Αξιολόγηση των εμποδίων για την πρόσβαση σε νομοθετικώς κατοχυρωμένα επαγγέλματα από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε σήμερα ανακοίνωση για την έναρξη αξιολόγησης των εθνικών κανονιστικών διατάξεων σχετικά με την πρόσβαση σε νομοθετικώς κατοχυρωμένα  επαγγέλματα. Νομοθετικώς κατοχυρωμένα είναι τα επαγγέλματα στα οποία η πρόσβαση προϋποθέτει την απόκτηση καθορισμένων επαγγελματικών προσόντων ή για τα οποία προστατεύεται η χρήση ενός συγκεκριμένου τίτλου, π.χ. φαρμακοποιοί ή αρχιτέκτονες. Υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για την ύπαρξη αυτών των περιορισμών, π.χ. η προστασία των καταναλωτών. Ωστόσο, οι υπερβολικά περιοριστικοί όροι πρόσβασης σε ορισμένα επαγγέλματα μπορεί να αποθαρρύνουν ή ακόμη και να αποτρέπουν την είσοδο νέων στην αγορά εργασίας. Λόγω της ύπαρξης διαφορετικών κανονιστικών καθεστώτων, είναι δύσκολο για επαγγελματίες που διαθέτουν τα απαιτούμενα προσόντα να υποβάλουν αίτηση για κενές θέσεις εργασίας σε άλλα κράτη μέλη.

Η βελτίωση της πρόσβασης σε επαγγέλματα, ειδικότερα μέσω ενός πιο αναλογικού και διαφανούς κανονιστικού πλαισίου στα κράτη μέλη, θα διευκόλυνε την κινητικότητα ειδικευμένων επαγγελματιών εντός της ενιαίας αγοράς, καθώς και τη διασυνοριακή παροχή επαγγελματικών υπηρεσιών. Θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει θετικά την απασχόληση και να συμβάλει στην τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης, εάν ληφθεί ιδίως υπόψη ότι οι επαγγελματικές υπηρεσίες μόνον αντιστοιχούν περίπου στο 9% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Για να διευκρινιστούν πληρέστερα οι παράγοντες που εμποδίζουν την πρόσβαση σε νομοθετικώς κατοχυρωμένα επαγγέλματα, καθώς και την άσκηση αυτών των επαγγελμάτων, δημοσιεύθηκε επίσης σήμερα έκθεση για τα πορίσματα της αξιολόγησης από ομότιμους ειδικούς των απαιτήσεων σχετικά με τη νομική μορφή των παρόχων υπηρεσιών και την κατοχή εταιρικού κεφαλαίου. Η αξιολόγηση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της Οδηγίας για τις Υπηρεσίες. Οι απαιτήσεις αυτές, οι οποίες συχνά προστίθενται στους περιορισμούς πρόσβασης σε επαγγέλματα, μπορεί να παρεμποδίζουν τη σύσταση θυγατρικών εταιρειών, καθώς και τις δραστηριότητες που περιλαμβάνουν πολλές ειδικότητες.

Ο Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς και Υπηρεσιών Michel Barnier δήλωσε σχετικά: «Παρά τις σημαντικές προσπάθειες που έχουμε καταβάλει, ο βαθμός κινητικότητας των επαγγελματιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ακόμη χαμηλός. Οι προϋποθέσεις πρόσβασης σε ορισμένα επαγγέλματα μπορεί να είναι πολύπλοκες και επαχθείς, ενώ πολύ συχνά διαφέρουν σημαντικά από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Η κατάσταση αυτή αποθαρρύνει τους εργαζομένους από την αναζήτηση και εξεύρεση απασχόλησης σε άλλα κράτη μέλη. Είμαι πεπεισμένος ότι θα ήταν πολύ χρήσιμο να «χαρτογραφούσαν» τα κράτη μέλη τα κατοχυρωμένα επαγγέλματα και στη συνέχεια να πραγματοποιούσαν διεξοδική εξέταση και αξιολόγηση των εμποδίων που περιορίζουν την πρόσβαση σε αυτά τα επαγγέλματα. Δεν πρόκειται για απελευθέρωση των επαγγελμάτων ή επιβολή κυρώσεων στα κράτη μέλη, αλλά για βελτίωση της πρόσβασης σε επαγγελματικές υπηρεσίες μέσω της επανεξέτασης των προϋποθέσεων, ώστε να δημιουργηθεί ένα απλούστερο, αναλογικότερο, ασφαλέστερο και διαφανέστερο σύστημα.»

Βασικά στοιχεία της ανακοίνωσης

Με τη σημερινή ανακοίνωση υλοποιούνται οι απαιτήσεις που καθορίζονται στην αναθεωρημένη Oδηγία για τα Επαγγελματικά Προσόντα, η οποία αποτελεί μια από τις προτεραιότητες της Πράξης για την Ενιαία Αγορά Ι. Σε πρώτη φάση προβλέπεται μια άσκηση διαφάνειας: κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να κοινοποιήσει τον κατάλογο των επαγγελμάτων που είναι νομοθετικώς κατοχυρωμένα, ακόμη και σε περιφερειακό επίπεδο. Στη συνέχεια, η Επιτροπή θα δημοσιεύσει αυτόν τον κατάλογο με τη μορφή ενός ευρωπαϊκού χάρτη νομοθετικώς κατοχυρωμένων επαγγελμάτων, ο οποίος θα δείχνει σαφώς ποια επαγγέλματα είναι νομοθετικώς κατοχυρωμένα, και σε ποιες χώρες. Χάρη σε αυτόν το χάρτη, ένας επαγγελματίας που επιθυμεί να εργαστεί σε άλλο κράτος μέλος θα γνωρίζει τις προϋποθέσεις που ισχύουν σε κάθε χώρα όσον αφορά στη θέση εργασίας για την οποία θέλει να υποβάλει αίτηση.

Οι όροι πρόσβασης στα επαγγέλματα μπορεί να διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Οι λόγοι στους οποίους οφείλονται οι διαφορές αυτές δεν είναι συχνά απόλυτα κατανοητοί. Σύμφωνα με τη διαδικασία που δρομολογήθηκε σήμερα, σε δεύτερη φάση τα κράτη μέλη θα πρέπει να πραγματοποιήσουν εντός των επόμενων δύο ετών αμοιβαία αξιολόγηση των εμποδίων που περιορίζουν σε καθένα από αυτά την πρόσβαση σε ορισμένα επαγγέλματα. Προβλέπεται ένα φιλόδοξο πρόγραμμα εργασίας για την Επιτροπή και τις εθνικές διοικήσεις που συμμετέχουν στην αμοιβαία αξιολόγηση. Στη διαδικασία αυτή θα συμμετάσχουν πλήρως οι ενδιαφερόμενοι, ιδίως εκείνοι που εκπροσωπούν τους επαγγελματίες. Με τον τρόπο αυτό θα καταστεί δυνατός ο διάλογος μεταξύ κρατών μελών που ακολουθούν διαφορετικές προσεγγίσεις, στο πλαίσιο του οποίου θα εξεταστούν οι επιπτώσεις όλων των ειδών επίσημων και ανεπίσημων περιορισμών πρόσβασης σε επαγγελματικές δραστηριότητες.

Τα αποτελέσματα του Ειδικού Ευρωβαρόμετρου «Εσωτερική Αγορά» (αριθ. 398) που δημοσιεύονται επίσης σήμερα παρέχουν μια ένδειξη για τον τρόπο με τον οποίο οι καταναλωτές αντιλαμβάνονται αυτά τα ζητήματα. Οι Ευρωπαίοι πολίτες θεωρούν ότι, κατά την επιλογή ενός παρόχου υπηρεσιών, εκτός από τα επαγγελματικά προσόντα, πολύ σημαντικά είναι το «καλό όνομα» και η επαγγελματική εμπειρία.

Ιστορικό

Οι δυσανάλογες επιβαρύνσεις όσον αφορά την πρόσβαση σε νομοθετικώς κατοχυρωμένα επαγγέλματα ήταν μεταξύ των ζητημάτων που επισημάνθηκαν στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Μαρτίου 2012, το οποίο ζήτησε την άρση των αδικαιολόγητων κανονιστικών φραγμών στην ενιαία αγορά. Στις 14 Ιουνίου 2012 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσε επίσης την Επιτροπή να «καθορίσει τους τομείς στους οποίους τα κράτη μέλη εμποδίζουν δυσανάλογα την πρόσβαση σε νομοθετικώς κατοχυρωμένα επαγγέλματα». Σημαντικές μεταρρυθμίσεις βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη στην Πορτογαλία, την Πολωνία, την Ιταλία, τη Σλοβενία και την Ισπανία για να διευκολυνθεί η πρόσβαση σε νομοθετικώς κατοχυρωμένα επαγγέλματα. Το θέμα αυτό αναφέρθηκε επίσης στις Ειδικές ανά Χώρα Συστάσεις όσον αφορά ορισμένα κράτη μέλη.

Στην ανακοίνωσή της «Σύμπραξη για νέα ανάπτυξη στον τομέα των υπηρεσιών το διάστημα 2012-2015» της 8ης Ιουνίου 2012 (βλ. IP/12/587), η Επιτροπή τόνισε τη σημασία του εκσυγχρονισμού του κανονιστικού πλαισίου για τις επαγγελματικές υπηρεσίες και προανήγγειλε την έκδοση ανακοίνωσης σχετικά με τα νομοθετικώς κατοχυρωμένα επαγγέλματα.

Με τη σημερινή ανακοίνωση αρχίζει να εφαρμόζεται το άρθρο 59 της αναθεωρημένης Οδηγίας για τα Επαγγελματικά Προσόντα, που αποτελεί μια από τις προτεραιότητες της Πράξης για την Ενιαία Αγορά Ι. Σύμφωνα με αυτή τη διάταξη της οδηγίας, για την οποία επιτεύχθηκε πολιτική συμφωνία τον Ιούνιο (βλ. MEMO/13/552), όλα τα κράτη μέλη πρέπει να επανεξετάσουν τις εθνικές κανονιστικές διατάξεις που περιορίζουν την πρόσβαση σε επαγγέλματα και να συμμετάσχουν σε αμοιβαία αξιολόγηση.

Η παρούσα ανακοίνωση βασίζεται επίσης στα αποτελέσματα της συνάντησης εργασίας που πραγματοποιήθηκε στις 17 Ιουνίου 2013 με εθνικά υπουργεία και φορείς που εκπροσωπούν διάφορα επαγγέλματα.

Τον Ιούλιο του 2012, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τις συστάσεις της Επιτροπής προς ορισμένα κράτη μέλη σχετικά με την ανάγκη ανοίγματος των επαγγελματικών υπηρεσιών τους ώστε να ενισχυθούν οι οικονομίες τους και η ανταγωνιστικότητά τους. Οι συστάσεις αυτές εξακολουθούν να ισχύουν και μάλιστα, το 2013, επεκτάθηκαν για ορισμένα κράτη μέλη.

Βλ. MEMO/13/839

Περισσότερες πληροφορίες

http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/policy_developments/index_en.htm