Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες πολιτών: η Επιτροπή καταχωρίζει τρεις νέες πρωτοβουλίες και κρίνει μία άλλη απαράδεκτη

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε σήμερα να καταχωρίσει τις εξής 3 νέες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες πολιτών: «Σταματήστε τη διαφθορά στην Ευρώπη στη ρίζα της με τη διακοπή της χρηματοδότησης χωρών που έχουν αναποτελεσματικό δικαστικό σύστημα μετά τη λήξη της προθεσμίας», «Δράσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής έκτακτης ανάγκης» και «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες! Ας οδεύσουμε προς μια γεωργία φιλική προς τις μέλισσες για ένα υγιές περιβάλλον». Η Επιτροπή αποφάσισε επίσης να μην καταχωρίσει προτεινόμενη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία πολιτών με τίτλο «Διασφάλιση της συμμόρφωσης της κοινής εμπορικής πολιτικής με τις Συνθήκες της ΕΕ και με το διεθνές δίκαιο» επειδή οι δράσεις που ζητούνται βρίσκονται καταφανώς εκτός του πλαισίου των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής σύμφωνα με τις Συνθήκες της ΕΕ.

Σε αυτό το στάδιο της διαδικασίας, η Επιτροπή δεν εξέτασε την ουσία των πρωτοβουλιών, παρά μόνο το αν αυτές είναι νομικά παραδεκτές.

Εάν οποιαδήποτε από τις 3 πρωτοβουλίες που καταχωρίστηκαν συγκεντρώσει, μέσα σε ένα έτος, ένα εκατομμύριο δηλώσεις υποστήριξης από τουλάχιστον επτά κράτη μέλη, η Επιτροπή θα την αναλύσει και θα απαντήσει στην πρωτοβουλία. Η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει είτε να δώσει συνέχεια στο αίτημα είτε όχι. Και στις δύο περιπτώσεις, θα πρέπει να αιτιολογήσει το σκεπτικό της.

-«Σταματήστε τη διαφθορά στην Ευρώπη στη ρίζα της με τη διακοπή της χρηματοδότησης χωρών που έχουν αναποτελεσματικό δικαστικό σύστημα μετά τη λήξη της προθεσμίας»

Οι διοργανωτές της πρωτοβουλίας ζητούν από την Επιτροπή να «καθορίσει αυστηρή προθεσμία 10 ετών μετά την ένταξη για την αυτόματη αναστολή των πληρωμών των διαρθρωτικών ταμείων και του Ταμείου Συνοχής σε νεοενταχθείσα χώρα έως ότου αρθεί ο μηχανισμός παρακολούθησης του δικαστικού συστήματός τους.» Αναφέρουν ότι «ο ισχύων νομικός κώδικας της ΕΕ αφήνει περιθώρια για εσφαλμένη ερμηνεία. Υπό ορισμένες συνθήκες, η διαφθορά των πολιτικών ελίτ στις νεοενταχθείσες χώρες μπορεί να αποβεί επωφελής για άλλες χώρες της Ένωσης και η έννοια του «προσωρινού», που είναι σχετική, να παραταθεί επ’ αόριστον. Με τον καθορισμό αυστηρού χρονοδιαγράμματος αποφεύγονται τα άμεσα και έμμεσα κίνητρα για διαφθορά στα κράτη μέλη της ΕΕ. […]»

Σύμφωνα με τις Συνθήκες της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να αναλάβει νομική δράση σε θέματα που αφορούν τους δημοσιονομικούς κανόνες που σχετίζονται με τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί την εν λόγω πρωτοβουλία νομικά παραδεκτή και αποφάσισε να την καταχωρίσει. Η πρωτοβουλία αυτή θα καταχωριστεί στις 12 Σεπτεμβρίου 2019, ημερομηνία από την οποία οι διοργανωτές της θα έχουν στη διάθεσή τους ένα έτος για να συγκεντρώσουν υπογραφές υποστήριξης.

-«Δράσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής έκτακτης ανάγκης»

Οι διοργανωτές της πρωτοβουλίας καλούν την Επιτροπή «να ενισχύσει τη δράση της για την αντιμετώπιση της κλιματικής έκτακτης ανάγκης σύμφωνα με το όριο υπερθέρμανσης του 1,5° C. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ενισχυθεί η φιλοδοξία των στόχων για το κλίμα και της χρηματοδοτικής στήριξης της δράσης για το κλίμα.» Συγκεκριμένα, η πρωτοβουλία επικεντρώνεται στην ανάγκη η ΕΕ «να προσαρμόσει τους στόχους της (εθνικά καθορισμένες συνεισφορές — NDC) δυνάμει της συμφωνίας του Παρισιού με σκοπό τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 80 % έως το 2030, ώστε να επιτύχει καθαρές μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έως το 2035, και να προσαρμόσει ανάλογα την ευρωπαϊκή νομοθεσία για το κλίμα.»Η πρωτοβουλία αναφέρεται επίσης στην εφαρμογή ενωσιακής διασυνοριακής προσαρμογής του άνθρακα, στην υπογραφή συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών με χώρες-εταίρους με βάση το Climate Action Tracker και στη δημιουργία δωρεάν εκπαιδευτικού υλικού σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Σύμφωνα με τις Συνθήκες της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να αναλάβει νομική δράση με σκοπό τη διατήρηση, την προστασία και τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος, καθώς και στον τομέα της κοινής εμπορικής πολιτικής. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί την εν λόγω πρωτοβουλία νομικά παραδεκτή και αποφάσισε να την καταχωρίσει. Η πρωτοβουλία αυτή θα καταχωριστεί στις 23 Σεπτεμβρίου 2019, ημερομηνία από την οποία οι διοργανωτές της θα έχουν στη διάθεσή τους ένα έτος για να συγκεντρώσουν υπογραφές υποστήριξης.

– «Σώστε τις μέλισσες και τους αγρότες! Ας οδεύσουμε προς μια γεωργία φιλική προς τις μέλισσες για ένα υγιές περιβάλλον»

Οι διοργανωτές αυτής της πρωτοβουλίας καλούν την Επιτροπή «να προτείνει νομικές πράξεις για τη σταδιακή κατάργηση των συνθετικών φυτοφαρμάκων έως το 2035, την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και τη στήριξη των γεωργών στο στάδιο της μετάβασης». Πιο συγκεκριμένα, οι διοργανωτές επιθυμούν «σταδιακή μείωση των συνθετικών φυτοφαρμάκων στη γεωργία της ΕΕ κατά 80 % έως το 2030, με πρώτα τα πλέον επικίνδυνα, με στόχο να επιτευχθεί η πλήρης κατάργησή τους έως το 2035· αποκατάσταση των φυσικών οικοσυστημάτων στις αγροτικές περιοχές ώστε η γεωργία να καταστεί καταλύτης για την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας· μεταρρύθμιση της γεωργίας με την παροχή προτεραιότητας στη διαφοροποιημένη και βιώσιμη γεωργία μικρής κλίμακας, την υποστήριξη της ταχείας αύξησης των αγροοικολογικών και βιολογικών πρακτικών, καθώς και τη διευκόλυνση της ανεξάρτητης επιμόρφωσης που βασίζεται στους γεωργούς και της ανεξάρτητης έρευνας σχετικά με τη γεωργία χωρίς φυτοφάρμακα και ΓΤΟ.»

Σύμφωνα με τις Συνθήκες της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να αναλάβει νομική δράση στους τομείς της κοινής γεωργικής πολιτικής και της εσωτερικής αγοράς, καθώς και να λάβει μέτρα στον κτηνιατρικό και φυτοϋγειονομικό τομέα. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί την εν λόγω πρωτοβουλία νομικά παραδεκτή και αποφάσισε να την καταχωρίσει. Η πρωτοβουλία αυτή θα καταχωριστεί στις 30 Σεπτεμβρίου 2019, ημερομηνία από την οποία οι διοργανωτές της θα έχουν στη διάθεσή τους ένα έτος για να συγκεντρώσουν υπογραφές υποστήριξης.

-«Διασφάλιση της συμμόρφωσης της κοινής εμπορικής πολιτικής με τις Συνθήκες της ΕΕ και με το διεθνές δίκαιο»

Η Επιτροπή κατέληξε σήμερα στο συμπέρασμα ότι η πρωτοβουλία: «Διασφάλιση της συμμόρφωσης της κοινής εμπορικής πολιτικής με τις Συνθήκες της ΕΕ και με το διεθνές δίκαιο» είναι νομικά απαράδεκτη διότι βρίσκεται καταφανώς εκτός του πλαισίου των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής, όπως αυτές ορίζονται στις Συνθήκες της ΕΕ.

Η πρωτοβουλία αφορά τη «ρύθμιση των εμπορικών συναλλαγών με οντότητες του Κατακτητή που έχουν την έδρα τους ή δραστηριοποιούνται σε κατεχόμενα εδάφη με την παρεμπόδιση της εισόδου στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης προϊόντων που προέρχονται από αυτά.» Οι διοργανωτές καλούν την Επιτροπή να «προτείνει νομικές πράξεις για να εμποδίσει τις νομικές οντότητες της ΕΕ τόσο να εισάγουν προϊόντα που προέρχονται από παράνομους εποικισμούς σε κατεχόμενα εδάφη όσο και να εξάγουν προϊόντα στα εν λόγω εδάφη, προκειμένου να διαφυλαχθεί η ακεραιότητα της εσωτερικής αγοράς και να μην ενισχύεται ή υποβοηθείται η διατήρηση αυτών των παράνομων καταστάσεων».

Νομική πράξη για το θέμα αυτό θα μπορούσε να εκδοθεί μόνο βάσει του άρθρου 215 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με περιοριστικά μέτρα. Ωστόσο, προτού εγκριθεί μια τέτοια νομική πράξη από το Συμβούλιο, πρέπει να ληφθεί απόφαση στο πλαίσιο της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας της ΕΕ, ώστε να καταστεί δυνατή η διακοπή ή η μείωση των οικονομικών και χρηματοοικονομικών σχέσεων με τρίτη χώρα. Η Επιτροπή δεν έχει τη νόμιμη εξουσία να υποβάλει πρόταση για μια τέτοια απόφαση.

Δεδομένου ότι η πρωτοβουλία αυτή δεν πληροί τις νόμιμες προϋποθέσεις για να γίνει παραδεκτή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε ότι δεν μπορεί να την καταχωρίσει. Σύμφωνα με τον κανονισμό, μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία πολιτών δεν μπορεί να καταχωριστεί εάν βρίσκεται καταφανώς εκτός του πλαισίου των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής να υποβάλει πρόταση για την έκδοση νομικής πράξης.

Ιστορικό

Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών θεσπίστηκε με τη Συνθήκη της Λισαβόνας και εγκαινιάστηκε τον Απρίλιο του 2012, όταν άρχισε να ισχύει ο κανονισμός για την ευρωπαϊκή πρωτοβουλία πολιτών, ο οποίος θέτει σε εφαρμογή τις διατάξεις της Συνθήκης. Το 2017, στο πλαίσιο της ομιλίας του προέδρου Γιούνκερ για την κατάσταση της Ένωσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε προτάσεις για τη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας πολιτών με σκοπό να απλουστεύσει ακόμη περισσότερο την πρόσβαση σ’ αυτήν. Τον Δεκέμβριο του 2018, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο συμφώνησαν σχετικά με τη μεταρρύθμιση και οι αναθεωρημένοι κανόνες θα αρχίσουν να εφαρμόζονται από την 1η Ιανουαρίου 2020.

Εν τω μεταξύ, η διαδικασία έχει απλουστευθεί και μια συνεργατική πλατφόρμα παρέχει υποστήριξη στους διοργανωτές. Όλα αυτά συνέβαλαν στην αύξηση κατά 41 % των πρωτοβουλιών που καταχωρίστηκαν (41 καταχωρίσεις κατά τη θητεία της Επιτροπής Γιούνκερ έναντι 29 καταχωρίσεων κατά την προηγούμενη θητεία) και στη μείωση κατά 70 % του αριθμού απορρίψεων (μόνο 6 πρωτοβουλίες πολιτών δεν καταχωρίστηκαν κατά τη θητεία αυτής της Επιτροπής έναντι 20 κατά την προηγούμενη).

Αφού καταχωριστεί επίσημα, μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία πολιτών επιτρέπει σε 1 εκατομμύριο πολίτες από τουλάχιστον επτά κράτη μέλη να ζητήσουν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει πρόταση για νομική πράξη σε τομείς στους οποίους έχει τη σχετική αρμοδιότητα.

Οι προϋποθέσεις για το παραδεκτό μιας πρωτοβουλίας είναι ότι η προτεινόμενη δράση δεν βρίσκεται καταφανώς εκτός του πλαισίου των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής να υποβάλει πρόταση για την έκδοση νομικής πράξης, ότι δεν είναι κατάφωρα καταχρηστική, επιπόλαιη ή κακόβουλη και ότι δεν αντίκειται προφανώς στις αξίες της Ένωσης.

Πηγή: europa.eu