επικοινωνία, καθώς και για την επιστροφή των παιδιών που έχουν απαχθεί από έναν εκ των γονέων.

-Ταχεία εκτέλεση των αποφάσεων σε άλλα κράτη μέλη

Επί του παρόντος, οι γονείς χρειάζεται συχνά να υποβάλουν αίτηση για την εκτέλεση μιας απόφασης σχετικά με την επιμέλεια ή την προσωπική επικοινωνία σε άλλο κράτος μέλος. Με τους νέους κανόνες θα καταργηθεί η διαδικασία κήρυξης της εκτελεστότητας, μια ενδιάμεση διαδικασία που απαιτείται για την εκτέλεση μιας δικαστικής απόφασης σε άλλη χώρα. Εάν μια απόφαση δεν έχει εκτελεστεί εντός έξι εβδομάδων, το δικαστήριο θα ενημερώνει την αιτούσα κεντρική αρχή στο κράτος μέλος προέλευσης ή απευθείας τον/την αιτούντα/-ούσα σχετικά με τους λόγους για τη μη έγκαιρη εκτέλεσή της. Επιπλέον, για να επιταχυνθεί η εκτέλεση, το δικαστήριο που εξέδωσε την απόφαση θα μπορεί να την κηρύσσει προσωρινά εκτελεστή.

-Βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των αρχών των κρατών μελών

Η αγαστή συνεργασία μεταξύ των κεντρικών αρχών για τη διεκπεραίωση υποθέσεων παιδιών αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των αρχών των διαφόρων κρατών μελών. Οι νέοι κανόνες θα ενισχύσουν τη συνεργασία μεταξύ των κεντρικών αρχών, καθώς αυτές αποτελούν το σημείο απευθείας επαφής για τους γονείς και διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην υποστήριξη των δικαστών κατά την εφαρμογή των κανόνων. Επίσης, οι υπηρεσίες παιδικής πρόνοιας θα ενταχθούν καλύτερα στη διασυνοριακή συνεργασία.

Αυτοί οι νέοι κανόνες θα ωφελήσουν τις οικογένειες και τα παιδιά. Θα μειωθεί ο χρόνος ολοκλήρωσης των διαδικασιών και θα αποφεύγεται το μεγάλο οικονομικό κόστος που συνεπάγονται συχνά οι εν λόγω διαδικασίες. Για παράδειγμα, σε περίπτωση διαδικασίας επιστροφής, οι γονείς θα διαθέτουν σαφέστερους κανόνες και θα ενθαρρύνονται να προσφεύγουν σε διαμεσολάβηση, έτσι ώστε να εξοικονομούν το κόστος προσφυγής στη Δικαιοσύνη, που ανέρχεται σε 2.200 ευρώ κατά μέσο όρο για το σύνολο της διαδικασίας. Η κατάργηση της διαδικασίας κήρυξης της εκτελεστότητας θα συμβάλει στην εξοικονόμηση από 1.100 έως 4.000 ευρώ περίπου ανά υπόθεση σε ορισμένα κράτη μέλη. Επιπλέον, η ταχύτερη εκτέλεση θα επιτρέψει στις οικογένειες να εξοικονομούν τις δαπάνες αμοιβής εξειδικευμένου δικηγόρου, οι οποίες εκτιμώνται, ανάλογα με το κράτος μέλος, από 1.000 έως και 4.000 ευρώ για κάθε 10 ώρες εργασίας.

Επόμενα βήματα

Η πρόταση που εγκρίθηκε σήμερα από την Επιτροπή θα αποσταλεί στο Συμβούλιο της ΕΕ. Η απόφαση του Συμβουλίου λαμβάνεται ομόφωνα, σύμφωνα με την ειδική νομοθετική διαδικασία για τη δικαστική συνεργασία σε θέματα οικογενειακού δικαίου (άρθρο 81 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα γνωμοδοτήσει επί της πρότασης.

Ιστορικό

Ο κανονισμός Βρυξέλλες ΙΙα αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της δικαστικής συνεργασίας της ΕΕ σε διαφορές σε θέματα γάμου και γονικής μέριμνας, συμπεριλαμβανομένης της επιμέλειας, των δικαιωμάτων προσωπικής επικοινωνίας και της απαγωγής παιδιών. Χρησιμεύει για την επίλυση συγκρούσεων δικαιοδοσίας μεταξύ κρατών μελών και διευκολύνει την ελεύθερη κυκλοφορία των δικαστικών αποφάσεων σε ολόκληρη την ΕΕ μέσω της θέσπισης διατάξεων σχετικά με την αναγνώριση και την εκτέλεση των αποφάσεων σε άλλο κράτος μέλος. Για τις περιπτώσεις διασυνοριακών απαγωγών παιδιών από γονέα, ορίζει μια διαδικασία για την επιστροφή του παιδιού στο κράτος μέλος της συνήθους διαμονής του. Ο κανονισμός άρχισε να εφαρμόζεται την 1η Μαρτίου 2015 και εφαρμόζεται σε όλα τα κράτη μέλη εκτός από τη Δανία.

Οι διασυνοριακές διαφορές σε οικογενειακές υποθέσεις έχουν αυξηθεί στην ΕΕ, καθώς αυξάνεται ο αριθμός των διεθνών οικογενειών, οι οποίες εκτιμάται ότι ανέρχονται σήμερα σε 16 εκατομμύρια, και συνεχίζει να αυξάνεται. Ο αριθμός των διεθνών διαζυγίων φτάνει σήμερα τα 140.000 περίπου ετησίως στην ΕΕ. Ο αριθμός των παιδιών που γεννιούνται από ανύπαντρα διεθνή ζευγάρια έχει επίσης αυξηθεί και κάθε χρόνο σημειώνονται έως και 1.800 υποθέσεις απαγωγής παιδιών από γονέα εντός της ΕΕ.

Για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των κανόνων, η Επιτροπή ενέκρινε τον Απρίλιο του 2014 έκθεση σχετικά με το πώς λειτούργησε στην πράξη ο κανονισμός και πραγματοποίησε δημόσια διαβούλευση με εμπειρογνώμονες, ώστε να προσδιοριστούν οι αλλαγές που απαιτούνται για τη βελτίωση των υφιστάμενων κανόνων.

Για περισσότερες πληροφορίες

Πρόταση κανονισμού

Ε&Α

Ενημερωτικό δελτίο με συγκεκριμένα παραδείγματα

Φυλλάδιο: Διασυνοριακές υποθέσεις απαγωγής παιδιών από γονέα

Φυλλάδιο: Η επιμέλεια των παιδιών και το δικαίωμα επικοινωνίας στις χώρες της ΕΕ

Δικτυακή πύλη για την ευρωπαϊκή ηλεκτρονική δικαιοσύνη (e-Justice): Επιμέλεια και δικαίωμα επικοινωνίας

Δικτυακή πύλη για την ευρωπαϊκή ηλεκτρονική δικαιοσύνη (e-Justice): διασυνοριακή απαγωγή τέκνου από γονέα