Fake news: Το τέλος της κυριαρχίας τους

Μέχρι και λίγα χρόνια πριν, είχες σαφώς περιορισμένες πηγές για πληροφορίες και ενημέρωση. Πλέον ο καθένας σχεδόν έχει πρόσβαση μέσω διαδικτύου σε προσωπικές, ενημερωτικές ιστοσελίδες, blog, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σχόλια, βίντεο από όλον τον κόσμο. Αυτή η προσβασιμότητα αφενός οδήγησε στον πολλαπλασιασμό διαφορετικών πηγών, αφετέρου φαίνεται να οδηγεί ευκολότερα σε παραπληροφόρηση, παρερμηνείες και ψεύτικες ειδήσεις (fake news), είτε από αφέλεια, είτε από σκόπιμη και κακόβουλη διακίνηση ειδήσεων και απόψεων. Όπως φαίνεται, τα παραπάνω έχουν σοβαρές προεκτάσεις στην κοινωνία και σαν φαινόμενο θα υπάρχει όσο υφίστανται τρόποι μετάδοσης και απήχησής τους.

Κριτική αξιολόγηση

Δυνητικά υπάρχει πάντα η πιθανότητα να διατυπωθεί κάποια ελλιπής ή ψεύτικη πληροφορία σε οποιονδήποτε άνθρωπο ή πηγή. Λειτουργώντας με το σημαντικότερο όπλο, την κριτική σκέψη, μπορούμε να αναγνωρίσουμε κατά πόσο μια πληροφορία είναι αξιόπιστη. Παρακάτω αναφέρονται στοιχεία και χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την αξιοπιστίας πληροφορίας και πηγής με βάση τα ερωτήματα που χαρακτηρίζουν τα ενημερωτικά κείμενα.

Ποιος;

Αναφέρεται το άτομο που μεταδίδει την είδηση; Αν ναι ποια είναι η ιδιότητά του και πού δραστηριοποιείται; Αναφέρεται σε θέμα εξειδίκευσής του, του τομέα του ή του επαγγέλματός του; Περιγράφει τη γνώμη και την άποψή του ή αναφέρεται σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές; Πολλές φορές αρθρογράφοι αναφέρουν την ιδιότητα ή μια περιγραφή τους τους στο τέλος ή μπορείς να τη βρεις σε κάποιο σύνδεσμο. Επίσης, μπορείς να βρεις πληροφορίες για αυτούς σε άλλη πηγή.

Τι;

Το κείμενο περιγράφει όλες τις πτυχές του θέματος, παραθέτει πρωτογενείς πηγές ενδοκειμενικά ή στο τέλος; Είναι αυτές αξιόπιστες, ακριβείς, τεκμηριώνουν τις θέσεις τους και μπορείς να έχεις πρόσβαση σε αυτές (π.χ. άρθρο, μελέτη, δείκτης, κατευθυντήριες οδηγίες); Πρόσεξε αν υποστηρίζονται μέσα από αυτές ή υπάρχει σοβαρή παράλειψη. Περιέχονται παρερμηνείες; Έντονη και ακραία φρασεολογία, περιεχόμενο ή συναίσθημα, απουσία λογικής, αντιγραμμένο περιεχόμενο, ορθογραφικά, συντακτικά λάθη ή αυτοματοποιημένες μεταφράσεις, σύνδεσμοι που δε λειτουργούν, προτροπή κοινοποίησης είναι σοβαρά στοιχεία για αμφισβήτηση. Επιπλέον, ο τίτλος σχετίζεται με το περιεχόμενο ή προσπαθεί να μας πείσει χωρίς να διαβάσουμε παρακάτω;

Πότε;

Πολλές φορές αναδημοσιεύονται παλαιότερες ειδήσεις, θέσεις και απόψεις ως νέες, καθώς και σύγκριση παλαιότερων και νεότερων πληροφοριών. Επίσης, χρειάζεται προσοχή παλαιότερα άρθρα που έχουν ενημερωθεί ή τροποποιηθεί. Για επιβεβαίωση μπορείς να κάνεις αναζήτηση στο γεγονός και να βρεις δημοσιεύσεις την στιγμή του επίμαχου συμβάντος. Δημοσιεύσεις χωρίς ημερομηνία καθίστανται, επίσης, σημαντικός λόγος αμφισβήτησης.

Πού;

Τα social media και οι ιστοσελίδες ή blog λόγω ευκολίας χρήσης και πρόσβασης εμπεριέχουν μεγαλύτερη ευαισθησία σε ψεύτικες ή αναληθείς πληροφορίες. Ειδικά στα πρώτα, λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης χρηστών, οι ψεύτικες ειδήσεις έχουν μέχρι και 70% περισσότερες πιθανότητες να διαδοθούν από τις πραγματικές, μάλιστα και 6 φορές ταχύτερα, σύμφωνα με έρευνα του MIT το 2018. Καλό από την πλευρά μας είναι να μην ανεβάζουμε ή να κοινοποιούμε ειδήσεις, αν δεν τις έχουμε διαβάσει. Επιπρόσθετα,  όσον αφορά σε δημοσιεύσεις είναι προτιμότερο να αποφεύγουμε να δημοσιεύουμε απόλυτες απόψεις για θέματα που δε γνωρίζουμε ή δεν έχουμε επαρκή στοιχεία.

Γιατί;

Σκέψου τον σκοπό του κειμένου. Να πληροφορήσει; Με τι σκοπό; Προωθεί την αναγκαιότητα και τη σημασία υπηρεσίας ή προϊόντος ή άποψης; Είναι η οπτική του αντικειμενική και τεκμηριωμένη επαρκώς ή απλά σατιρίζει;

Συνεπώς κρίνε, αξιολόγησε, σκέψου, ψάξε, καθώς η γνώση είναι δύναμη και έρχεται από εσένα για εσένα.

Πηγή:citycampus.gr

Φωτογραφία:unsplash